Հայ-ադրբեջանական սահմանին հնարավոր բռնկումների վերաբերյալ մտահոգությունները, սպասումները կամ կանխատեսումները վերջին շրջանում կրում են ինտենսիվ բնույթ: Անկասկած այդ ամենին նպաստում է դրանց «բնական» պատճառը՝ հայ-ադրբեջանական արցախյան հակամարտությունը, որը գտնվում է չդադարած պատերազմի պայմաններում, երբ անգամ հրադադարը խախտվում է ավելի շատ և ավելի հաճախ, քան պահպանվում: Դրան զուգահեռ առկա է Ադրբեջանի հրապարակային ռազմատենչությունը, սպառազինության վրա կատարվող ահռելի ծախսերը, որոնք բնականաբար չեն կարող այլ հետևության բերել, քան նոր արկածախնդրության սպասումը: Ահա այդ ամենի «բնական» ազդեցությամբ էլ առկա է վտանգավոր զարգացումների կանխատեսման ինտենսիվություն: Մյուս կողմից, հատկանշական է, որ այդ ինտենսիվությունն ավելանում է Հայաստանում նախընտրական շրջանին զուգահեռ, իսկ եթե հաշվի առնենք այն, որ Հայաստանի ներքաղաքական կյանքում իշխանությունը միշտ էլ գայթակղություն է ունեցել ղարաբաղյան խնդիրն օգտագործել հանրությանն ու ընդդիմադիր ուժերին զսպված պահելու համար, այդ թվում՝ ռազմական վտանգի խաղարկումով, ապա նշմարվում է նաև նախընտրական շրջանում ռազմական լարվածության սպասման ինտենսիվության ավելացման տրամաբանությունը: Սակայն, անկախ դրանից հստակ է, որ Ադրբեջանը Հայաստանին այլ ելք չի թողել, քան անընդհատ սպասել ռազմական արկածախնդրության և պատրաստ լինել դրան: Անգամ եթե Բաքուն դադարեցնի իր ռազմատենչությունը, ռազմական հռետորաբանությունը, միևնույն է, կուտակել է այնպիսի ծավալի սպառազինություն և ռազմական կարողություններ գեներացրել, որ Հայաստանը մշտապես պետք է ապահովի այդ ամենին ոչ միայն համարժեք, այլ նաև մեկ քայլ գերազանցող պատասխան պաշտպանական կարողություն, քանի որ Ադրբեջանի հռետորաբանությունը կարող է լինել խաբուսիկ:
Այնուամենայնիվ, այդ ամենով հանդերձ, արդյոք ինքնին այդ «բնական» վիճակը հիմք է պատերազմական կանխատեսումների համար: Սա մի հարց է, որի պատասխանը թերևս կպահանջի բավական տևական քննարկումներ և բանավեճեր: Մի բան հստակ է, որ պատերազմը ինքնին թելադրված չէ միայն սպառազինության, ռազմա-տեխնիկական հաշվեկշռով, այն պահանջում է նաև ռազմա-քաղաքական հարաբերակցության համապատասխանություն այն կողմի շահերին ու նպատակներին, որը պատրաստվում է պատերազմի: Ակնհայտ է, որ մինչև ապրիլ այդ հավասարակշռությունը կամ հաշվեկշիռը խախտված էր հօգուտ Ադրբեջանի, ընդ որում խախտվել էր մի քանի տարիների ընթացքում, Հայաստանի վարած մեղմ ասած՝ անհամարժեք արտաքին քաղաքականության և կայացրած որոշումների հետևանքով: Միևնույն ժամանակ ակնառու է նաև, որ ապրիլի պատերազմին դիմակայելով ադրբեջանական հարձակումը, հայկական զինված ուժերը կարողացան զսպել և չեզոքացնել հակառակորդի ոչ միայն ռազմա-տեխնիկական առավելությունը, ցույց տալով, որ այն մեղմ ասած, դեռևս բավարար չէ Հայաստանին ու Արցախին պարտության մատնելու համար, այլ դրանով իսկ վերականգնեցին խախտված ռազմա-քաղաքական հավասարակշռությունը, այդ մասով էապես նվազեցնելով ռազմական լայնածավալ գործողությունների վերսկսման վտանգը: Այդ համատեքստում բոլորովին պատահական չէ նաև սեպտեմբերի 21-ի ռազմական շքերթում «Իսկանդեր» օպերատիվ-մարտավարական հրիթռների ցուցադրությունը, որոնք ունենք քաղաքական մեծ նշանակություն և որոնց վաճառքը ու տեղակայումը ըստ էության հանդիսանում է ոչ միայն երկկողմ, այլ միջազգային, աշխարհաքաղաքական բազմակողմ համաձայնության առարկա:
Ընդ որում, դրա մասին վկայեց և այն, որ Հայաստանում «Իսկանդերի» ցուցադրությունը չարժանացավ միջազգային որևէ աղմուկի: Իսկ այդօրինակ առարկայի շուրջ համաձայնություններն ու դրանց հրապարակային ցուցադրությունը չեն կարող լինել կարճաժամկետ նախագծեր կամ մտադրություններ և անկասկած արտացոլում են որոշակի տևական ժամանակահատվածի վերաբերյալ ձեռք բերված փոխհամաձայնություն: Ոչինչ անվերապահ և անբեկանելի երաշխիք չէ, առավել ևս ժամանակակից թեժ աշխարհում, սակայն կան իրողություններ, որոնք պետք է դիտարկել, մինչ ապոկալիպտիկ սպասում առաջացնելու ռիսկ պարունակող որևէ կանխատեսում անելը: Որովհետև միարժեք է այդ ամենի էֆեկտը ներքին կյանքում: Ընդ որում, էֆեկտը տվյալ դեպքում չակերտավոր իմաստով, քանի որ դա առավելապես խուճապային տրամադրությունների և հոգեբանության ձևավորումն է թե՛ առաջնագծին մոտ, թե՛ թիկունքում գտնվող հանրության շրջանում: Իսկ դա անկասկած բերում է ոչ թե պաշտպանունակության աճի, այլ հակառակը, իր ազդեցությունը թողնելով հասարակական-քաղաքական կյանքի և կենսագործունեության բոլոր ուղղությունների վրա: Այլ հարց է, որ ինչ որ խմբերի կարող է անհրաժեշտ լինել այդ գործնականում կաթվածահար և ջլատված հանրային վիճակը, հանրային էներգիայի այդօրինակ «հողանցվածությունը», քանի որ դա «պատասխանատվության» խաղարկումով իրականում լիովին ազատում է հասարակության առաջ որևէ տեսակի պատասխանատվությունից: