ԱԺ ՀԱԿ խմբակցության պատգամավոր Հրանտ Բագրատյանը հանդես է եկել օրենսդրական նախաձեռնությամբ՝ առաջարկելով փոփոխություն կատարել ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքում: Բագրատյանն առաջարկում է ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 230-րդ հոդվածի առաջին կետը շարադրել նոր խմբագրությամբ՝ «Գրավի առարկա կարող է լինել ցանկացած գույք, այդ թվում՝ գույքային իրավունք, բացառությամբ սեփականատիրոջ երեխաների սեփականության և օգտագործման իրավունքով ծանրաբեռնված բնակարանի, շրջանառությունից հանված գույքի, պարտատիրոջ անձի հետ անխզելիորեն կապված պահանջների՝ ներառյալ ալիմենտի, կյանքի կամ առողջությանը պատճառված վնասի հատուցման պահանջների, և այն իրավունքների, որոնք զիջելն այլ անձի արգելվում է օրենքով»:
Հրանտ Բագրատյանը այս փոփոխությունը հիմնավորում է հետևյալ կերպ՝ ՀՀ Սահմանադրության 32-րդ հոդվածը յուրաքանչյուր քաղաքացու համար բնակարանի անձեռնմխելիության իրավունք է երաշխավորում: Այդ իրավունքը այսօր չի գործում անչափահաս, այդ թվում փոքրահասակ քաղաքացիների պարագայում: Նրանց համաձայնությամբ կամ առանց համաձայնության սեփականության կամ օգտագործման իրավունքով ծանրաբեռնված բնակարանները դրանց չափահաս բնակիչների՝ սեփականատերերի կողմից գրավադրվում են բանկերին կամ ֆինանսական այլ հաստատությունների: Հաճախ, գրավատուների կողմից վարկերի կամ ներգրաված դրամական միջոցների չվերադարձման պարագայում, գրավառուները բռնագրավում են գրավադրված բնակարանները: Արդյունքում խաթարվում է անչափահաս քաղաքացու բնակարան ունենալու սահմանադրական իրավունքը: Շատ երկրներում, այդ թվում և՝ հետխորհրդային, արգելվում է գրավադրման դիմաց բնակարանների բռնագրավումն ու իրացումը բանկերի կողմից:
Բագրատյանի ներկայացրած իրավիճակը չափազանց տիպիկ է շատ հայ ընտանիքների համար: Հազարավոր նման դեպքեր են հայտնի, երբ ամբողջ ընտանիքներ, այդ թվում և՝ ընտանիքներ, որտեղ կան մեկ և ավելի անչափահաս երեխաներ հայտնվում են փողոցում, քանի որ գրավադրված գույքը առգրավվում է բանկերի կողմից և այնուհետև վաճառքի հանվում: Նման փոփոխության իրականացումը հնարավորություն կտա կանխել նման դեպքերի կրկնությունը, և այս փոփոխությունը առաջին հայացքից չափազանց հումանիստական է:
Բայց այս առիթով առաջանում են մի շարք հարցեր: Եթե այս օրենքի փոփոխությունն իրականացվի, ապա այն սեփականատերերը, որոնք իրենց բնակարանները արդեն գրավադրել են բանկերում և ունեն անչափահաս երեխաներ, այս փոփոխությունը կհամարեն ազդակ այն բանի, որ կարող են չվճարել իրենց վարկերի դիմաց, քանի որ նոր օրենքը թույլ չի տալիս իրենց զրկել գույքից:
Բացի այդ, մեր զրուցակից բանկերի ներկայացուցիչները պնդում են, որ եթե նման փոփոխություն ընդունվի, ապա դրանով խիստ կսահմանափակվի բանկերի գործունեությունը: Հայաստանում հիմնական գրավի առարկան մարդկանց բնակարաններն են, այդ բնակարանների ճնշող մեծամասնությունում գրանցված են անչափահաս երեխաներ, և եթե բանկերին արգելվում է բնակարանները վերցնել գրավի առարկա, ապա անհասկանալի է, թե ուրիշ էլ ինչ կարող են որպես գրավ վերցնել բանկերը:
Մեր զրուցակիցներն ասում են, որ դա կդժվարացնի ոչ միայն բանկիրների, այլ նաև այն մարդկանց կյանքը, ովքեր ցանկանում են վարկ վերցնել, սակայն բացի բնակարանից, գրավի այլ առարկա չունեն: Մի կողմից՝ թվում է, թե մարդկանց և նրանց երեխաներին պաշտպանում ենք փողոցում մնալու հեռանկարից, բայց մյուս կողմից՝ այդ նույն ընտանիքի հորը զրկում են վարկով գումար վերցնելու և ինչ-որ տնտեսական գործունեություն ծավալելու իրավունքից, որի արդյունքում կարող էր բարելավվել ընտանիքի և այդ նույն երեխաների սոցիալական վիճակը: Կարող են ասել՝ թող բնակարանի փոխարեն այլ բան գրավադրվի, բայց այսօրվա հայաստանյան իրականությունն այն է, որ վարկերի ճնշող մեծամասնությունը տրամադրվում է բնակարանի գրավի դիմաց: Եվ այնպես էլ չէ, որ մարդիկ ունեն մի քանի բնակարաններ, որ կարողանան գրավի առարկա դարձնեն այն բնակարանները, որոնց վրա երեխաներ չկան գրանցված:
Այնպես որ, Բագրատյանի ներկայացրած նախագիծը առաջին հայացքից չափազանց հումանիստական է, բայց մյուս կողմից՝ այն բազմաթիվ խնդիրներ է հարուցելու, և հանրային աջակցության փոխարեն գործողության ընթացքում ավելի շատ հանրային դժգոհություն է առաջացնելու:
Լուսանկարը՝ Photolure-ի
