ԱՄՆ պետքարտուղարի Եվրոպայի և Եվրասիայի հարցերով փոխտեղակալԲրիջիթ Բրինքը Երևանում հյուրընկալվելով Սերժ Սարգսյանին և քննարկելով հայ-ամերիկյան հարաբերությունների հեռանկարները, վստահեցրել է, որ Միացյալ Նահանգների նոր վարչակազմը շարունակելու է հետաքրքրված լինել Հարավային Կովկասի տարածաշրջանի զարգացումներով, շարունակելու է նաև հանձնառու լինել ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորման նպատակով վստահության միջոցների ամրապնդման ուղղությամբ ձեռքբերված վերջին պայմանավորվածությունների իրագործմանը:
Բրիջիթ Բրինքը ԱՄՆ նոր վարչակազմի վերաբերյալ իր վստահեցումը կատարել է զուտ դիվանագիտական արարողակարգի՞ շրջանակում, թե ամերիկացի դիվանագետը լիազորված է եղել այդօրինակ հայտարարություն անելու համար: Սա էական հարց է, քանի որ ԱՄՆ պետքարտուղարության պաշտոնյայի հայտարարությունն էլ պարունակում է էական նշանակություն ունեցող գործոններ:
Փաստորեն, ԱՄՆ պետքարտուղարի փոխտեղակալը Հայաստանին հավաստիացնում է, որ ԱՄՆ նոր վարչակազմն էլ հանձնառու է լինելու հրադադարի պահպանման միջազգային մեխանիզմի ներդրման գաղափարի իրականացմանը, որ առաջ է քաշել հենց Միացյալ Նահանգները և որին այդքան դիմադրում են Բաքուն և Մոսկվան: ԱՄՆ նոր նախագահի անունը հայտնի դառնալուց հետո, երբ պարզվեց, որ նոր նախագահը քաղաքականությունից դուրս գտնված Դոնալդ Թրամփն է, որը ի հավելում դրա նաև բավական օդիոզ քարոզարշավ է անցկացրել, առաջացան մի քանի հարցադրումներ Թրամփի արտաքին քաղաքականության, այդ թվում՝ Հայասանին, Լեռնային Ղարաբաղին վերաբերող, և ընդհանրապես Հարավային Կովկասի քաղաքականության առումով: Սրանից բացի, նաև բավական տեղեկություններ տարածվեցին, թե Դոնալդ Թրամփը բիզնես կապեր ունի Ադրբեջանի հետ և դա կարող է ազդել նաև նրա քաղաքականության վրա, նա կարող է վարել ադրբեջանամետ քաղաքականություն: Ադրբեջանը արդեն մի քանի ամիս շարունակ մեղադրում է ԱՄՆ վարչակազմին ղարաբաղյան հարցում հայամետ քաղաքականություն վարելու համար: Հայամետ քաղաքականություն է դիտվում այն, որ առաջարկվում է հրադադարի պահպանման միջազգային մեխանիզմների ներդրում: Այդ ներդրումը Ադրբեջանին ստիպելու է հրաժարվել սահմանային լարումների քաղաքականությունից, այսինքն ըստ էության արձանագրելու է ստատուս-քվոն որպես արդեն միջազգային պայմանավորվածության ենթակա իրողություն: Ադրբեջանը դա ներկայացնում է հայամետ, և առաջին հայացքից դա իսկապես այդպես է:
Իրականում, որևէ հայամետություն չկա, պարզապես ԱՄՆ այդ առաջարկով, հրադադարի պահպանման մեխանիզմների ներդրման գաղափարով փորձում է Հարավային Կովկասում պայթյունավտանգ խնդիրներից մեկը որոշակիորեն լիցքաթափել, նվազեցնել պատերազմի բռնկման հավանականությունը: Եվ դրա շահառուն միայն Հայաստանը չէ, այլ Հարավային Կովկասը լայն իմաստով, այդ թվում թե՛ Վրաստանը, թե՛ Իրանը: Հարավային Կովկասի կայունությունը կարևոր է մի շարք աշխարհաքաղաքական խնդիրների վրա ազդեցության տեսանկյունից:
Միևնույն ժամանակ, Կովկասում պատերազմի վտանգների հնարավորինս նվազեցումը վերջապես կարող է ստեղծել տարածաշրջանը ռուսական կայսրության ցանցից դուրս բերելու և իրապես միջազգային նշանակության տարածաշրջան դարձնելու հնարավորություն: Այդպիսի մի հնարավորություն եղավ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո, ղարաբաղյան առաջին պատերազմից հետո, սակայն դժբախտաբար հայկական իշխանական էլիտաները անկարող գտնվեցին այդ հնարավորությունն օգտագործել և այդպիսով կատարել ոչ միայն Հայաստանի, այլ նաև Կովկասի և ընդհանրապես միջազգային քաղաքականության համար պատմական նշանակության քաղաքակրթական ճեղքում, ինչի մեծագույն պատիվը և հնարավորությունը նրանց ընձեռել էր պատմությունը: Այդ բացթողումը ժամանակի ընթացքում բավական թանկ նստեց թե՛ Հայաստանի, թե՛ տարածաշրջանի վրա, ի վերջո հանգեցնելով նաև նոր պատերազմի:
Հրադադարի պահպանման միջազգային մեխանիզմի ներդրումը Հարավային Կովկասում ապագաղութացման բեկում առաջացնելու նոր փորձ է, իհարկե ամենևին ոչ ամենահիմնական, գլխավոր նշանակություն ունեցողը կամ էլ ընդհանրապես առաջինը: Այս առումով կիրառվում է քայլերի համալիր, թե՛ Ղարաբաղյան հակամարտության, թե՛ Իրանի հետ հարաբերության, թե՛ Վրաստան-ՆԱՏՕ գործընկերության խորացման մասով: Պարզապես, այդ համալիրի յուրաքանչյուր քայլ կարևոր է, իսկ հրադադարի պահպանման միջազգային մեխանիզմը առավել ևս, քանի որ այն ըստ էության բացառիկ հնարավորություն է ղարաբաղյան գործընթացի մասով, գործընթացի պայթունավտանգությունը զգալիորեն լիցքաթափելու մասով, որը նաև շատ մեծ ազդեցություն կթողնի արդեն ապագաղութացման համալիր քայլերի մյուս բաժինների վրա:
Ահա այս առումով, ԱՄՆ նոր վարչակազմի պարագայում շատ էական հարցադրումներից մեկն այն էր, թե արդյոք այն կշարունակի այդ գաղափարը: Դա ամենևին մանանա չէ, այն արժանանում է Բաքվի և Մոսկվայի դիմադրությանը, Երևանի հավանությանը, սակայն իներտ հավանությանը: Բայց, այդ գաղափարի լինելը միարժեքորեն ավելի նախընտրելի է, քան երբ այն դուրս գա ԱՄՆ օրակարգից:
Եվ եթե ԱՄՆ պետքարտուղարության պաշտոնյան հավաստիացնում է, որ նոր վարչակազմը կլինի վստահության ամրապնդման ուղղությամբ ձեռք բերված պայմանավորվածությունների իրականացմանը հանձնառու, ապա դա իհարկե խոսում է տարածաշրջանի կայունության և անվտանգության համար որոշակի դրական ազդակների մասին: Առավել ևս, որ Ադրբեջանը Դոնալդ Թրամփի ընտրությունից հետո հույս էր հայտնել, որ ԱՄՆ-ն կակտիվացնի ջանքերը կարգավորման ուղղությամբ: Ադրբեջանն ըստ երևույթին ակնկալում էր, որ Վաշինգտոնը սառեցնելու փորձից կանցնի հանգուցալուծելու փորձի: Սակայն, Երևանում ամերիկացի պաշտոնյան անում է կարևոր վստահեցում: Թեև, իհարկե այս առումով կա մի առանցքային հարց, կապված Հայաստանի քաղաքականության հետ:
Բանն այն է, որ այդ կարևոր արձանագրումների և քաղաքական շահեկան դիրքորոշումների պարագայում, Հայաստանը համարժեք քաղաքական արձագանքի և պահվածքի փոխարեն, կարծեք թե դիտարկում է դրանք ընդամենը ռուսական նախաձեռնություններին առավել «հանգիստ խղճով» տրվելու քարտ-բլանշ, հույսով, որ Արևմուտքը կշարունակի ինչ որ կերպ թույլ չտալ այդ նախաձեռնությունների վտանգավոր իրականացումը:
Լուսանկարը՝ PAN Photo-ի
