2014թ. սկսած, երբ Ռուսաստանը բռնակցեց Ղրիմը, արևմտյան քաղաքական գործիչները փորձում են անել հնարավոր ամեն ինչ՝ կանխելու համար Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ռազմական նոր արշավները Արևելյան Եվրոպայում և հետխորհրդային պետություններում։ Չնայած Ռուսաստանին զսպելու Արևմուտքի ջանքերը նվազեցրել են ՆԱՏՕ-ի անդամ պետությունների դեմ հավանական ագրեսիայի հնարավորությունը՝ ամերիկացի քաղաքական գործիչները ծայրահեղ սխալ են թույլ տվել՝ քիչ ուշադրություն դարձնելով Հարավային Կովկասում ՌԴ-ի ապակայունացնող վարքին՝ գրում է միջազգային հարաբերությունների փորձագետ Սամուել Ռամանին Huffington Post-ում։
Հարավային Կովկասում ԱՄՆ մշտական ներկայության բացակայությունը օգնել է Պուտինին իշխող դիրքեր ձեռք բերել տարածաշրջանում, ինչպես նաև թույլ է տվել Մոսկվային կանխամտածված բորբոքել ռազմական գործողություններ Լեռնային Ղարաբաղում՝ իր հեգեմոնիկ ձգտումներն առաջ մղելու համար՝ գրում է հոդվածագիրը։
Ռուսաստանի ազդեցությունը Հարավային Կովկասում նվազեցնելու համար ԱՄՆ-ը պետք է զգալիորեն մեծացնի Հայաստանին ցուցաբերվող տնտեսական և ռազմական օգնությունը, ինչն իր հերթին թույլ կտա Նահանգներին աշխարհաքաղաքական հենք ձեռք բերել Հարավային Կովկասում: Հեղինակի կարծիքով՝ ամերիկա-հայկական ուժեղացված դաշինքը վերջ կդնի Ռուսաստանի հեգեմոնիային Հարավային Կովկասում և ԱՊՀ երկրներում՝ չորս ուղղությամբ:
1. Նախևառաջ անվտանգության ոլորտում ԱՄՆ-Հայաստան համագործակցությունը Վաշինգտոնին թույլ կտա ձեռք բերել վստահելի դաշնակից տարածաշրջանում և անհրաժեշտության դեպքում մարտահրավեր նետել Կրեմլին:
Ամերիկացի քաղաքական գործիչները Հայաստանին դիտարկում են որպես ՌԴ հավատարիմ դաշնակից, քանի որ երկիրը ՌԴ-ի կողմից ղեկավարվող ԵվրԱզԷս-ի և ՀԱՊԿ-ի անդամ է, և կարծում են, որ հետաքրքրված չէ Վաշինգտոնի հետ ռազմավարական համագործակցությամբ: Հայաստանում վերջին հակառուսական ցույցերի ալիքը վկայում է այն մասին, որ նման տեսակետն այլևս արդիական չէ: Հոդվածագիրն անդրադառնում է ապրիլյան քառօրյա պատերազմին՝ նշելով, որ հայերի մի մասի կարծիքով՝ Ռուսաստանը, որը զինում է նաև Ադրբեջանին, աջակցել է վերջինիս Լեռնային Ղարաբաղ ներխուժելու հարցում: Այնուհետև հեղինակը բերում է մի շարք փաստեր՝ ցույց տալու համար, որ Հայաստանն ավելի հուսալի գործընկեր է ԱՄՆ-ի համար, քան Ադրբեջանը, մասնավորապես՝ հայամետ լոբբիստները բարձր են գնահատում Հայաստանի մասնակցությունը Աֆղանստանի պատերազմին՝ այն դեպքում, երբ Իլհամ Ալիևը հարել է Ռուսաստանին:
Հայաստանում հակառուսական տրամադրությունների աճը, հավանական է, ստիպեն Սերժ Սարգսյանին ընդունել ԱՄՆ-ի կողմից տնտեսական և ռազմական աջակցությունը: Եթե Սարգսյանը նման բան անի, նա կարող է հանգստացնել մի շարք հայ երիտասարդների, որոնք աջակցում են Հայաստանի և Եվրամիության ասոցացմանը, որն առաջարկվել էր 2013թ.: Հոդվածագիրը նաև նշում է, որ հենց այդ երիտասարդներն են մասնակցել 2015թ. «Էլեկտրիկ Երևանի» ցույցերին:
2. ԱՄՆ-ի և Հայաստանի միջև ռազմավարական համագործակցության զարգացումը կստիպի Ռուսաստանին նոր դաշնակից փնտրել տարածաշրջանում, որը կլինի նույնքան հավատարիմ, որքան Հայաստանը:
Չնայած Վրաստանի նախագահ Գեորգի Մարգվելաշվիլին ավելի հանդուրժող է Կրեմլի հանդեպ, քան նախորդ նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլին, այնուամենայնիվ՝ Վրաստանի կառավարությունն ունի արևմտամետ կողմնորոշում և ատելությամբ է վերաբերվում ՌԴ-ին՝ երկրի տարածք ներխուժելու համար: Ադրբեջանը ևս չի դառնա Հայաստանի նման հաճախորդ Ռուսաստանի համար, եթե անգամ Մոսկվայի և Բաքվի միջև տնտեսական և անվտանգության ոլորտում համագործակցությունը խորանա. Բաքուն ամեն դեպքում կցանկանա անկախ լինել ՌԴ-ի ազդեցության ոլորտից:
Հոդվածագրի կարծիքով՝ Հարավային Կովկասում ԱՄՆ ազդեցության ընդլայնումը կնպաստի, որպեսզի Չինաստանն ուժեղացնի իր աշխարհաքաղաքական ազդեցությունը տարածաշրջանում, որի հետ առևտրական կապերը ներկայում երկրին բերում են տարեկան 2 միլիարդ դոլար: Այս դեպքում Հարավային Կովկասում կնվազի նաև Ռոսաստանի հեգեմոնիան:
3. ԱՄՆ-Հայաստան ավելի հուսալի համագործակցությունը կթուլացնի ՀԱՊԿ անվտանգության բլոկի կապը:
Չնայած Ռուսաստանի համագործակցությունն Ադրբեջանի հետ տնտեսական առումով ավելի շահավետ է, քան Հայաստանի հետ, ՌԴ-ն շարունակում է զենք վաճառել ՀՀ-ին՝ ցույց տալու համար ՀԱՊԿ անվտանգության երաշխիքի հուսալի լինելը: Պուտինը հավատացած է, որ Հայաստանը կախվածություն ունի իր երկրից, ուստի զենքի վաճառքը Բաքվին չի դրդի Հայաստանին «դասալիք լինել» ռուսական ազդեցությունից: Այդ պատճառով եթե ԱՄՆ-ը մեծ քանակությամբ զենք վաճառի Հայաստանին, Պուտինի հավասարակշռության քաղաքականությունը Կովկասում կարող է հօդս ցնդել: Հեղինակր կարծում է, որ Ռուսաստանին հազիվ թե հաջողվի համոզել Ադրբեջանին անդամակցել ՀԱՊԿ-ին, քանի դեռ Հայաստանն անդամակցում է կազմակերպությանը:
Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունում արմատական փոփոխությունները կարող են ազդել նաև ԱՊՀ մյուս երկրների հետ Ռուսաստանի հարաբերությունների վրա: Օրինակ՝ Ղազախստանի նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևը կարող է ուժեղացնել Աստանայի համագործակցությունը Պեկինի հետ, մասնավորապես, անվտանգության ոլորտում, Բելառուսն իր հերթին կփորձի հարաբերությունները բարելավել Եվրամիության հետ: Այսպիսով ՀԱՊԿ-ը կվերածվի խորհրդանշական կառույցի՝ կարծում է Ռամանին:
4. Եթե ԱՄՆ-ը ընդլայնի Հայաստանին տրամադրվող ռազմական աջակցությունը, Ռուսաստանը կկորցնի իր ազդեցությունը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության վրա:
Զենք վաճառելով և՛ Հայաստանին, և՛ Ադրբեջանին՝ ՌԴ-ն հավասարակշռություն է պահում հակամարտող կողմերի միջև: Այս լծակը թույլ է տալիս Պուտինին ԼՂ հակամարտությունը կիրառել Մոսկվայի ռազմավարական շահերից ելնելով: Ապրիլի սկզբին, երբ ԼՂ-ում պատերազմական գործողություններ ծավալվեցին, ՌԴ-ի միջնորդությամբ կրկին կրակի դադարեցման ռեժիմ հաստատվեց: Եթե ԱՄՆ-ը մեծացնի իր ազդեցությունը Հարավային Կովկասում, ապա զգալիորեն կնվազի Ռուսաստանի ազդեցությունը ԼՂ հակամարտության վրա: Չի բացառվում, որ նման սցենարի դեպքում Ռուսաստանն ավելի շատ զենք վաճառի Ադրբեջանին՝ որպես պատասխան միջոց հայ-ամերիկյան հարաբերությունների սերտացման: Հոդվածագրի խոսքով՝ Ռուսաստանը կարող է անգամ դրդել Ադրբեջանին կրկին պատերազմի մեջ ներքաշվել Հայաստանի դեմ՝ ԼՂ-ի նկատմամբ վերահսկողություն սահմանելու նպատակով: Բայց Պուտինին հազիվ թե հաջողվի նման բան անել, քանի որ վերջին տարիներին ադրբեջանցիները հասկացել են, որ փոքր մասշտաբի ագրեսիան ընդդեմ ԼՂ-ի ավելի նախընտրելի է լայնամասշտաբ պատերազմից ՝ գրում է հոդվածագիրը և հավելում, որ ապրիլի սկզբին ռազմական գործողությունների ակտիվացումը ձեռնտու էր Ալիևի կառավարությանը. նա այս կերպ փորձում էր շեղել ադրբեջանցիների ուշադրությունը տնտեսությունում առկա բազմաթիվ խնդիրներից:
Եթե ԱՄՆ-ը Հայաստանին տրամադրի գերժամանակակից ռազմական տեխնիկա՝ ի տարբերություն Ռուսաստանի, որը հակամարտող կողմերին տրամադրում է խորհրդային զենք, Ադրբեջանը զերծ կմնա լայնածավալ պատերազմ սանձազերծելուց: Ադրբեջանցի քաղաքական գործիչները չեն մոռացել 1988-1994թթ. պատերազմն ընդդեմ Հայաստանի, որի ժամանակ զոհվել է ավելի քան 30 հազար ադրբեջանցի, ուստի Ալիևը չի կարող իրեն թույլ տալ կրկնել 1990-ական թվականների արյունահեղությունը, երբ երկիրը գտնվում է տնտեսական վատ վիճակում, իսկ հասարակության դժգոհությունն օրեցօր աճում է:
Այսպիսով՝ ԱՄՆ կառավարությունն այժմ հնարավորություն ունի մեծացնելու իր ազդեցությունը Հարավային Կովկասում՝ Հայաստանի հետ տնտեսական և ռազմական սերտ համագործակցության միջոցով, ինչն իր հերթին թույլ կտա Նահանգներին կարևոր դերակատարում ունենալ ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացում և Ռուսաստանին զրկել հավատարիմ գործընկերոջից: Չնայած այս առավելություններին՝ Վաշինգտոնի ադրբեջանամետ սենտիմենտալությունը և ամերիկացի քաղաքական գործիչների անտարբեր վերաբերմունքը Հարավային Կովկասում ծավալվող քաղաքական զարգացումների նկատմամբ, ամենայն հավանականությամբ, կխոչընդոտեն ԱՄՆ-ի և Հայաստանի միությանը տեսանելի ապագայում՝ եզրափակում է հոդվածագիրը:
