Վրաստանը և Միացյալ Նահանգները խորացնում են գործընկերությունը պաշտպանության և անվտանգության ոլորտում: ԱՄՆ պետքարտուղար Ջոն Քերին և Վրաստանի վարչապետ Գեորգի Կվիրիկաշվիլին Թբիլիսիում ստորագրել են փոխըմբռնման հուշագիր պաշտպանության և անվտանգության ոլորտում գործընկերության խորացման վերաբերյալ: Հուշագիրը ստորագրվել է Ջոն Քերիի՝ Վրաստան կատարած պաշտոնական այցի շրջանակներում, որը փաստորեն տեղի է ունենում ՆԱՏՕ-ի առաջիկա գագաթնաժողովի նախօրեին:
«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է վրացի քաղաքագետ Գելա Վասաձեն:
– Պարոն Վասաձե, ինչպե՞ս է դրսևորվելու Վրաստանի և ԱՄՆ-ի գործընկերության խորացումը: Դա որքանո՞վ կնպաստի Վրաստանի պաշտպանության և անվտանգության ամրապնդմանը:
– Այս հուշագիրը հիմնվում է դեռ 2008թ. դեկտեմբերին Վրաստանի և Միացյալ Նահանգների միջև ստորագրված համաձայնագրի վրա: Գործընկերության խորացումը արտահայտում է այն բոլոր իրողությունները, որոնք այսօր գոյություն ունեն Հարավային Կովկասում, իսկ իրողություններն այսպիսին են՝ Միացյալ Նահանգներն, իհարկե, ունի իր շահերը այս տարածաշրջանում, և գլխավոր շահն այն է, որ Հարավային Կովկասը լինի կայուն և խաղաղ: Սա կապված է ինչպես տնտեսական, այնպես էլ հումանիտար հարցերի հետ՝ հաշվի առնելով այն, որ մեր տարածաշրջանը մտնում է մեծ Մերձավոր Արևելքի մեջ:
ԱՄՆ-ի շահերը շատ առումներով համընկնում են ՆԱՏՕ-ի շահերի հետ, և ամենևին պատահական չէ, որ Քերիի այցը տեղի ունեցավ Վարշավայում կայանալիք ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովի նախօրեին: Սա հենց այն է, որը մենք անվանում ենք ինստիտուցիոնալ համագործակցություն Վրաստանի և ՆԱՏՕ-ի միջև, որովհետև ԱՄՆ-ը ոչ թե պարզապես ՆԱՏՕ-ի գլխավոր անդամն է, այլև ԱՄՆ-ը մեծամասամբ հենց ինքը ՆԱՏՕ-ն է: Ու թեև բոլոր որոշումները ՆԱՏՕ-ում ընդունվում են կոլեգիալ սկզբունքով, և փոքր երկրները, որտեղ ռուսական ազդեցություն կա, կարող են արգելափակել ՆԱՏՕ-ի և Վրաստանի լայնածավալ համագործակցությունը, տվյալ դեպքում Միացյալ Նահանգները դրսևորում է իրեն որպես ինքնիշխան պետություն, և այս համագործակցությունը հիմնվում է այն համոզման վրա, որ Վրաստանը շարունակում է մնալ Հարավային Կովկասի անվտանգության կարևոր բաղադրիչներից մեկը:
– Իսկ ի՞նչ է սպասվում Վրաստանին Վարշավայի գագաթնաժողովում: Վրաստանը կստանա՞ ինչ-որ հատուկ կարգավիճակ Հյուսիսատլանտյան դաշինքում:
– Վրաստանը արդեն իսկ ստացել է հատուկ կարգավիճակ Քերիի հետ ստորագրված համաձայնագրի շնորհիվ: Սա է հարցի ամբողջ էությունը: Չէ՞ որ դուք հասկանում եք, որ ՆԱՏՕ-ն Միացյալ Նահանգներն է:
– Բայց փորձագետներն ասում են, որ Վրաստանը չի ստանա ՆԱՏՕ-ի անդամության գործողությունների պլանը:
– Տեսեք, թե որն է խնդիրը. նույնիսկ այնպիսի երկրներ, ինչպիսիք են Ֆրանսիան և Մեծ Բրիտանիան, չկարողացան լուծել սիրիական ճգնաժամը: ՆԱՏՕ-ն հենց Միացյալ Նահանգներն է, այսինքն՝ Վրաստանի և Միացյալ Նահանգների ուղիղ համագործակցությունը հանում է բոլոր հարցերը Վրաստանի և ՆԱՏՕ-ի համագործակցության մասին:
– Պարզապես խնդիրն այն է, որ ՆԱՏՕ-ում կոնսենսուս չկա Վրաստանի անդամակցության հարցում, այդպե՞ս է:
– Այո, կոնսենսուս չկա, Ռուսաստանն էլ որոշակի ազդեցություն ունի ՆԱՏՕ-ի որոշ երկրներում, այդ պատճառով էլ ԱՄՆ-ը որոշել է ուղղակիորեն լուծել հարցերը դաշնակցի հետ:
– Վրաստանի և ԱՄՆ-ի գործընկերության խորացումը կարելի՞ է համարել ԱՄՆ-ի պատասխան քայլ տարածաշրջանում Ռուսաստանի դիրքերի ամրապնդման, մասնավորապես՝ նկատի ունեմ համատեղ ՀՕՊ համակարգի ստեղծումը Հայաստանի հետ:
– Չեմ կարծում, որ դա կապված է ՀՕՊ համակարգի ստեղծման հետ, քանի որ Միացյալ Նահանգները տվյալ դեպքում հանդես է գալիս որպես արբիտր, ոչ թե որպես հակամարտության կողմ, օրինակ՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև:
– ՆԱՏՕ-ի և Ռուսաստանի դիմակայությունը կարծես սրվում է հենց Վրաստանի և Սև ծովի շուրջ: Սա ի՞նչ հետևանքներ կարող է ունենալ:
– Դուք կարո՞ղ եք պատկերացնել մրցամարտ 70 տարեկան հաշմանդամի և բռնցքամարտի աշխարհի չեմպիոնի միջև: Դժվար է, չէ՞: Ռազմական իմաստով Ռուսաստանը այդ 70-ամյա հաշմանդամն է, իսկ Միացյալ Նահանգները՝ բռնցքամարտի աշխարհի չեմպիոնը: Ի՞նչ դիմակայության մասին է խոսքը:
– Այո, բայց համաձայնեք, որ Միացյալ Նահանգների դիրքերը Հարավային Կովկասում այնքան ուժեղ չեն, որքան Ռուսաստանի դիրքերը:
– Ես այսպես կպատասխանեմ. ԱՄՆ-ի դիրքերն ուժեղ են այնքանով, որքանով նրանք են ցանկանում և իրենց թույլ տալիս: Տվյալ դեպքում հարցն այն չէ, որ Միացյալ Նահանգները ցանկանում է յուրացնել Հարավային Կովկասը կամ ցանկանում է մեզ դարձնել իր արբանյակները: Ոչ, ԱՄՆ-ի շահը բոլորովին այլ է, այն է՝ Հարավային Կովկասում լինի խաղաղություն և կայունություն, և մասնավորապես՝ չկրկնվեն այն իրադարձությունները, որ եղան այս տարվա ապրիլին: Սրանում է տարբերությունը Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի միջև, որովհետև Ռուսաստանի համար կարևոր է այսպիսի հակամարտությունների հրահրումը, իսկ ԱՄՆ-ի համար կարևոր է, որ այսպիսի հակամարտություններ չլինեն:
– Պուտինը և Օբաման քննարկել են Ղարաբաղյան հարցը հեռախոսազրույցի ընթացքում: Պարզ է, որ տարածված հաղորդագրությունը շատ բան չի ասում խոսակցության իրական բովանդակության մասին: Ի՞նչ են, Ձեր կարծիքով, իրականում քննարկել Ռուսաստանի ու ԱՄՆ նախագահները:
– Հաղորդագրությունները միշտ էլ ֆորմալ են լինելու, որովհետև մենք՝ մեդիայի, հանրային կապերի, քաղաքագիտության ոլորտում աշխատողներս, ի տարբերություն քաղաքական գործիչների, կարող ենք ասել ճշմարտությունը այնպես, ինչպես կա: Իսկ ո՞րն է ճշմարտությունը, ինչի՞ մասին կարող էին խոսել նախագահները. բնականաբար, այն մասին, որ չլինեն սադրանքներ մեզ հայտնի պետության կողմից, և չվերսկսվեն ռազմական գործողությունները: ԱՄՆ-ին բացարձակապես պետք չի ևս մի պատերազմ Հարավային Կովկասում:
Ուզում եմ ավելացնել, որ Օբամայի վարչակազմի քայլերը դեռ ծաղիկներն են, պտուղները կլինեն այն ժամանակ, երբ կգա Հիլարի Քլինթոնը, որովհետև ԱՄՆ քաղաքականությունը Հարավային Կովկասում շատ ավելի կոշտ է լինելու Հիլարի Քլինթոնի օրոք: Այդ դեպքում մեծ խաղը կշարունակվի այլ ձևաչափով: Այս իմաստով Վրաստանի և Միացյալ Նահանգների միջև ստորագրված համաձայնագիրը, ըստ էության, հիմք կդառնա ԱՄՆ հաջորդ նախագահի ակտիվ քաղաքականության համար: