«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ռուսական «Ռեգնում» լրատվական գործակալության գլխավոր խմբագիր, քաղաքական վերլուծաբան Մոդեստ Կոլերովը:
Քաղաքագետ Մոդեստ Կոլերովն անդրադարձավ Էրեբունու ՊՊԾ գնդի գրավումից հետո Երևանում ստեղծված քաղաքական ճգնաժամին և դրա խորքային պատճառներին:
Մեկնաբանելով պաշտոնական Մոսկվայի հայտարարությունը, թե Ռուսաստանը աջակցում է Հայաստանի իշխանությունների գործողություններին, Կոլերովը կարծիք հայտնեց, որ Ռուսաստանը մտահոգված է իր գործընկերոջ կայունությամբ:
– Պարոն Կոլերով, Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչը հանգեցրեց այսօրվա ճգնաժամային իրավիճակին Երևանում: Որո՞նք են պատճառները:
– Այս ճգնաժամի առաջացման պատճառների շարքում տեսնում եմ երկու գլխավորը. առաջին՝ սոցիալական լայնածավալ ճգնաժամ Հայաստանում, որը իշխանությանը ընդդիմացող ցանկացած մեկին տալիս է առաքինի հեղափոխականի և գուցե նույնիսկ Ռոբին Հուդի կերպար: Երկրորդ պատճառը գործող իշխանության թուլությունն է, և հենց իշխանության թուլությունն էր պատճառը, որ ոստիկանական գունդը գրավողները ստացան այսպիսի վառ ընդգծված փողոցային աջակցություն և աջակցություն սոցիալական ցանցերում ու զանգվածային լրատվամիջոցներում:
Դա անհնարին կլիներ աշխարհի որևէ այլ քաղաքակիրթ երկրում: Մեր աչքի առջև են վերջին ահաբեկչական գործողությունները, օրինակ, Փարիզում, որտեղ որևէ մեկն անգամ մեկ վայրկյան չհապաղեց. միանգամից պարզեցին ահաբեկիչներին և ոչնչացրեցին: Մեր աչքի առջև է երեկվա ահաբեկչական հարձակումը Մյունխենում: Այնտեղ նույնպես ոստիկանությունը որևէ մեկի թույլտվությունը չհարցրեց, սկսեց փնտրել այդ մարդուն և պատրաստվում է վերացնել նրան: Իսկ Միացյալ Նահանգներում առավել ևս այդպիսի հակաահաբեկչական գործողություններն իրականացվում են ավտոմատ կերպով: Իսկ Հայաստանում դժգոհությունը և իշխանության թուլությունը այնպիսի վիճակի են հասել, որ սովորական քրեական գործը քաղաքական հնչեղություն ստացավ:
– Այսինքն՝ Դուք զինված խմբի անդամներին ահաբեկիչ չեք համարում:
– Ոչ, դուք ինձ ճիշտ չհասկացաք, ես նրանց համարում եմ ահաբեկիչներ, նույնիսկ եթե նրանք հայրենասերներ են: Նրանք ահաբեկչություն են իրականացրել, բայց հասարակության դժգոհությունը և իշխանության թույլ լինելը թույլ չեն տալիս նրանց անվանել ահաբեկիչներ: Սա ցույց է տալիս, որ հասարակությունը պատրաստ չէ նայել իրադարձություններին նույնքան հեշտությամբ, որքան ահաբեկչական գործողություններին նայում են Միացյալ Նահանգներում, Ֆրանսիայում, Գերմանիայում և այլն: Ահաբեկչական գործողությունը Երևանում ոչնչով չի տարբերվում այլ ահաբեչկական գործողություններից: Ահաբեկչությունը ուժի գործադրումն է և վերջնագրի ներկայացումը իշխանությանը՝ քաղաքական նպատակներին հասնելու համար: Վե՛րջ: Եվ արդեն կարևոր չէ, թե ինչ շարժառիթներ ունի այդ գործողությունը:
– Իսկ ի՞նչ արտաքին քաղաքական պատճառներ կան: Սա ինչ-որ կերպ կապվա՞ծ է Ղարաբաղյան հիմնախնդրի հետ: Որոշ փորձագետներ ասում են, թե այս իրադարձությունները միտված են տապալելու բանակցությունները Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման շուրջ:
– Անշուշտ սա թուլացրել է թե՛ Հայաստանի և թե՛ Լեռնային Ղարաբաղի դիրքերը կարգավորման գործընթացում: Ինչպես Ռոգոզինի և Մեդվեդևի հայտնի հայտարարությունները ապրիլյան պատերազմից հետո ոչնչացրին Ռուսաստանի բարոյական կապիտալը Հայաստանում, որը ստեղծվում էր 25 տարի, ճիշտ նույն ձևով այս ահաբեկչական գործողությունը ոչնչացրեց Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի բարոյական կապիտալը կարգավորման գործում: Սա ցույց տվեց իշխանության թուլությունը, և հիմա ցանկացած ոք աշխարհում, ով հետևում է այս իրադարձություններին, գիտի, որ եթե Երևանում ինչ-որ որոշում կայացվի, կամ Երևանը համաձայնի հիմնախնդրի ինչ-որ կարգավորման, ապա դա կարող է որևէ նշանակություն չունենալ, որովհետև կհավաքվի մարդկանց խումբ, Աստված մի արասցե, կգրավի Օպերայի շենքը կամ ինչ-որ թանգարան, կինոթատրոն, և վերջ, իշխանությունը կգնա և կսկսի երկխոսել նրանց հետ: Սա վատ է, սա մեծ վնաս է հասցնում պետության դիրքերին ընդհանրապես, ոչ թե իշխող ռեժիմի, կոնկրետ նախագահի, այլ պետության դիրքերին:
– Ոստիկանական խմբի անդամներն ասում են, որ այդ քայլին գնալու պատճառներից մեկը եղել է այն, որ Հայաստանի ղեկավարությունը պատրաստվում էր տարածքային զիջումներ անել Ադրբեջանին:
– Ես չգիտեմ որևէ կոմպետենտ մարդու այն խմբից, որը հարձակվել է ոստիկանական գնդի վրա: Նրանք ակադեմիկոսնե՞ր են, նրանք տեղեկությո՞ւն ունեն. ոչ, նրանք սովորական քաղաքական ակտիվիստներ են: Նրանցից որևէ մեկը չի կարող ասել, թե տարածքները հանձնում են կամ չեն հանձնում:
– Բայց դա որոշակի տրամադրություն է հասարակության մեջ:
– Հասարակության տրամադրությունը երբեք չի փնտրում իրական փաստեր, այն մշտապես առաջանում է առանց փաստերի և որևէ փաստի կարիք չունի:
– Իսկ ի՞նչ կասեք Մոսկվայի, Եվրամիության և Վաշինգտոնի՝ ստեղծված իրավիճակի վերաբերյալ գնահատականների մասին: Օրինակ, Մոսկվան հայտարարեց, թե աջակցում է Հայաստանի իշխանությունների նախաձեռնած գործողություններին: Ինչպե՞ս կարելի է հասկանալ այս հայտարարությունը:
– Կարծում եմ՝ Մոսկվան անհանգստանում է իր գործընկերոջ կայունության համար: Իսկ Միացյալ Նահանգները և Եվրամիությունը փարիսեցիություն են անում, երբ ասում են, թե պետք է զգույշ գործել զինյալների նկատմամբ: Միացյալ Նահանգներում, Գերմանիայում կամ Ֆրանսիայում տեղի ունեցած ահաբեկչական գործողությունների ժամանակ ինչ-որ մեկը կոչ արե՞ց այդ երկրների կառավարություններին բանակցել ահաբեկիչների հետ:
– Ոչ, որովհետև իրավիճակը միանգամայն տարբեր է:
– Ինչո՞ւ է տարբեր: Ո՞րն է տարբերությունը:
– Տարբերությունն այն է, որ չի կարելի այս մարդկանց համեմատել Նիսի կամ Գերմանիայի ահաբեկիչների հետ: Ձեր կարծիքով՝ տարբերություն չկա՞ ընդհանրապես:
– Իսկ սրանք մարդ չե՞ն սպանում: Ոչ ոք չի՞ զոհվել: Ոստիկանը ինքն իրե՞ն սպանեց:
– Զոհվել է զինված բախման հետևանքով:
– Այդ մարդիկ հարձակվել են ոստիկանական գնդի վրա: Վերջ: Չի կարելի հարձակվել իշխանության ներկայացուցչի վրա: Ցանկացած ոք, եթե հարձակվեր իշխանության ներկայացուցչի վրա ԱՄՆ-ում, Ֆրանսիայում կամ Գերմանիայում, տեղում կսպանվեր: Եթե կարծում եք, թե ամերիկացիները, ֆրանսիացիները և գերմանացիները այդքան լավ գիտեն իրավիճակը Հայաստանում, ապա ինքնախաբեությամբ եք զբաղվում: Ոչ ոք Ամերիկայում, Ֆրանսիայում և Գերմանիայում չեն կարծում, որ այս մարդիկ մի փոքր տարբեր են: Նրանք այլ կերպ են իրենց պահում Հայաստանի պարագայում այլ պատճառով:
– Այո, բայց Վաշինգտոնը հայտարարեց, որ քաղաքական խնդիր է, որը չի կարելի լուծել բռնության ճանապարհով: Ամերիկացիները փաստացի արձանագրեցին, որ կա քաղաքական խնդիր:
– Իսկ ԱՄՆ դեսպանը զսպվածության կոչ արեց Հայաստանի իշխանություններին: ԱՄՆ դեսպանը թող զսպվածության կոչ անի իր Բարաք Օբամային այն ժամանակ, երբ Ամերիկայում սկսում են մարդ սպանել: Ինչո՞ւ Օբաման զուսպ չի գործում Ամերիկայում՝ նմանատիպ իրավիճակների դեպքում:
– Այդ դեպքում ի՞նչ է ասում Մոսկվան, որ եկեք հարձակվենք և ոչնչացնե՞նք այդ մարդկանց: Մոսկվան հրահրում է հարձակմա՞ն Հայաստանի իշխանություններին:
– Մոսկվան ասում է այն, ինչ ասում է ողջ աշխարհը այսպիսի իրավիճակների ժամանակ, որոնք տեղի են ունենում ամենուրեք՝ բացի Հայաստանից: Նրանք ասում են, որ չի կարելի պայմանավորվել ահաբեկիչների հետ: Ռուսաստանը 25 տարի տառապում է ահաբեկչությունից, Ռուսաստանը փորձում էր պայմանավորվել ահաբեկիչների հետ, բայց որևէ լավ արդյունք չեղավ:
– Իսկ ընդհանրապես կոռե՞կտ է այն, որ Մոսկվան քննադատում է Եվրամիության հայտարարությունը Հայաստանում ստեղծված իրավիճակի մասին:
– Կարծում եմ՝ դա Ռուսաստանի իրավունքն է: Դուք գիտեք, որ ես Ռուսաստանի ԱԳՆ-ի երկրպագուն չեմ, բայց ես չեմ կարող ասել, թե մեր ԱԳՆ-ն իրավունք չուներ նման բան ասել:
– ՀԱՊԿ օպերատիվ արձագանքման հավաքական ուժերը, որոնք նախատեսված են արտակարգ իրավիճակներին, ահաբեկչությանը հակազդելու համար, Ձեր կարծիքով՝ կարո՞ղ են միջամտել այս իրադարձություններին: Դա իրատեսակա՞ն է:
– Դա իրատեսական է, եթե տվյալ երկիրը ինքը հրավիրի այդ ուժերին:
– Դուք կարծում եք՝ Սերժ Սարգսյանը կդիմի՞ այդ ուժերի օգնությանը, թե՞ կփորձի լուծել խնդիրը Հայաստանի ուժերով:
– Եթե Հայաստանը պաշտոնապես դիմեր, ապա այդ հարցը պաշտոնապես կքննարկվեր:
