«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ԱԺ ՀԱԿ խմբակցության պատգամավոր, տնտեսագիտության դոկտոր Հրանտ Բագրատյանը:
– Պարոն Բագրատյան, ԱԺ-ում քննարկվում է 2017թ. պետբյուջեն։ Դուք բազմաթիվ առաջարկներ եք ներկայացրել կառավարությանը, որոնք հիմնված են խոր տնտեսագիտական վերլուծությունների վրա: Քննարկումները, կառավարության արձագանքը Ձեր առաջարկներին գոհացնո՞ւմ են Ձեզ, և Ձեր առաջարկներից որո՞նք են ընդունվել:
– Նախ ասեմ, որ քննարկումներ միշտ կան: Կառավարությունն իհարկե քննարկել է առաջարկները: Այսօր ֆինանսների նախարարն առաջարկեց մասնակցել գույքահարկի վերաբերյալ քննարկմանը: Ընդհանուր առմամբ, գույքահարկը մեր հանրապետությունում կազմում է 15 միլիարդ դրամ, բայց պետք է լինի 60 միլիարդ: Ասում են՝ առաջարկները կքննարկենք: Գույքահարկի վերաբերյալ առաջարկները՝ «100 քայլեր»-ը, առաջին անգամ քննարկվեցին 2009-ին: Անցել է 7 տարի. եթե մենք այդ 40-50 միլիարդն ունենայինք, այսօր 50 միլիարդի ներդրում կանեինք տնտեսության մեջ,և տնտեսությունը կաճեր ոչ թե մեկ, երկու կամ երեք տոկոսով, այլ վեց-յոթ տոկոսով:
– Դուք նաև առաջարկում էիք 3,2 տոկոս տնտեսական աճի փոխարեն 5,5 տոկոս տնտեսական աճ ապահովել եկամուտներն ավելացնելու միջոցով: Ինչպե՞ս եք այդ եկամուտների ավելացումը պատկերացնում:
– Տարբերակներ կան. մեկն այս գույքահարկի տարբերակն էր, որը, արդեն պարզ է, երկար-բարակ դեռ կքննարկեն, և 2017-ին էլի չի լինի դա, մյուսը՝ 30 միլիարդի ակնկալիքը, որ Կենտրոնական բանկն անպատիժ ձևով փողերն օգտագործում է, ու մենք չենք հասկանում, թե ինչ է լինում: Անհեթեթ օրենքներ են, որ իբր թե ԿԲ-ում պետք է լինի այնպիսի աշխատավարձ, ինչպիսին բանկային համակարգի բյուջեն է: Մենք կարծում ենք, որ ԿԲ-ն, ինչպես այլ երկրների ԿԲ-ները, պետք է բյուջե փող փոխանցի:
– Պարոն Բագրատյան, ըստ Ձեզ՝ նախորդ կառավարության համեմատ այս կառավարության կողմից գոնե վերաբերմունքի տարբերություն կա՞ ձեր առաջարկներին:
– Այսօր ֆինանսների նախարարն ասաց, որ պատրաստ են գույքահարկը փոխելու:
– Երեկ Դուք ելույթում նշեցիք, որ Ձեր առաջարկները լիովին չեն ընդունվել, և դեմ եք քվեարկելու այս բյուջեի նախագծին:
– Ես այս բյուջեին չեմ կարող կողմ լինել, բյուջեն խնդիր չի դնում: Տնտեսական աճ չկա, և խնդիրը միայն եկամուտները չեն, ծախսերի վեաբերյալ էլ եմ ես խնդիր առաջ քաշել: Ես առաջարկել եմ, որ ուսանողի պետական պատվերը տրվի կես տոկոսանոց վարկի ձևով: Եվ երբ որ պետության հաշվին ուսանողն ավարտում, է, գա 8 տարի աշխատի կամ վերադարձնի գումարը: Ես բարձրացրել եմ նաև «Լույս» հիմնադրամի հարցը, որի միջոցով հիմնականում պաշտոնյաների երեխաներն են մեկնում արտերկիր սովորելու, բայց նրանց մեծ մասը հետ չի գալիս. այսինքն՝ ստացվում է, որ ստեղծել ենք հիմնադրամ ոչ թե կրթությունը, այլ արտագաղթը խրախուսելու համար, և որևէ աղքատ մարդու երեխա չի կարողանում այդ հիմնադրամով դրսում սովորել։ Փաստեր ունենք: Փաստորեն, մենք, ֆինանսավորելով կրթությունը, ներդրում եք անում այն երկրի տնտեսության զարգացման համար, ուր որ գնում են սովորելու մեր երեխաները:
– Պարոն Բագրատյան, երեկ ՀՀԿ խմբակցության ղեկավարը հայտարարեց, որ ցավակցում է նոր կառավարությանը, քանի որ նրա գործունեությունը համընկել է նախընտրական շրջանի հետ, և այդ շրջանում դժվար է ակտիվացնել տնտեսությունը:
– Դե, թող չփոխեին կառավարությունը: Ես կառաջարկեի նման «փաստարկները» ընդհանրապես լեքսիկոնից հանել:
– Պարոն Բագրատյան, Հարկային օրենսգիրքը մշակվեց նախորդ կառավարության օրոք, նոր կառավարությունը շատ քիչ վերամշակումներով ներկայացրեց ԱԺ, և այն ընդունվեց: Ձեր նշած «100 քայլեր»-ի թվում էին նաև հարկային և մաքսային քաղաքականության վերաբերյալ առաջարկներ, օրինակ՝ ՓՄՁ-ներից հարկային բեռը վերաբաշխել խոշոր բիզնեսի վրա: Ի՞նչն է խանգարում կառավարությանը հետևել Ձեր առաջարկած քայլերին:
– Չգիտեմ:
– Նպաստավոր պայմաններ կա՞ն:
– Իհարկե չկան. Օրինակ՝ խոշոր ձեռնարկությունը եթե ներմուծում է սարքավորում, ԱԱՀ-ի հարկը կամ բռնագանձումը, կառավարության որոշմամբ, կարող է հետաձգվել 2-3 տարով, եթե 300 մլն դրամից ավել ներդրում է արել, բայց ՓՄՁ-ի տարեկան շրջանառությունը 58 մլն է գրված. ստացվում է, որ խոշորը օգտվում է, փոքրը՝ չի կարող: Մենք ամեն առումով հետ ենք գնում: Այսօրվա կառավարությունը ոչ պակաս, քան նախորդը, տնտեսության զարգացումը պատկերացնում է խոշոր բիզնեսի, կորպորատիվ սեկտորի վրա ուշադրություն դարձնելով, իսկ ՓՄՁ-ների վերաբերյալ խոստումները մնում են որպես խոստումներ, մինչդեռ պետք է ՓՄՁ-ների և խոշոր բիզնեսի հարմոնիա ստեղծել. դա է ճիշտ տրամաբանոթյունը:
– Կարծում եք, որ այս առումով դուք կարո՞ղ եք փոփոխություններ մտցնել:
– Ես արդեն 20 տարի է այս մասին եմ ասում: Ինձնից բացի ո՞վ է ասում, ոչ ոք. ես ասում եմ՝ խորքային և կառուցվածքային համալիր փոփոխություններ պետք է իրականացնել, կառավարությանը կոչ եմ անում գնալ այս քայլերին, չգնալ այնպիսի թույլ ծրագրի բյուջեի, որի հիմնական մեկնակետը եղել է՝ այնպիսի բան գրել, որ կատարելը հեշտ լինի:
– Պարոն Բագրատյան, տնտեսական ցուցանիշներն անկում են ապրել, սա ինչո՞վ է պայմանավորված:
– Հիմնականում բազային փոփոխություն է եղել: Մի քանի բան կա. Նախ՝ վիճակը բարդ էր, կառավարությանը չի հաջողվում տնտեսության տեմպը զարգացնել, երկրորդ՝ պետք է վիճակագրական տվյալների վերաբերյալ լրջություն ցուցաբերել: Այս կառավարությունը նաև մեր ճնշումների արդյունքում փոխեց վերաբերմունքը որոշ վիճակագրական տվյալների նկատմամբ: Իրականում հստակ չէ, թե ինչքան է անկումը, այնուամենայնիվ, 7-8 տոկոս անկում չկա: Խնդիրն այն է, որ պետք է հետ գնալ և բազան՝ վիճակագրական տվյալներն ուղղել: Բոլորն էլ հասկանում են , որ 310 հազար տոննա խաղող չի արտադրվել, 150 հազար տոննա է արտադրվել: Այն, ինչի մասին ես տարիներ շարունակ ասում էի, հիմա այդ կեղտը ջրի երես է դուրս եկել: Թե ինչ կանեն հաջորդ տարի՝ չգիտեմ, պետք է հետ գնալ, բազան ճշտել և ԱՎԾ պետին աշխատանքից հանել. հո մինչև հաջորդ դար չի՞ աշխատելու, ի՞նչ է արել՝ ընդամենը սիրուն կեղծել է ամեն ինչ: Մյուս տարի 3,2 աճ չի լինի, անկում կարձանագրվի, եթե բազան չճշտեն:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում:
