Այս օրերին շատերը տարօրինակ կհամարեն, եթե որևէ մեկը խոսի այն մասին, որ Սերժ Սարգսյանի և Հայաստանի օլիգարխիկ դասի միջև առաջանում են լուրջ, նույնիսկ ստրատեգիական հակասություններ, որոնք հավանական են դարձնում նաև երկու կողմերի լրջագույն հակադրությունը:
Ավելին՝ շատերն իրավիճակի այդօրինակ գնահատականը կարող են նույնիսկ ծիծաղելի համարել՝ նախևառաջ ասելով, որ օլիգարխիկ դասն ու Սերժ Սարգսյանը ձեռք ձեռքի տված են կառուցել ներկայիս իշխանական համակարգն ու ըմբոշխնում դրա պտուղները, և բացի այդ էլ՝ կարող են ասել, որ Սերժ Սարգսյանն այդ ընթացքում ինքն էլ, ըստ էության, օլիգարխ է դարձել: Այդ ամենն, իհարկե, կա, և դժվար է, իհարկե, հերքել դա, սակայն խնդիրը իրականում շատ ավելի լայն ու խորն է և պետք չէ դրան նայել միայն մի տեսանկյունից, դիտարկել միայն դրա մի երեսը:
Այո՛, Սերժ Սարգսյանին ու օլիգարխիկ դասին միավորող համատեղ անցյալ կա, համատեղ ներկա, ապագայի միտված բազմաթիվ շահեր: Բայց, ի վերջո, պետք չէ թերագնահատել երկու կարևոր հանգամանք. Հայաստանը պետություն է՝ միջազգային իրավունքի սուբյեկտ, և Հայաստանն ունի հասարակություն, քաղաքացիներ: Ի՞նչ է նշանակում լինել պետություն, միջազգային իրավունքի սուբյեկտ: Դա նշանակում է լինել աշխարհաքաղաքականության մաս: Փոքր մաս, մեծ մաս, էական, թե անէական մաս՝ տվյալ պարագայում այնքան էլ կարևոր չէ: Հայաստանը աշխարհաքաղաքականության մաս է, ընդ որում՝ այդ տեսանկյունից չափազանց կարևոր տարածաշրջանում, որտեղ գերտերությունները հետապնդում են ռազմավարական լուրջ շահեր: Սերժ Սարգսյանի համար դա կարևոր պատասխանատվություն է:
Երբ նա Հայաստանի նախագահ է հանդիսանում աշխարհաքաղաքական շեշտադրումների տեսանկյունից շրջադարձային մի ժամանակաշրջանում, նրա պատասխանատվությունը դառնում է կրկնակի և գուցե առավել առարկայական: Հայաստանի օլիգարխիկ դասը այդ տեսանկյունից այդպիսի պատասխանատվություն չունի, չի էլ ունեցել: Բայց բանն այն է, որ մինչ այդ Հայաստանի նախագահն էլ չի ունեցել շրջադարձային որոշումների կայացման անհրաժեշտություն: Ներկայումս Սերժ Սարգսյանից պահանջվում են այդպիսի որոշումներ, քանի որ դա են պահանջում օրվա հրամայականն ու երկրի առջև կանգնած մարտահրավերները, ավելին՝ դա է պահանջում տարածաշրջանային, եթե չասենք՝ համաշխարհային քաղաքական կոնյունկտուրան: Իսկ այդ որոշումները անխուսափելիորեն շոշափելու են օլիգարխիկ դասի շահը:
Բանն այն է, որ աշխարհում ներկայումս նկատվում է քաղաքականության հասարակայնացման միտում: Քառօրյա պատերազմն ի ցույց դրեց մեր երկրի առջև ծառացած համակարգային և կառուցվածքային խնդիրները՝ գործընթացների կառավարման հիմքում: Այդ գործընթացներում ի հայտ եկավ լրջագույն խզվածք վերնախավերի՝ տնտեսական և քաղաքական, ու հասարակությունների միջև: Քառօրյա պատերազմից հետո արձանագրված ժողովրդական ցասումը, քաղաքացիական հուզումներն ու ցույցերը իրականում իրենց խորքում թերևս կրում են հենց այդ հիմնային ընդհանրությունը՝ վերնախավը կտրվել է հասարակությունից, և արդեն այդ խզվածքը սպառնալիք էր հաշվետվողականության մեխանիզմի համար:
Անգամ արաբական երկրներում տարիներ առաջ տեղի ունեցող գործընթացները թերևս կարելի է դիտարկել այդ համատեքստում, ընդհանուր, համաշխարհային խնդրի կտրվածքով՝ գոլորշին բաց թողնելու տարբերակով: Արաբական երկրներում գուցե բաց թողնվեց այդ համաշխարհային խնդրի առաջացրած եռքի գոլորշին:
Ստեղծված իրավիճակում Հայաստանը չի կարող զերծ մնալ համաշխարհային այդ միտումների ազդեցությունից, հետևաբար Հայաստանի իշխանությունը չի կարող ուշադրություն չդարձնել կառավարման պրոցեսների հասարակայնացման համաշխարհային գործընթացին: Այստեղ ահա առաջանում է Հայաստանի հասարակության, քաղաքացիների գործոնը: Վերջին տարիներին այդ գործոնը զգալիորեն ակտիվացել է, այդ թվում նաև նոր տեխնոլոգիաների՝ սոցիալական ցանցերի ակտիվ կիրառության շնորհիվ:
Մի կողմից՝ իշխանությունն անկարող է կանգնեցնել նոր տեխնոլոգիաների ընթացքը, մյուս կողմից՝ դրանք նպաստում են քաղաքացիականության ակտիվ գեներացմանը: Սրանք օբյեկտիվ իրողություններ են, որոնք կարող է հաշվի չառնել միայն ինքնասպան իշխանությունը: Այլ կերպ ասած՝ Հայաստանի ներքին քաղաքացիական ճնշումն ուժգնանալով՝ լրացնում է համաշխարհային տրամադրությունների ազդեցությունը Հայաստանի իշխանության վարքի վրա:
Իսկ ի՞նչն է այստեղ առաջ բերում Սերժ Սարգսյան-օլիգարխիա հակադրության և հնարավոր հակամարտության պոտենցիալ: Այն, որ Հայաստանի օլիգարխացման մակարդակն այնքան բարձր է, որ կառավարման գործընթացի հասարակայնացման ցանկացած փորձ պահանջում է ոտնձգություն օլիգարխիայի տիրույթների հանդեպ:
Դա սկզբունքորեն կոնֆլիկտածին իրավիճակ է՝ հատկապես նկատի ունենալով Հայաստանի օլիգարխիկ դասի ինտելեկտի, աշխարհայացքի սահմանները, հարաբերությունների պարզաբանման արժեհամակարգային առանցքը: Խնդիրն այն չէ, որ Սերժ Սարգսյանն ու քաղաքական իշխանությունը էապես տարբերվում են իրենց ինտելեկտով և աշխարհայացքով ու արժեհամակարգով: Բայց կարգավիճակի տարբերությունը իրավիճակը առավել հստակ պատկերացնելու, սեփական մաշկին առավել մոտ պատկերացնելու և վտանգները առավել հստակ հասկանալու հիմք է հանդիսանում:
Այդ առումով Սերժ Սարգսյանն, անկասկած, շատ ավելի լավ է պատկերացնում այն վտանգները և ռիսկերը, որ կան: Բայց հաստատապես ունի դրանք օլիգարխիկ դասին բացատրելու և հասկանալի դարձնելու խնդիր: Մնում է միայն անվերապահ վստահության հարցը, բայց քաղաքական իշխանության հանդեպ օլիգարխիայի վստահությունն էլ մինչև իշխանության ձեռքը օլիգարխիայի մազին հասնելն է:
