«Առաջին լրատվական»–ի զրուցակիցն է հրապարակախոս, քաղաքագետ Անուշ Սեդրակյանը:
– Տիկին Սեդրակյան, քարոզարշավի վերջին օրերին ականատես ենք լինում ներդրումների խոստումների: Մասնավորապես, վարչապետ Կարեն Կարապետյանը և Սամվել Կարապետյանը ազդարարեցին «Հայաստանի ներդրումային ակումբ»-ի ստեղծման մասին, որին հաջորդեց Ծառուկյանի հայտարարությունը, որ իր ընկերները պատրաստ են Հայաստանում կատարել 15 միլիարդ դոլարի ներդրում, եթե «Ծառուկյան» դաշինքը հաղթի խորհրդարանի ընտրություններում: Այս երկու բևեռների դիմակայությունն ինչի՞ կհանգեցնի:
– Նախ կարող եմ ասել, որ ոչ այնքան կարևոր է, թե որտեղից են գալու ներդրումները, որքան կարևոր է, թե որտեղ են գնալու: Եվ եթե հնչում է ներդրումների խոստում, և եթե նույնիսկ կա տարբերակ, որ այդ ներդրումները միանգամից կարող են հոսել դեպի Հայաստանի ընդհանուր դրամագանձարանը, ապա հարց է առաջանում, թե ո՞ւր է հոսում Հայաստանի բյուջեն, որտե՞ղ են ծախսվում այդ գումարները, և չկա՞ արդյոք ներդրումները նույն ճակատագրին արժանացնելու դառը փորձը: Ինչպես գիտեք, մենք Հայաստանում բավականաչափ ներդրումային ծրագրեր ունեցել ենք, սակայն այդ ծրագրերի որակից և քանակից որևէ բան չի փոխվել Հայաստանի միջին քաղաքացու կյանքում: Դրա համար ՀՀ քաղաքացու համար ներդրումը երևի նույնքան ցանկալի է, որքան ընտրակաշառքը. իրենք սպասում են իրենց իրավիճակի բարելավման, բայց երկու դեպքում էլ այդ մեխանիզմները չեն աշխատում: Եվ կրկնում եմ՝ եթե նույնիսկ այդ խոստումները կատարվեն, ի՞նչ է լինելու դրանից հետո, եթե իշխանության ներդրումների բաշխման լծակները գտնվում են նույն իշխանության և նույն օլիգարխների ձեռքերում, ովքեր հայտնի են իրենց կոռումպացվածությամբ:
– Ամեն դեպքում կա երկու բևեռների բախում, ինչի՞ այն կհանգեցնի:
– Ներիշխանական բախումները շատ ավելի հավանական են, քան իշխանության և ընդդիմության միջև եղած բախումները, որովհետև իշխանությունն արդեն սովոր է մոտ գտնվել ռեսուրսներին, սովոր է այդ ռեսուրսներն իր հայեցողությամբ տնօրինել: Հիմա իշխանության քանակը շատանում է, դրան գումարվում են նաև խոշոր գործարարները, գումարվում են պաշտոններից վտարված պաշտոնյաները, իսկ ռեսուրսները քչանում են: Եվ դրանից ներքին լարում և սրում է լինում, որի հետևանքով ներիշխանական ճամբարում պետք է կրքերը թեժանան: Եվ ահա այդ ներդրումային մրցավազքը շատ ավելի լավ տարբերակ է, քան կրակոցները կամ էլ սովորական ծեծկռտուքը: Դրա համար կարող եմ ասել, որ իշխանության ներսում, այո, վիճակը գերլարված է, բայց Հայաստանում շատ դժվար է, գրեթե անհնար է գտնել մարդիկ (նկատի ունեմ ընտրական դաշտում), որոնք իշխանության հետ կապ չունեն:
– Նախկինում ծանոթ-բարեկամ, խնամիական կապերը օգնում էին կողմերին հաշտվելու, ներկայումս գործընթացը կարո՞ղ է տանել բախման:
– Կարծում եմ՝ Հայաստանում բոլոր ազգակցական, ավանդական, արյունակցական, սիրային և այլ կապերը՝ բոլորը երկրորդական են նյութական շահերի հանդեպ, այսինքն՝ նյութական շահն առաջնային է: Եվ եթե նյութական շահի շուրջ բախվում են ազգակցական և արյունակցական կապերը, ապա այդ ազգակցական կապերը որևէ դերակատարում չեն ունենում: Այդ արյունակցական կապերն ավելի շատ հանցավոր, ներքին կոռուպցիոն կապեր են: Դրա համար եկեք ազգությունից և օջախից չխոսենք:
– Ի՞նչն էր խանգարում կառավարությանը այս վեց ամիսների ընթացքում այդ ներդրումային ծրագրերը կյանքի կոչել և մի փոքր գոնե տեղաշարժ ապահովել:
– Политика кнута и пряника, այսինքն՝ մտրակը բանեցնում են գործունեության ամբողջ ընթացքում, իսկ թխվածքաբլիթը հրամցնում են նախընտրական խոստման տեսքով, ընդամենը այդքան բան: Կարծում եմ՝ բախումների ռեսուրսը սպառվել է, և մենք իրական լուրջ բախումներ կտեսնենք ընտրություններից հետո:
– Օլիգարխիայի միջև նո՞ւյնպես բախում կա, նկատի ունեմ ռուսաստանաբնակ և հայաստանաբնակ օլիգարխների միջև:
– Ես չեմ կարծում, որ Ռուսաստանի օլիգարխները իրենց կամքով են մասնակցում այդ ներիշխանական բախմանը, ինձ թվում է՝ նրանք ուղղակի հրահանգավորված են Ռուսաստանից գալ և ներդրումներ անել, խոստումներ տալ, իշխանության լծակներ բանեցնել՝ իրավիճակը ավելի պինդ վերահսկողության տակ պահելու համար:
– Ըստ Ձեզ՝ բախման արդյունքում ո՞ր կողմը կհաղթի:
– Քրիստոնյա ազգերի մոտ ի վերջո հաղթելու է ժողովրդավարությունը: Խնդիրն այն է, թե երբ է դա լինելու, ինչպես և ինչ դեղատոմսով: Ցավում եմ, բայց Հայաստանում ժողովրդավարության և Արցախի հաղթանակը, որ ես դիտարկում եմ միասին, առանձին-առանձին չեմ դիտարկում, ուշանում է սուբյեկտիվ և օբյեկտիվ պատճառներով միաժամանակ: Դրա համար հաղթելու է ժողովրդավարությունը, պարզապես մինչ այդ մենք ականատես ենք լինելու շատուշատ տհաճ միջադեպերի:
– Միլիարդակռվի՞:
– Ռուսական ֆիլմ կար՝ Духless՝ Անոգի: Մենք գտնվում ենք անոգի տիրույթում, իսկական քաղաքականությունն էլ ոգի ունեցող գործառույթ է:
– Այս ամենում ունի՞ Մոսկվան իր դերակատարությունը:
– Մոսկվան ամեն ինչում ունի իր դերակատարությունը, որովհետև նա պինդ պահում է Հայաստանը և տեսնում է, որ այլևս ռազմական օգնությամբ չի անցնում, որովհետև Ադրբեջանին Մոսկվան ավելի շատ է օգնում, քան Հայաստանին, հիմա անցել է ավելի լուրջ տնտեսական և իշխանական կեղեքման մեխանիզմների: