Սպիտակ տան ղեկավար Բարաք Օբամայի ուղերձը ԱՄՆ-ում ՀՀ նորանշանակ դեսպան Գրիգոր Հովհաննիսյանի հավատարմագրման կապակցությամբ բավական ուշագրավ էր: ԱՄՆ նախագահն ասել է, որ 2015 թվականին ամերիկյան ներդրումները Հայաստանում պատմական մակարդակի են հասել, և դա միայն սկիզբն է:
Սա, իհարկե, խոստումնալից հայտարարություն է Հայաստանի տնտեսության համար: Այդ հայտարարությանը 2015 թ. ամփոփիչ ասուլիսին «Առաջին լրատվական»-ի խնդրանքով անդրադարձավ ՀՀ արտաքին գործերի նախարար Էդվարդ Նալբանդյանը՝ ասելով, որ Հայաստանի և Միացյալ Նահանգների միջև ստորագրված Առևտրի և ներդրումների շրջանակային համաձայնագիրը, դրա դրույթների համաձայն ստեղծված Առևտրի և ներդրումների հայ-ամերիկյան խորհուրդը հեռանկարներ են բացում ներդրումների համար, և Հայաստանը տրամադրված է խորացնել ԱՄՆ-ի հետ բարեկամական գործընկերությունը:
Ամերիկացի վերլուծաբան Փոլ Գոբլը, սակայն, կարծում է, որ այստեղ շատ բան կախված է ամերիկյան մասնավոր ընկերություններից, ոչ թե ԱՄՆ կառավարությունից:
«Եթե այս ընկերություններն ուզենան, կարող են ավելի շատ ներդրումներ անել Հայաստանում, եթե ոչ՝ ոչ»,- «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասաց Վաշինգտոնի Համաշխարհային քաղաքականության ինստիտուտի պրոֆեսոր, նախկինում ԱՄՆ պետդեպի հատուկ խորհրդական, ԽՍՀՄ հարցերով փորձագետ Փոլ Գոբլը: Մեր զրուցակիցը միևնույն ժամանակ հարկ համարեց շեշտել՝ հայերն իրե՛նք պիտի կառուցեն Հայաստանը, ոչ թե սպասեն, որ դրսից ինչ-որ մեկը կփրկի իրենց:
Հեղինակավոր փորձագետը խոսեց նաև ԱՄՆ-Ադրբեջան և ԱՄՆ-Հայաստան հարաբերությունների և Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության, ինչպես նաև հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացում Իրանի հնարավոր ներգրավման մասին:
– Պարոն Գոբլ, ինչպե՞ս կմեկնաբանեք նախագահ Բարաք Օբամայի հայտարարությունը Հայաստանում ամերիկյան ներդրումների վերաբերյալ: Այս տեսանկյունից Հայաստանն ի՞նչ ակնկալիքներ կարող է ունենալ 2016-ի համար:
– Միացյալ Նահանգների կառավարությունը շատ քիչ լծակներ ունի արտասահմանում ներդրումներ անող ամերիկյան ընկերությունների վրա: Եթե այս ընկերությունները ուզենան, կարող են փող սարքել Հայաստանում, կարող են ավելի շատ ներդրումներ անել: Եթե ոչ՝ ոչ: Վերջիվերջո, հայե՛րը պիտի կառուցեն Հայաստանը, ոչ թե սպասեն, որ օտարը դրսից կփրկի իրենց:
– Իսկ ավելի լայն համատեքստում, եթե հաշվի առնենք Ամերիկայի վերջին ակտիվությունը Ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացում, նաև ԱՄՆ-ի և Ադրբեջանի ոչ այնքան լավ հարաբերությունները, կարո՞ղ ենք եզրակացնել, որ Միացյալ Նահանգների հետաքրքրությունը մեծացել է մեր տարածաշրջանում և մասնավորապես Հայաստանի հանդեպ:
– Իմ կարծիքով՝ այս պարագայում «զրոյական ելքով խաղ» չկա, այսինքն՝ եթե Միացյալ Նահանգների վերաբերմունքը մի երկրի նկատմամբ բացասական է, դա չի նշանակում, որ վերաբերմունքը մյուսի նկատմամբ անպայման պիտի դրական լինի: Կարծում եմ՝ Վաշինգտոնը Հայաստանին և Ադրբեջանին նայում է առանձին-առանձին՝ կապված բազմաթիվ խնդիրների հետ: Միևնույն ժամանակ ակնհայտ է, որ եթե Վաշինգտոնի և այս երկու երկրներից մեկի հետ հարաբերությունները վատանում են, մյուսը հնարավորություն է ստանում ընդլայնել իր ազդեցությունը:
Ըստ իս՝ չպետք է գերագնահատել Ղարաբաղյան խնդրի և ԱՄՆ-Ադրբեջան հարաբերությունների միջև կապը: Ակնհայտ է, որ Վաշինգտոնը ցանկանում է, որ լուծվի Ղարաբաղյան հիմնախնդիրը, բայց այդպես է եղել վերջին 25 տարիներին: Ես հույս ունեմ, որ հնարավոր կլինի հասնել դրան, թեև կասկածում եմ, որ այսօր մոտ ենք խնդրի լուծմանը:
– Իսկ ի՞նչ կարող եք ասել Ադրբեջանի ներքին գործընթացների՝ գնաճի դեմ սոցիալական բողոքի ակցիաների մասին: Ձեր կարծիքով՝ սա կարո՞ղ է բացասաբար անդրադառնալ տարածաշրջանային անվտանգության և Ղարաբաղյան հակամարտության գոտու վրա:
– Իրավիճակը Ադրբեջանում մտահոգիչ է: Նավթի գների անկումը և տարադրամի արժեզրկումը շատ լուրջ և բացասական ազդեցություն է ունեցել երկրի վիճակի վրա: Իմ կարծիքով՝ Ադրբեջանի կառավարությունը պետք է օգտագործի այս իրավիճակը բարեփոխումներ կատարելու և հասարակության հետ ավելի բաց դառնալու համար, ոչ թե այրի կամուրջները և ավելի փակ դառնա:
– Միջազգային մեկուսացումից դուրս գալուց հետո Իրանն ի՞նչ ակտիվություն ցույց կտա մեր տարածաշրջանում քաղաքական, տնտեսական և էներգետիկ իմաստով: Թեհրանը հայտարարել է, որ կարող է միջնորդ դառնալ Ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորման հարցում: Կարծում եք՝ Իրանն ուզում է միանալ Մինսկի խմբի գործընթացի՞ն, թե՞ այլ ձևաչափ կառաջարկի:
– Իրանը աստիճանաբար ավելի է ակտիվանալու: Չեմ կարծում, որ Իրանը դառնա Մինսկի խմբի անդամ, բայց կարծում եմ՝ նա ճնշում կգործադրի իր տեղը հակամարտության կարգավորման մեջ ունենալու համար, և դա կարող է ի վերջո հանգեցնել ԵԱՀԿ-ի այս մարմինը մեկ ուրիշով փոխարինելուն: