Խորհրդարանի ընտրության քարոզարշավին նախորդող իրավիճակը, այսպես ասած՝ ներքաղաքական կամ նախընտրական ստատուս քվոն և այն բնորոշող մի շարք գործոններ վկայում են, որ վերարտադրության հարցում Հանրապետական կուսակցությունը կարծես թե չի ունենալու էական խոչընդոտներ, և այդ իմաստով նախընտրական փուլում առավել ինտրիգային կամ հետաքրքրական հարց է ոչ թե այն, թե ով քանի տոկոս կհավաքի ընտրությանը և արդյո՞ք կլինի անակնկալ, այլ այն, թե ինչ զարգացում կլինի ընտրությունից հետո: Այսինքն՝ հետընտրական զարգացում կլինի՞, թե՞ ոչ:
Հայաստանում խորհրդարանական ընտրությունները աչքի են ընկել այն առանձնահատկությամբ, որ դրանց ընթացքում երբեք չի կուտակվել հետընտրական թեժ զարգացման էներգիա՝ տարբեր պատճառներով: Բայց մինչ այս խորհրդարանական ընտրությունները ունեցել են զուգահեռ նախագահական ընտրություն, որտեղ էլ էներգիան կուտակվել է: Այժմ նախագահական ընտրություն այլևս չկա: Սակայն հանրության շրջանում արդեն իսկ կա՞ այն գիտակցումը կամ խորքային ընկալումը, որ այլևս հենց խորհրդարանական ընտրությունն է միակը, երբ հասարակությունն անմիջականորեն հնարավորություն է ստանում գնալ իշխանություն ձևավորելու փորձի, այլ փորձ՝ նախագահական ընտրությունների տեսքով, չի լինելու: Ընտրությունների մասնակից ընդդիմադիր սուբյեկտները փորձում են դա բացատրել հանրությանը, բայց արդյո՞ք ընկալումը կլինի, արդյո՞ք հանրությանը առավել երկար ժամանակ և նույնիսկ մեկ «բաց թողնված» փորձ պետք չէ՝ կարևոր ընկալման գալու համար: Սա հարց է, որի պատասխանն, իհարկե, ամենևին միարժեք չէ:
Մյուս կողմից՝ ոչ պակաս կարևոր է նաև այն հարցը, թե ադյո՞ք խնդիրն ընդհանրապես այդ ընկալումն է, ոչ թե այն, որ հասարակությունն այլևս ոչ միայն ընտրությունների, այլ նաև հետընտրական զարգացումների հետ ոչ մի հույս չի կապում, և դրանք նույնպես հանրային ընկալման մեջ վաղուց արդեն սնանկ տեխնոլոգիա կամ մեթոդաբանություն են: Այդ հարցի պատասխանն էլ, մեղմ ասած, միարժեք չէ, և ամենևին երաշխավորված չէ, որ եթե լիներ նախագահական ընտրություն, հետընտրական զարգացումների համար կկուտակվեր բավականաչափ էներգիա:
Հետևաբար եթե Հայաստանում ներկայումս կարող է դիտարկվել հետընտրական զարգացման որևէ տարբերակ, ապա բացառապես որևէ կոնկրետ սուբյեկտի կամ սուբյեկտների անմիջական ռեսուրսների միջոցով, ոչ թե հանրության էներգիայի: Բայց այստեղ արդեն իշխանությունն իր ռեսուրսներով գտնում է իրավիճակը հանգուցալուծելու բավարար տարբերակներ, եթե նույնիսկ որոշակի ուժային աղմկոտ քայլերի դիելու անխուսափելիությամբ: «Սասնա ծռերի» և ՊՊԾ գնդի գրավման իրադարձությունները իշխանության համար նաև այդ փորձառությունն էին, և համակարգը անցավ այդ փորձառությունը՝ դրանից դուրս գալով ավելի կոփված և ավելի ուժեղ:
Այդ պարագայում հետընտրական որևէ այդօրինակ զարգացում կհանդիսանա արդեն պարզապես կրկնակի արկածախնդրություն, որովետև դրանից ոչ թե համակարգը, այլ պետությունը դուրս չի գա, իսկ համակարգը կմնա, որովհետև հուլիսին այն փորձարկել է այդ իրավիճակներում մնալու ձևը: Այդ տեսանկյունից Հայաստանում հասարակական-քաղաքական զարգացումներում հանրային շահի արդյունավետ առաջմղման գրավականը ոչ միայն նախընտրական, այլ նաև հետընտրական «պոպուլիզմի» տարաբնույթ դրսևորումներից զերծ մնալն է, որքան էլ դրանք բավական գայթակղիչ են իրապես ցինիզմի ու երեսպաշտության բոլոր ռեկորդները գերազանցող իշխանական համակարգի հանդեպ արդարացի ցասում ունեցող հանրության համար:
Ի վերջո՝ հասարակությունը փնտրում է իրավիճակից խորքային, հեռանկարայի՞ն ելք, տեսանելի, կանխատեսելի՞ ճանապարհ՝ քայլերի համոզիչ հաջորդականությամբ, թե՞ միջանկյալ, թե՞ հեռահար հանգրվանների իրապաշտ, ռացիոնալ տեսլականով, ոչ թե սրտի հովացման համակարգ՝ թեկուզ երաշխիքային սպասարկումով:
Լուսանկարը՝ Photolure-ի