ԱԺ պատգամավոր, «Ազատ դեմոկրատներ» կուսակցության նախընտրական ցուցակի երկրորդ հորիզոնականը զբաղեցնող և նրա վարչապետի թեկնածու Հրանտ Բագրատյանը մեզ հետ զրույցում անդրադառնալով նախընտրական գործընթացներին՝ ասաց, թե քարոզարշավի ավարտի այս փուլում ընտրողներն արդեն սկսում են համեմատություններ կատարել ընտրություններին մասնակցող ուժերի ծրագրերի միջև: «Իհարկե, խոսքը չի վերաբերում այն ընտրազանգվածին, որը նախապատվությունը կտա կաշառքին: Մենք արդեն գիտենք, որ կաշառքը կա, ունենք ձայնագրություններ, տեսազրույցներ, որ իրենց կաշառք են առաջարկել: Մեր շտաբ են այցելում մարդիկ ու ասում, որ իրենց փող են տվել, կամ իրենք են խնդրել: Կամ էլ այս պահին ցուցակագրում են, որ մարտի 29-30-ին կբաժանվեն կաշառքները»,- ասաց նա:
Հ. Բագրատյանի հետ զրուցեցինք ինչպես ընտրությունների, այդպես էլ Սամվել Բաբայանի ձերբակալության և ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հարցազրույցի շուրջ:
– Պարոն Բագրատյան, ո՞ր ուժերն են ընտրակաշառք տալիս:
– Հիմնականում երկու ուժի մասին են ասում: Իսկ ընտրակաշառք չվերցնող ընտրողները համեմատում են ծրագրերը, թե ինչ են առաջարկում կուսակցություններն ու դաշինքները: Այս առումով մենք սպասում ենք ընտրողի հակադարձ արձագանքին, թե ինչպես կպատասխանի մեր առաջարկներին:
– Իսկ ժողովուրդը հակվա՞ծ է կաշառք վերցնել:
– Հատկապես գյուղերում պոտենցիալ ընտրակաշառք վերցնողների թիվն ավելանում է:
– Բայց քաղաքականապես ակտիվ ընտրողները Երևանում են, ընդ որում՝ ՀՀ ընտրողների կեսից ավելին է Երևանում:
– Երևանում մի փոքր այլ պատմություն է, և առանձին շրջաններում տարբեր պատկերներ են: Կենտրոն, Արաբկիր, Նոր Նորք համայնքներում մի մոտեցում է, Էրեբունի, Աջափնյակ, Մալաթիա-Սեբաստիա, Շենգավիթ համայնքներում՝ այլ մոտեցում: Գաղափարական հատվածը հատկապես Կենտրոնում և Արաբկիրում են շատ, մյուս շրջաններում հակված են տեղ տալ թաղային հեղինակություններին:
– Եվ նրանց ազդեցությունը միշտ էլ որոշիչ է եղել ընտրությունների արդյունքների վրա:
– Ինձ ցավ է պատճառում, որ 21-րդ դարում անկախ Հայաստանի մայրաքաղաքում թաղային հեղինակությունները դեր են խաղում: Մենք թաղային հեղինակություն չենք ընտրում, մենք Ազգային ժողով ենք ընտրում:
– Այդ թաղային հեղինակությունների համակարգի նշանակությունն ավելի կարևորվեց ռեյտինգային ընտրակարգի դեպքում:
– Միանշանակ, հենց այդ նպատակով է արվել՝ տուրք տալով նրանց պահանջներին: Պարզ է, որ իշխանությունները թիվ են դնում թաղային հեղինակությունների առաջ՝ անկախ այն հանգամանքից, նրանք անձամբ մասնակցո՞ւմ են ընտրություններին, թե՞ ոչ: Իշխանությունները ճար չունեին, դրա համար էլ գնացին այդ քայլին: Եթե մաքուր ընտրություններ կայանային՝ ՀՀԿ-ն 5 տոկոս կստանար: Ընտրողը տեղում պատրաստ չէ քվեարկելու ՀՀԿ-ի օգտին: Հիմա նրան ասում են, ՀՀԿ-ին մի քվեարկի, քվեարկի այս հեղինակության օգտին: Անգամ շատ հայտնի մարդիկ այսօր չեն նշում կամ 10-րդ դեպքում են նշում, որ ՀՀԿ-ի ներկայացուցիչ են: Խուսափում են, քանի որ ՀՀԿ-ն հեղինակություն չունի:
– Բայց միաժամանակ այդ ռեյտինգային թեկնածուների մեջ էլ կան բազմաթիվ օդիոզ դեմքեր, ինչպիսիք են՝ Միհրան Պողոսյանը, Արտակ Սարգսյանը, Գագիկ Բեգլարյանի եղբայր Հակոբ Բեգլարյանն ու այլոք:
– Նման կարգի մարդիկ օդիոզ դեմք են հանրապետությունով մեկ, բայց իրենց տարածքներում նրանք փորձում են բարեգործություն կամ ինչ-որ այլ բան անելով՝ ձայներ հավաքել:
– Իսկ ինչպե՞ս եք մեկնաբանում Սամվել Բաբայանի ձերբակալությունը: Դա քաղաքական հետապնդո՞ւմ էր, թե՞ իսկապես նա կարող է կապ ունենալ այդ «Իգլայի» տեղափոխման հետ:
– Ես գնահատականներ չեմ կարող տալ, ես ԱԱԾ ղեկավարը չեմ և տեղեկացված չեմ, թե ինչ է տեղի ունենում: Բայց ինձ համար տարօրինակ է, որ և 2013թ., 2015-ի հանրաքվեի և 2017թ. ընտրություններից մեկ շաբաթ առաջ նման բաներ են լինում: Նախագահական ընտրություններին մահափորձը Պարույր Հայրիկյանի դեմ էր, հիմա Ս. Բաբայանն է ձերբակալվում: Ընդհանուր տպավորությունն այնպիսին է, որ հաղթողը, ընտրությունների շահառուն ՀՀԿ-ն չէ: Իսկ նման միջադեպը ուժեղացնում է իշխող կուսակցությանն իմիջն ու տալիս այսպիսի տպավորություն, թե տեսեք՝դուք խոսելով եք զբաղված, իսկ մենք Հանրապետության անվտանգությունն ենք ապահովում: Ես պարզապես կարող եմ ասել, որ սա իմ դուրը չի գալիս: Ինչևէ, կապրենք՝ կտեսնենք։
– Իսկ ինչպե՞ս եք մեկնաբանում Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հարցազրույցը Արցախի հակամարտության կարգավորման վերաբերյալ: Որ վերջապես եկել է հակամատությունը լուծելու ժամանակը:
– Ես ուշադիր լսել եմ նրա հարցացրույցը: Նախ՝ որքան հասկացա, նա կողմ էր Մադրիդյան սկզբունքներին: Դրանք եղել են Ռոբերտ Քոչարյանի օրոք և Լ. Տեր-Պետրոսյանի օրոք՝ 1997թ. եղած առաջարկների նկատմամբ ունեն մեկ առավելություն: Հիշեք, որ 1997թ. ես իշխանության մեջ չեմ եղել, բայց գնալուց ես միշտ նրան ասել եմ, որ լուծումը ՀՀ-ի ուժեղացումն և զանգվածային բնակեցումն է այն տարածքների, որոնք, իբր թե պիտի զիջեն: Ես ինքս օգնել եմ, որ Ադրբեջանից եկած փախստականները գնան Լաչին վերաբնակվելու: Լ. Տեր-Պետրոսյանի ժամանակ ԼՂՀ-ն բանակցային կողմ էր, բայց նա 1997թ. գրեց «Պատերազմ և խաղաղություն» հոդվածն ու ասաց, որ պետք է լինի փուլային լուծում: Ռ. Քոչարյանը Մադրիդյան սկզբունքներում, ըստ էության, փաթեթայինի էլեմենտ մտցրեց, որտեղ ԼՂՀ կարգավիճակի մասին ինչ-որ որոշակիություն կա, փոխարենը չկա որպես բանակցային կողմ լինելու հնարավորությունը: Դա մտածված քայլ էր իշխանության գալու համար: Բայց որքան ես հիշում եմ, Մադրիդյան սկզբունքները քննադատվում էին առաջին նախագահի կամ նրա կողմնակիցների կողմից: Այնուամենայնիվ, այսօրվա առաջարկները փաթեթային լուծում չեն, փուլային են և ոչ թե փոխզիջում են պահանջում, այլ զիջում:
Իսկ թե կհարցնեք՝ ինչպես պետք է լուծվի ԼՂՀ այդ հարցը, ես բոլորին խորհուրդ կտայի գնալ ԼՂՀ և հարցում անել, թե ժողովուրդն ինչ է մտածում: Երևանում նստած՝ մենք լուծում տալու իրավունք չունենք: Դա Արցախի ժողովրդի ու իշխանությունների սուվերեն իրավունքն է: Վերջին հաշվով, Արցախը՝ Հայաստան չէ: Աշխարհագրական ու տնտեսական տեսանկյունից՝ այո, բայց քաղաքական տեսանկյունից այն ինքնուրույն պետություն է: Երկրորդը, եթե մենք սա ընդունում ու ասում ենք, թե այնուամենայնիվ եկեք ԼՂՀ-ին խորհուրդ տանք, ապա պետք է նկատի ունենանք այնպիսի լուծում, որի ժամանակ, կլինի դա փուլային, թե փաթեթային, անդառնալի փոփոխություններ չլինեն: Եթե մենք զիջում ենք որոշ տարածքներ և ուղղակի նշանառության տակ ենք թողնում Ստեփանակերտը, այնտեղ ինչպե՞ս պետք է ապրեն։
Երրորդ թեզը, որն ինձ համար անընդունելի է, Տեր-Պետրոսյանի հարցազրույցում մատուցվում է այսպես, որ այսօրվա պատերազմական վիճակը վատն է: Այո, վատն է, բայց կարող է ձեր լուծումն ընդհանրապես անվերահսկելի պատերազմի բերի, բերի նրան, որ խաղաղությունն անիմաստ լինի Ադրբեջանի համար: Իսկ ով ասաց, որ այսօր մենք խաղաղություն չունենք: Այո, ամեն օր կրակում են, նաև սպանում, այսպես էլ պետք է ապրենք: Ինչպես է Իսրայելն ապրում: Եվ վերջապես իմ չորրորդ դիտողությունը՝ չպետք է ելնել այն տեսակետից, որ քանի դեռ ԼՂՀ հարցը լուծված չէ, Հայաստանում նորմալ իշխանություն չի լինի: Նորմալ իշխանության թեզը, եկեք, կապենք իշխանության հետ: Նա ասում է՝ ՀՀ-ում լավ չի լինի, քանի դեռ ԼՂՀ հարցը կա: Իշխանություններն էլ ասում են, տեսնում եք, առաջին նախագահն էլ է այդպես ասում: Եվ եթե լավ չէ, մի բողոքեք: Իսկ ԼՂՀ հարցը ես փորձում եմ լուծել, բայց չի ստացվում: Եվ իմ կարծիքով՝ նրա (իշխանության) ասածը ոչ թե ելք է, այլ փակուղի է տանում: Մենք Հայաստանում տեղի ունեցող վատ իրադարձությունները բացատրում ենք ԼՂՀ հարցով: Այսինքն՝ այն ազգային, հայրենասիրական պատերազմը, որը մենք հաղթել ենք, պարզվում է՝ մեզ խանգարում է:
– Լ. Տեր-Պետրոսյանը պարզապես ասում է, որ գնալով ավելի վատ առաջարկներ են լինելու, բացի այդ, մեր երկիրն է սպառվում, և պետք է շտապել և վերջնականապես լուծել հարցը:
– Բայց դուք հարցը վերջնականապես լուծելու երաշխիք ունե՞ք:
– Նրա խոսքերով ՝միջազգային հանրությունը երաշխավոր է, եթե Հայաստանը ստորագրի փաստաթուղթը: Խաղաղապահ զորքեր ու այլ մեխանիզմներ կներդրվեն:
– ՄԱԿ-ը զորքեր էր մտցնում Կիպրոսում կամ այլուր, որտե՞ղ է ինչ ստացվել: ՄԱԿ-ը որտե՞ղ է խաղաղապահ զորք մտցրել և հաջողության հասել: ՄԱԿ-ը հո չի պատրաստվում իր զինվորներին դարձնել թնդանոթի միս: Ես կարծում եմ, որ հարցը պետք է լուծի ԼՂՀ-ն, պետք է ասել՝ ԼՂՀ-ն է կողմը: Գնացեք՝ նրա հետ հարցերը լուծեք: Եվ փոխզիջումները պետք է լինեն փաթեթային: Անգամ այդ դեպքում պետք է զգույշ լինել, դրանք պետք է լինեն շատ աստիճանաբար։ Կարծում եմ՝ շտապողականությունը կարող է մեզ հիմար վիճակի տանել:
– 25 տարին շտապողականությո՞ւն է:
– Վա՞տ եք զգում, որ տարածքներ կան և ապրում ենք: Ի վերջո, Տեր-Պետրոսյանն այդ հաղթանակի քավորներից մեկն է: Այնպես չստացվի, որ մենք չենք կարողանում օգուտ ստանալ մեր իսկ հաղթանակից: