Հայ-ռուսական ՀՕՊ ստեղծման մտահոգիչ բաղադրիչների մասին վերջին շաբաթների ընթացքում շատ է խոսվել: Իշխանությունը, բնականաբար, փորձում էր չեզոքացնել այդ բաղադրիչները: Սակայն այստեղ առկա է մի առանցքային հարց, որն այդպես էլ չի ստացել պատասխան, չի հնչել դրա հրապարակային պարզաբանումը:
Խոսքն այն մասին է, թե ինչո՞ւ էր պետք Հայաստանին այդ համակարգը: Ասել, թե Հայաստանը դրանով ստանում է նոր հնարավորություններ, մեղմ ասած՝ տարօրինակ է, որովհետև պետությունը նոր հնարավորություններ պետք է ստեղծի իր միջոցներով, իր ուժերով, ոչ թե դառնալով մեկ այլ պետության համակարգի մաս: Այլապես կարող ենք ցանկացած ոլորտում միանալ Ռուսաստանի հետ, և դա, իհարկե, կլինի նոր հնարավորություններ, որովհետև Հայաստանը որևէ ոլորտում ավելին չունի, քան Ռուսաստանը: Հակառակը՝ Ռուսաստանը ամեն ինչում, բնականաբար, ունի ավելի մեծ հնարավորություններ, և եթե հայ-ռուսական համատեղ այլ բաներ ստեղծենք այլ ոլորտներում, ապա կունենանք ավելի մեծ հնարավորություններ բոլոր առումներով:
Եվ ուրեմն այս բացատրությունը ոչ միայն անհեթեթ է, այլև նույնիսկ վտանգավոր: Եվ սա առկա իրավիճակի առանցքային հարցն է: Մյուս հարցերն, իհարկե, երկրորդական չեն՝ կապված Հայաստանի հանդեպ Ռուսաստանի քաղաքականության, այդ պայմաններում Ռուսաստանի գործողությունների հետ, առավել ևս՝ ապրիլյան պատերազմի տխուր նախադեպի ֆոնին:
Սակայն առանցքային հարցը Հայաստանի ինքնիշխանությունն է, պետական կենսունակությունը: Սրանով փաստացի դրվում է մի հիմք, ձևավորվում է մտածողության մի նախադեպ, որ միանալով Ռուսաստանին՝ մենք ունենում ենք ավելի մեծ հնարավորություններ:
Հաջորդը կարող է լինել զինված ուժերի կամ որևէ այլ բնագավառի որևէ այլ ոլորտ, որտեղ մեզ կառաջարկվի միանալ Ռուսաստանի հետ, ստեղծել ինչ-որ համատեղ կառույց՝ մեր պետականի փոխարեն, ու ավելացնել մեր հնարավորությունները:
Ամենավերջում, իհարկե, կլինի առաջարկ՝ հայկական պետականությունը միացնել Ռուսաստանին և ստեղծել, այսպես ասած, միասնական պետական համակարգ՝ դրանով, բնականաբար, էապես մեծացնելով Հայաստանի պետական հնարավորությունները: Թեև այս դեպքում, իհարկե, դա կարող է լինել ոչ թե վերջին, այլ ըստ էության հաջորդ առաջարկն արդեն, եթե Հայաստանում համատեղ ՀՕՊ առաջմղումը և դրա, այսպես ասած, հանրային լեգիտիմությունը ապահովվի բարձր տեմպով և մակարդակով: Դրանից հետո կարիք չի լինի ժամանակ ձգձգել, և «համատեղ պետականության» հարցը երևի թե միանգամից կբերվի Հայաստանի Ազգային ժողովի օրակարգ:
Կարծում ենք՝ կասկած չկա, թե այդ հարցը ինչպիսի ճակատագրի կարժանանա Ազգային ժողովում, այն Ազգային ժողովում, որը արդեն իսկ բարեհաջող կերպով հավանության է արժանացրել հայկական պետականության համար ճակատագրական մի շարք համաձայնություններ ու պայմանագրեր: