«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է դոկտոր Գյուներ Օզքանը, ով Միջազգային հարաբերությունների, Կովկասի և Կասպյան ավազանի տարածաշրջանային անվտանգության հարցերով միջազգային հարաբերությունների մասնագետ է Անկարայում գործող Միջազգային ռազմավարական ուսումնասիրությունների կազմակերպությունում USAK/ISRO:
– Պարոն Օզքան, երեկ Թուրքիան պաշտոնապես ստանձնեց Եվրոպայի խորհրդի Նախարարների կոմիտեի նախագահությունը, ձեր երկրի ԱԳ նախարարը հայտարարել էր, որ Թուրքիան նախագահության շրջանում ուշադրության կենտրոնում է պահելու «սառեցված» հակամարտությունները: Որո՞նք են լինելու, ըստ Ձեզ, Թուրքիայի ԵԽ նախարարների խորհրդի նախագահության շրջանի առաջնահերթությունները:
– Թուրքիան ԵԽ անդամ է 1949 թվականից: Թուրքիայի առաջնահերթությունները բխելու են ԵԽ-ի առաջնահերթություններից` հակամարտությունների կարգավորում, ժողովրդավարության առաջխաղացում, մարդու իրավունքների պաշտպանություն: Ակնհայտ է, որ Դավութօղլուի հայտարարությունը հիմնականում կապված է Հարավային Կովկասի հակամարտությունների հետ: Ղարաբաղյան հակամարտության դեպքում մենք գործ ունենք երկարատև փակուղում հայտնված գործընթացի հետ: Որպես նախարարների խորհրդի նախագահ` Թուրքիան առավելագույնը կանի նպաստելու և ինչու չէ, ճնշելու հայկական կողմին ղարաբաղյան կարգավորման գործընթացում առաջընթաց արձանագրելու համար, կարգավորման գործընթացում երկուստեք ազդելով Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև ընթացող բանակցային գործընթացի և Հայաստանի կառավարության վրա: Թե որքան կհաջողի Թուրքիան մյուս երկրներին ևս ներգրավելու այս ջանքերին` չեմ կարող ասել: Դժվար է ասել, որ մեծ առաջընթաց կարող է արձանագրվել, քանի որ ղարաբաղյան կարգավորմամբ զբաղվում են ԵԱՀԿ ՄԽ-ն, և որի լուծմամբ շահագրգիռ են Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ն, ուստի Թուրքիան չափազանց սահմանափակ հնարավորություններ ունի ազդելու: Այս փուլում Թուրքիայի անելիքը կլինի կողմերի միջև վերջին շրջանում կորսված փոխվստահության մթնոլորտի վերականգնմանը նպաստելը, որը իր հերթին կարող է շատ նպաստավոր լինել Հայաստանի և Թուրքիայի հարաբերությունների կարգավորման համար:
– Հոկտեմբերի կեսին ԵԱՀԿ-ն Լեռնային Ղարաբաղի շրջակա տարածքներում փաստահավաք առաքելություն իրականացրեց, որին մասնակցում էին նաև փորձագետներ ՄԱԿ-ից: Արդյո՞ք սա չի վկայում այն մասին, որ կարգավորման գործընթացը որոշակի կարևոր փուլի է հասել:
– Փաստահավաք խումբը դեռևս հանդես չի եկել հայտարարությամբ, բայց ես կարծում եմ, որ փաստահավաք խմբում ՄԱԿ-ի փորձագետների խմբի ընդգրկումը կապված է ՄԱԿ-ի ԱԽ այն բանաձևերով, որոնք ենթակա են իմպերատիվ կատարման, թեև չեմ բացառում, որ եթե Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև «ճանապարհային քարտեզի» շուրջ համաձայնություն ձեռք բերվի` ՄԱԿ-ի ԱԽ միջամտության կարիք կառաջանա:
– Ռուսաստանի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևի խոսքով, մինչ Աստանայում կայանալիք գագաթնաժողովը կողմերը կարող են համաձայնության հասնել հակամարտության հիմնարար սկզբունքների շուրջ: Դուք այդպիսի հնարավորություն տեսնո՞ւմ եք: Ադրբեջանի արտգործնախարարն էլ օրերս նշել էր, թե կողմերը կարող են «ճանապարհային քարտեզի» շուրջ համաձայնության գալ:
– Իհարկե, Աստանայում կայանալիք ԵԱՀԿ գագաթնաժողովը բացառիկ հնարավորություն է երկու կողմերի համար հասնելու թեկուզ փոքր առաջընթացի: Եթե նույնիսկ «ճանապարհային քարտեզ» չստորագրվի, անհրաժեշտ է, որպեսզի կողմերը սահմանեն հակամարտության բուն պրոբլեմը` ամրագրեն կարգավիճակի հարցը և անվտանգության հարցերը: Ադրբեջանական կողմից հնչել են Աստանայում «ճանապարհային քարտեզ» ստորագրելու մտադրության մասին, մինչդեռ հայկական կողմը, որքան գիտեմ, նման հայտարարությամբ հանդես չի եկել: Կարծում եմ` չափազանցություն կլինի կարծել, որ Աստանայում «ճանապարհային քարտեզ» կարող է ստորագրվել, որովհետև կողմերի միջև կան ֆունդամենտալ հակասություններ: Պետք է սպասել մինչև գագաթնաժողովը, հուսանք, որ օրերը մոտենալու պես ավելի պարզ պատկեր կունենանք:
