Friday, 29 03 2024
Սուրեն Պապիկյանը ծանոթացել է նաև ՀՀ ռազմարդյունաբերության նորագույն նմուշներին
Հանրակրթության նոր չափորոշիչի ներդրմանը զուգահեռ դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը. Անդրեասյան
ՔՊ նիստում քննարկվել են եվրոպական կուսակցական միությունների գաղափարախոսությունները
«Դժվարին որոշում եմ կայացրել` չհավակնել Բարձրագույն դատական խորհրդի դատավոր անդամի թափուր տեղին». Վազգեն Ռշտունի
«Ռուսաստանը հաջողության է հասնում այնտեղ, որտեղ դրա կարիքն ունի»․ Պուտին
Հրազդանում մթնոլորտային օդում փոշու պարունակությունը գերազանցել է սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիան
Վլադիմիր Վարդանյանը կմասնակցի Մարդու իրավունքերի եվրոպական դատարանի դատավորների ընտրության հանձնաժողովի նիստին
Ծեծի է ենթարկել իր անչափահաս դստերը և փորձել սեռական հարաբերություն ունենալ նրա հետ
Այն, ինչ կներվի Բաքվին, չի ներվի Երևանին. Կրեմլը բաց է խաղում
ԵՄ ներկայությունը Բաքվին հանգիստ չի տալիս
Ադրբեջանը «կլրջացնի՞» ՀԱՊԿ-ի հետ ընկերությունը
Ազատագրվել ռուսական կախվածությունից. եվրաինտեգրման առաջնահերթությունները
Դիմակներն այլևս հանված են. Մոսկվան հանձնում է իր ամենաարժեքավոր ագենտին
Տղամարդը դանակահարել է նախկին կնոջն ու նրա քրոջը
Հայաստանը «դիվերսիֆիկացնում է» քաղաքականությունը, Ռոսատոմը մոդեռնիզացնում է Մեծամորի ԱԷԿ-ը
Գործակալ հիշեցնող Շահրամանյանը
Բաքվի խոշոր «խաղադրույքը»
Կլիմայի փոփոխության բացասական ազդեցությունը նկատելի է գյուղատնտեսության և տնտեսության մի շարք այլ ճյուղերում. փոխնախարար
Ռուսաստանում տեղի ունեցած ահաբեկչության գործով նոր կասկածյալ է հայտնվել
Արմեն Գևորգյանը ԵԽԽՎ դիտորդական առաքելության կազմում կհետևի Հյուսիսային Մակեդոնիայի նախագահական ընտրություններին
Մի համագործակցության խրոնիկա
Հայաստանը չունի ավելի ուժեղ զենք, քան միջազգային իրավունքը. չկրակելը խելամիտ չէ
Սասունցի Դավթի դարաշրջանը չէ. ԱՄՆ-ից ակնկալիքներին զուգահեռ պետք է ամրապնդել պետությունը
Երևանում ծառի ճյուղը թեքվել և ընկել է էլեկտրական լարերի վրա. փրկարարները մասնատել են ծառի ճյուղը
21:40
Ղազախստանի դեսպանատունը խորհուրդ է տվել լքել Օդեսայի և Խարկովի մարզերը
Վիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ անչափահասների մասնակցությամբ․ կա վիրավոր
Քանի՞ մարդ է թունավորվել Հայաստանում
«Հայաստանի և Ռուսաստանի հարաբերություններում ստեղծված իրավիճակը լավատեսություն չի ներշնչում»․ Լավրով
Բաքվի անհիմն մեղադրանքն ու խորամանկ խաղը Բրյուսելից առաջ
«Կրոկուսի ահաբեկչության հեղինակներն Ուկրաինայից զգալի գումարներ և կրիպտոարժույթներ են ստացել»․ ՌԴ ՔԿ

Ստատուս քվոն վերականգնվեց Սանկտ Պետերբուրգում

«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Մոսկվայի Նորագույն պետությունների ինստիտուտի տնօրեն, քաղաքագետ Ալեքսեյ Մարտինովը:

– Պարոն Մարտինով, Ձեր կարծիքով՝ որքանո՞վ է հուսադրող ներկայիս վիճակը ղարաբաղյան հակամարտության շուրջ: Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների երկու հանդիպումներից հետո հնարավոր կլինի՞ դիվանագիտական ճանապարհով կանխել նոր սրացումը Լեռնային Ղարաբաղում:

– Մենք մի խումբ փորձագետներով հենց այդ հարցն էինք քննարկում Երևանում կայացած կլոր սեղան-քննարկմանը: Իսկապես ապրիլին Թուրքիայի հրահրմամբ և Ադրբեջանի ձեռքով փորձ է արվել փոխել ստատուս քվոն ղարաբաղյան հակամարտությունում: Սանկտ Պետերբուրգում կայացած բանակցություններից հետո, որին մասնակցում էին Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի նախագահները, հաջողվեց վերականգնել ստատուս քվոն, ղարաբաղյան հարցի հնարավոր լուծման քննարկումը վերադարձնել բանակցային ընթացքին: Անշուշտ, վարկածները և մեկնաբանությունները շատ են ուղղակի տեղեկատվության բացակայության պայմաններում, թե կոնկրետ ի՞նչ են քննարկել նախագահները փակ ձևաչափով, ընդ որում՝ դրանք տրամագծորեն հակադիր վարկածներ են: Ճշգրիտ ինֆորմացիա ոչ ոք չունի՝ նախագահներից բացի: Այսօր այդ գործընթացը նորից է սկսվում՝ ապրիլին այն ընդհատելու փորձից հետո: Եվ բնական է, որ այս հիմնախնդիրը հնարավոր չէ լուծել մեկ հանդիպումով, այդ բանակցությունները բավական երկար կշարունակվեն: Գլխավորն այն է, որ Ռուսաստանը միանշանակ հայտարարում է ղարաբաղյան հարցը շուտափույթ լուծելու իր շահագրգռվածության մասին:

Իհարկե, այսպիսի երկարատև հակամարտությունը կարող է լուծվել երկու կողմերի լուրջ փոխզիջումների հիման վրա, իհարկե, հնարավոր չէ լուծել այս հակամարտությունը առանց հակամարտության երկու կողմերի ցանկության:

Կարելի է տարբեր կերպ վերաբերվել ադրբեջանական կողմի, որոշ պաշտոնյաների հայտարարություններին, կարելի է տարբեր կերպ վերաբերվել Ադրբեջանում, Թուրքիայում, ինչպես նաև արևմտյան մամուլում հրապարակվող որոշ կեղծ վերլուծություններին, բայց ես ուզում եմ ասել, ստատուս քվոյի վերականգնումը լավատեսություն է ներշնչում, և դա է կարևորը: Ստատուս քվոն վերականգնված է, և վերականգնված է բանակցային ձևաչափը: Ռուսաստանն առաջարկել է իր ուղղակի երաշխիքները ղարաբաղյան հիմնախնդրի խաղաղ կարգավորմանը: Որքան ես եմ հասկանում՝ այդ երաշխիքներն ընդունվել են:

– Ի՞նչ երաշխիքների մասին է խոսքը: Ձեր խոսքից բխող երկու հարց. շատ չի՞ գերագնահատվում թուրքական գործոնի դերը այս հարցում: Երկրորդը՝ Դուք չխոսեցիք Վիեննայի հանդիպման մասին, ասացիք, որ ստատուս քվոն վերականգնվեց պետերբուրգյան հանդիպումից հետո: Բայց չէ՞ որ հենց Վիեննայի հանդիպումից հետո կողմերը հայտարարեցին Զինադադարի մասին համաձայնագրի իրագործման, հանդիպումները շարունակելու անհրաժեշտության մասին:

– Այո, միանգամայն ճիշտ եք: Այսպես ասենք՝ եթե Վիեննայի հանդիպումն առաջին քայլն էր, ապա ստատուս քվոն վերականգնվել է Պետերբուրգում Ռուսաստանի՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահներին առաջարկված երաշխիքներն ընդունելուց հետո: Այդ երաշխիքները կրում են ինչպես քաղաքական, այնպես էլ սոցիալ-մշակութային և ենթադրում եմ՝ նաև տնտեսական բնույթ՝ հատկապես այն պայմաններում, թե ինչպես է այսօր իրեն դրսևորում Թուրքիան, իսկ թուրքական գործոնի ազդեցությունը շատ մեծ է տարածաշրջանում: Էրդողանի այսօրվա օդիոզ «վոժդիզմի» քաղաքականությունը՝ համեմված արմատական իսլամի տարրերով, անշուշտ, վախեցնում է ոչ միայն Թուրքիայի պոտենցիալ հակառակորդներին, այլև Թուրքիայի պայմանական դաշնակիցներին և գործընկերներին, նկատի ունեմ Ադրբեջանը և Վրաստանը: Եվ այս համապատկերում Ռուսաստանի դերը բազմակի մեծանում է հարավկովկասյան տարածաշրջանում՝ կապված հարավկովկասյան բոլոր ժողովուրդների համար Ռուսաստանի բարոյական, սոցիալ-մշակութային և պատմական պատասխանատվության հետ:

– Դուք ասում եք, թե Ռուսաստանը կառուցողական դեր է խաղում տարածաշրջանում և մասնավորապես հակամարտության կարգավորման գործում, բայց համաձայնեք, որ հարձակվող, ագրեսոր կողմին՝ Ադրբեջանին մահացու, հարձակողական զենք վաճառելն այնքան էլ կառուցողական չէ:

– Ես հասկանում եմ ձեզ: Այդ հարցը հասկանալի է բարոյական տեսանկյունից և իրավունք ունի տրվելու: Հավանաբար արժե այդ հարցով դիմել մասնագետներին, օրինակ՝ պաշտպանության նախկին նախարար Վաղարշակ Հարությունյանին: Երկրորդը՝ ուզում եմ ասել, որ հայկական կողմի համար ավելի հե՞շտ կլիներ, եթե, օրինակ, Ադրբեջանը ավելի մեծ ծավալներով զենք գներ ամերիկացիներից՝ ավելի մահացու և ավելի հարձակողական զենք:

– ԱՄՆ-ը զենք չի վաճառում հակամարտող կողմերին:

– Նա մեծ հաճույքով վաճառում է Թուրքիայի և  Իսրայելի միջոցով, հատկապես ՆԱՏՕ-ական ծրագրերով: Ինչ վերաբերում է հարցի ոչ հուզական՝ քաղաքական կողմին, ուզում եմ ասել, որ Ռուսաստանը Ադրբեջանի և Հայաստանի հետ ռազմատեխնիկական համագործակցությամբ ապահովում է ռազմական որոշակի հավասարակշռություն հայ-ադրբեջանական կոնֆլիկտում: Եվ այդ պարիտետի շնորհիվ է, որ, այո՛, չկա խաղաղություն, բայց չկա նաև պատերազմ: Ապրիլյան սրացումը ռազմական սադրանք էր սահմանին, բայց այդ սադրանքի ժամանակ չեն գործադրվել բանակները, այսինքն՝ դա սահմանային բախում էր:

– Բայց շատ փորձագետների գնահատմամբ՝ ռազմական այդ հավասարակշռությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խախտվել է, և այն կարելի է որոշ չափով վերականգնել այն զենքերով, որը Հայաստանը պիտի ստանա Ռուսաստանից:

– Միանգամայն ճիշտ եք, և Ռուսաստանը իր հերթին մատակարարում է այդ զենքերը Հայաստանին՝ դրանով ապահովելով պարիտետը:

– Այսինքն՝ Դուք կարծում եք, որ 200 միլիոն դոլարի զենքն այսօր մատակարարվո՞ւմ է, որովհետև նման տեղեկություն առայժմ չկա, և հայկական կողմը պաշտոնական մակարդակով խնդրել է ռուսական կողմին արագացնել գործընթացը:

– Ես նորից ուզում եմ շեշտել, որ նմանատիպ հարցերին կարող են պատասխանել միայն ռազմական փորձագետները, որոնք ավելի մանրամասն կպատասխանեն թվերով, բայց որքան ես գիտեմ՝ այդ գործընթացն այսօր գնում է և գնում է բավական ակտիվ կերպով: Ավելին՝ օրերս ձևավորվել է Հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ) միասնական համակարգ Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև, որն ապահովում է Հայաստանի անվտանգությունը ամբողջությամբ՝ թույլ տալով օգտվել Ռուսաստանի ռազմատիեզերական ուժերի բոլոր հնարավորություններից, որոնք, ի դեպ, փայլուն կերպով իրենց դրսևորեցին սիրիական հակամարտությունում: Կարծում եմ՝ Ռուսաստանի և Հայաստանի ռազմատեխնիկական համագործակցությունը միայն խորանալու և ավելանալու է:

– Վերադառնանք ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացին: Ձեր պատկերացմամբ՝ ի՞նչ է կատարվում այսօր բանակցային գործընթացում, ի՞նչ հարցեր են քննարկվում:

– Ըստ իս՝ օրակարգի գլխավոր հարցերն այսօր ոչ թե, օրինակ, Ղարաբաղի կարգավիճակի կամ դիրքային բանակցությունների հարցերն են, այլ առաջին հերթին այսօր դրված է Ադրբեջանի պետականության պահպանման հարցը: Ադրբեջանը շատ լավ հասկանում է, թե ինչ ճակատագիր է իրեն սպասվում այն բանից հետո, եթե տապալեն Ալիևի իշխանությունը՝ կա՛մ Ադրբեջան կներխուժեն իսլամիստները և այլ ահաբեկչական խմբավորումներ, կա՛մ էլ դա կլինի ռազմական հեղաշրջում Թուրքիայի գլխավորությամբ: Մենք գիտենք, որ ադրբեջանական բանակը դաստիարակվել և կրթություն է ստացել Թուրքիայում: Ադրբեջանական էլիտան հասկանում է, որ այսօր գլխավոր սպառնալիքն ուղղված է Ադրբեջանի դեմ: Եվ բնական է, որ Ադրբեջանի համար երկխոսության կամ եվրասիական ինտեգրացիոն գործընթացի հետ մերձեցման առարկա կարող է լինել ղարաբաղյան հարցի լուծումը: Իհարկե, դա չի նշանակում, որ կարգավորումը պետք է իրականացվի Ադրբեջանի կամ Հայաստանի շահերի օգտին՝ օգտվելով իրավիճակից: Ճշմարտությունը միշտ էլ գտնվում է մեջտեղում, և հնարավոր է հասնել խաղաղության և նմանատիպ բարդագույն հիմնախնդիրների լուծմանը միայն այն ժամանակ, երբ հակամարտության երկու կողմերն էլ ցանկանում են և պատրաստ են լուծել հակամարտությունը:

Բաժիններ
Ուղիղ
Լրահոս
Որոնում