Մոսկվայի Նորագույն պետությունների ինստիտուտի տնօրեն, քաղաքագետ Ալեքսեյ Մարտինովը «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում խոսեց Ադրբեջանում Սահմանադրության փոփոխման և Իլհամ Ալիևի՝ երկրում իր իշխանությունը երկարաձգելու, դիկտատուրան ամրապնդելու ձգտման մասին:
– Պարոն Մարտինով, ի՞նչ կարծիք ունեք Ադրբեջանում տեղի ունեցող սահմանադրական հանրաքվեի մասին, կանցնե՞ն արդյոք այդ փոփոխությունները, և սա ի՞նչ քաղաքական ենթատեքստ ունի:
– Նախ և առաջ, կարծում եմ, որ հանրաքվեն կկայանա, և ամենայն հավանականությամբ Ադրբեջանի Սահմանադրությունը կփոխվի: Երկրորդ՝ Սահմանադրության նոր խմբագրումն, անշուշտ, իշխանության լուրջ կենտրոնացում է ոչ թե պարզապես նախագահի, այլ կոնկրետ մարդու ձեռքում. մենք հասկանում ենք, թե ում համար է փոխվում Սահմանադրությունը: Անկասկած, սա շատ լուրջ ոտնձգություն է ազատությունների, ժողովրդավարական ինստիտուտների և սկզբունքների նկատմամբ, որոնց մասին ադրբեջանցի քաղաքական և հասարակական գործիչներն այդքան սիրում են խոսել տարբեր տեղերում և տարբեր առիթներով: Ադրբեջանի բնակիչները կողմ կքվեարկեն սահմանադրական փոփոխություններին, քանի որ մտահոգված են տարածաշրջանի անկայունությամբ և իրենց ապագայով: Մարդիկ պատրաստ են զոհաբերել ժողովրդավարությունը և ազատությունը հանուն այն հույսի, որ ապագայում իրենք անվտանգ կլինեն: Ահա և վերջ:
– Ինչպիսի՞ Ադրբեջան կտեսնենք այս փոփոխությունների իրականացումից հետո: Այս երկիրը շարժվում է տոտալիտար ռեժիմի ամրապնդման ուղղությա՞մբ:
– Ես հասկանում եմ ձեր հարցը, բայց ես Ադրբեջանում ամենաքիչը կուզենայի տեսնել իսլամիստական, կրոնական բնույթի ինչ-որ բան: Այո, կրկնում եմ՝ սա ոտնձգություն է ազատությունների նկատմամբ: Շատերն այսօր խոսում են Ալիևի վոժդիզմի մասին, ասում են, որ նա այս փոփոխություններով վերածվում է միապետի և այլն, և այլն, բայց եթե Ադրբեջանի քաղաքացիներին այդպես ապրելը դուր է գալիս, թող այդպես ապրեն, բայց դա թող սպառնալիք չլինի հարևան երկրների և ամբողջ տարածաշրջանի համար: Իսկ ընդհանրապես դա իրենց սուվերեն ընտրությունն է: Աստծու սիրուն, թող ապրեն այնպես, ինչպես իրենց է դուր գալիս:
– Այս փոփոխությունները Ադրբեջանում, Ձեր կարծիքով, ի՞նչ նշանակություն ունեն տարածաշրջանային անվտանգության և հատկապես Հայաստանի հետ հակամարտության տեսանկյունից:
– Գիտեք, մի կողմից՝ ես հասկանում եմ տագնապը Հայաստանում, որովհետև իշխանությունը Ադրբեջանում կենտրոնանում է մի մարդու ձեռքում անորոշ երկար ժամանակով, և այդ մարդու անունը կապված է երկու հարևան պետությունների հարաբերությունների պատմության տհաճ և ողբերգական էջերի հետ, բայց մյուս կողմից՝ կարծում եմ, որ ամբողջ տարածաշրջանի և մասնավորապես Հայաստանի համար շատ ավելի վտանգավոր է այն, եթե տեսանելի ապագայում Ադրբեջանում տեղի ունենա իսլամական հեղափոխություն, և իշխանության գան իսլամիստները՝ նույն «Իսլամական պետության» նման: Այդպիսի վտանգ եղել է և կա մինչ օրս: Այդ ժամանակ արդեն հայտնի չի, թե ինչով ամեն ինչ կվերջանա, և ողջ Ադրկովկասը կդառնա պատերազմի օջախ: Բավական է նայել, թե ինչ եղավ Սիրիայի հետ մի քանի տարվա ընթացքում, որպեսզի պատկերացնեք և չուզենաք այդպիսի սցենար՝ անկախ նրանից, թե ինչ քաղաքական հայացքներ ունեք:
– Եթե այս հարցն ունի գլոբալ ասպեկտներ, ապա ինչպե՞ս կվերաբերվեն տարածաշրջանային գերտերությունները այս փոփոխություններին Ադրբեջանում, որովհետև Ալիևը փաստորեն ձգտում է ամրապնդել իր ռեժիմը և ապահովել իր միանձնյա իշխանությունը երկար ժամանակով:
– Պիտի հասկանանք, որ այսպիսի իշխանությունը, որը սահմանափակված չէ ժամանակով և այլ՝ օրինական արգելքներով, միշտ ունի նաև հակառակ կողմը. դա պատասխանատվությունն է, որը ոչնչով սահմանափակված չէ, այսինքն՝ նա պատասխան է տալիս ամեն ինչի, Ադրբեջանի ամեն մի քաղաքացու ճակատագրի համար: Այդ իմաստով դեռ հայտնի չէ, թե ինչով կավարտվի այս ամենը Ալիևի համար, քանի որ եղել են նախադեպեր, դեպքեր ոչ վաղ անցյալում. մենք հիշում ենք «արաբական գարունը» և այն, ինչ եղավ Լիբիայի հետ և այլն: Այնպես որ՝ դիկտատոր դառնալու ձգտումը միշտ շատ վտանգավոր է և միշտ ունի շքահանդեսի մեդալի հակառակ կողմը:
