Նյու Յորքում հոկտեմբերին սպասվող ներդրումային համաժողովը, որի նպատակը Հայաստան արտաքին ներդրումներ ներգրավելն է, անկասկած կարևոր միջոցառում է, կամ ավելի շուտ կարող է լինել այդպիսին, եթե Հայաստանը պատշաճ մակարդակով մոտենա այդ միջոցառմանը: Խոսքը ներկայացուցչականության մակարդակի մասին չէ և Սերժ Սարգսյանի մասնակցությունը գուցե կարևոր է հենց Սերժ Սարգսյանի, բայց ոչ ներդրողների և Հայաստանի համար:
2008 թվականին, երբ աշխարհում հասունանում էր համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամը, Հայաստանի նորանշանակ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը ԱԺ ամբիոնից հայտարարում էր, որ Հայաստանի տնտեսությունը կարող է խաղաղ նավահանգիստ լինել փոթորկվող աշխարհից փախչող համաշխարհային կապիտալի համար: Այդպես չեղավ: Պարզվեց, որ համաշխարհային կապիտալն անգամ փոթորկվող աշխարհի պարագայում չի դադարում մտածել և ամենևին պատրաստ չէ ինքնամոռաց նետվել ուր պատահի: Իսկ Հայաստանը համաշխարհային կապիտալի համար «ուր պատահի» է: Այդպիսին չլինելու համար Հայաստանն ունի բազմաթիվ անելիքներ, որոնք, սակայն ընդհանուր առմամբ նախ ենթադրում են ընդհանուր տեսլականի, հեռանկարի ձևակերպում՝ ինչպիսի պետություն ենք մենք ուզում լինել, ինչ քաղաքակրթական միջավայրում: Կապիտալի համար դա կողմնորոշիչ է: Ընդ որում, առանց լավ ու վատի: Կապիտալը պարզապես ուզում է հասկանալ, թե հեռանկարայաին կտրվածքով տվյալ պետությունն ու հանրությունն իրենից ինչ են ներկայացնում: Դա կանխատեսելիության խնդիրն է, սակայն մի փոքր ավելի խորքային կտրվածքով:
Կանխատեսելիություն ասվածը հաճախ պատկերանում է զուտ քաղաքական կայունության, իշխանության ամրության, ինստիտուտների կայացածության մասով: Դա սակայն առավելապես մակերևույթն է: Խորքային առումով կանխատեսելիությունը ենթադրում է մի ընդհանուր համայնապատկեր, որտեղ անգամ ցնցումները, թերկայացած ինստիտուտները մեծ ազդեցություն չեն թողնում ընդհանուր հեռանկարների գնահատման հարցում: Դա հենց քաղաքակրթական ինդիկատորների խնդիրն է, կամ այլ կերպ ասած՝ պետականության և տվյալ հանրույթի կենսակերպում անշրջելիության նշաձողերի խնդիրը՝ ի՞նչն է ենթակա շրջադարձի, և ինչն է անշրջելի: Իսկ այստեղ իհարկե առանցքային են դառնում նաև արժեքները, որոնց վրա հիմնվում են պատկերացումները, գործողությունները, վարքը, ընդունելիի և անընդունելիի սահմանները: Հայաստանը համաշխարհային կապիտալին ունի հենց այդ ծավալներով ներկայանալու խնդիր, որովհետև Հայաստանը ունի համաշխարհային ներդրումային քարտեզում կայանալու, իր տեղը գտնելու խնդիր: Արդեն կայացած, այդ քարտեզում իրենց գույն ունեցող պետությունների համար ներկայումս բավարար են արդեն նոր առաջարկները համաշխարհային կապիտալին, նոր գաղափարները:
Հաճախ նույնիսկ դրանց կարիքն էլ չկա կապիտալն արդեն ինքն է հանդես գալիս առաջարկներով ու գաղափարներով: Հայաստանը ունի նախ խորքային ճանաչվելիության խնդիր, համաշխարհային քաղաքակրթական ասպարեզներում իդենտիֆիկացիայի խնդիր: Դրանից հետո միայն հերթը կարող է հասնել ներդրումային քաղաքականության առօրյա ընթացակարգին՝ շնորհանդեսներ, գրավչության տեխնոլոգիաներ, առաջարկներ, քննարկումներ, բանակցություններ և այլն: Որովհետև, Հայաստանն անգամ եվրասիական քաղաքակրթական այցեքարտով ներկայանալու պաշար և համոզիչ, վստահելի հիմքեր չունի: Հայաստանն անգամ այդ քաղաքակրթության վստահելի հետևորդ չէ, որովհետև բոլորի համար է պարզ՝ կոնյուկտուրային մի փոքր փոփոխությունն անգամ բերելու է Հայաստանում նկարագրային և խորքային շեշտակի վերանայումների: Այդպիսով, ծանրակշիռ ներդրումային հայտի համար Հայաստանին նախ և առաջ անհրաժեշտ է աշխարհին ներկայացնել իր արժեքները՝ դրանց ծանրակշիռ և համոզիչ հիմնավորումներով, վկայություններով:
Համաշխարհային կապիտալը դեռևս պետք է ճանաչի Հայաստանը, դրա առաջարկների հանդեպ հետո արդեն վերաբերմունք ձևավորելու համար: Դիցուկ, հոկտեմբերին Նյու Յորքում ի՞նչ արժեքներ պետք է ներկայացնի Հայաստանը, արժեհամակարգային ի՞նչ դիմագծով պետք է ներկայանա: Որո՞նք են մեր արժեքները, ո՞րն ենք մենք, ո՞վ ենք մենք: Պատմական սնապարծ էքսկուրսները այդ դեպքում ժամանակի պարապ վատնում են: Պետք է ներկայանալ ներկայով, ըստ այդմ ցույց տալ, թե ինչ ենք մենք ներկայացնում մեզանից: Որո՞նք են մեր կյանքի ուղենիշները ամենատարբեր հասարակական և պետական գործընթացներում, անգամ անձնական կյանքում: Ինչո՞վ է ապրում հայ մարդը՝ հայաստանցին, ի՞նչ է երազում, ինչի՞ է ձգտում, իր ձգտումներում միջոցների մեջ ինչ խտրականություն է դնում: Այսինքն ինչն է, որ մեջ նստած է շատ խորը և ամուր, և որը անհաղթահարելի է: Այդ ամենն անկասկած չի երաշխավորում ներդրողների շքերթ: Բայց, առանց դրա ներդրումների հեռանկարը ընդհանրապես բացառվում է: Մենք անծանոթ ենք, իսկ անծանոթների հետ լուրջ գործեր նախաձեռնում են միայն հիմարները կամ արկածախնդիրները:
Եթե մենք աշխարհում փնտրում ենք այդպիսիք, ապա, իհարկե կարող ենք շարունակել որոնել այնպես, ինչպես մինչ այժմ: Արդյունքը իհարկե «պերճախոս է»՝ Հայաստանը պարզապես տնտեսաքաղաքական սնանկացման եզրին է: Եթե մենք աշխարհում փնտրում ենք լուրջ գործընկերներ, ապա մինչ նրանց մեր մտքերն ու գաղափարները, մեր առաջարկները ներկայացնելը, մենք պետք է կարողանանք համոզիչ կերպով ներկայացնել մեր էությունը, որից հետո միայն պարզ կլինի՝ մեզ կլսե՞ն, ուշադրության կարժանացնե՞ն, թե՞ կթողնեն մայթեզրին: