«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է «Ակօս» շաբաթաթերթի հայկական բաժնի խմբագիր Բագրատ Էստուկյանը:
– Պարոն Էստուկյան, Պոլսո պատրիարքի և համայնքի հաստատությունների վարչությունների ընտրությունները մնում է պոլսահայ համայնքի անլուծելի խնդիրները: Խնդրով համայնքը դիմեց տեղի իշխանություններին, բայց սայլը տեղից չի շարժվում:
– Պետք է նշել, որ կառավարությունը պատրիարքի ընտրությունների ժամանակ արտոնություն է տվել, երբ պետք է եղել: Այսինքն՝ երբ պատրիարքը վախճանվել է, իշխանություններին դիմում ենք ներկայացնում, որ պետք է պատրիարք ընտրենք: Վերջին 3-4 պատրիարքի ընտրություններին ընդհանրապես թերություններ կան: Հանրապետության առաջին տասնամյակներում դժվարություններ կային այս առումով, բայց հետո Գարեգին Խաչատուրյան Տրապիզոնցու, Շնորհք Գալուստյան Յուզկատցու, Գարեգին Բ Գազանճյանի և ի վերջո՝ Մեսրոպ Բ Մութաֆյանի ընտրությունների ժամանակ գործընթացը բավականին հեշտացավ, և իշխանությունները որևէ դժվարություն չառաջացրին:
Ըստ 1863 թվականի սահմանադրության՝ մենք ժողովրդի ձայնով պատրիարք ենք ընտրում: Այս անգամ, սակայն, բացառություն պիտի լինի, քանի որ Մեսրոպ պատրիարքը կենդանի է, բայց ի վիճակի չէ իր պաշտոնը կատարելու: Այս պատճառով համայնքի մեջ պառակտում առաջացավ: Քանի որ պատրիարքը ի վիճակի չէ ի պաշտոնե ծառայելու, միանգամից նոր պատրիարքի ընտրության համար դիմեցինք: Համայնքի մի մասը կարծում է, որ քանի դեռ նա կենդանի է, իրավունք չունենք ընտրություն կազմակերպելու: Այս տարակարծությունների արդյունքում մեկից ավելի դիմում եղավ իշխանություններին: Մեկը ասաց՝ արտոնություններ տվեք պատրիարքի ընտրության համար, մյուսը ասաց՝ աթոռանիստ պատրիարք ընտրելու համար արտոնություն տվեք: Կառավարությունը արձագանքեց, որ քանի դեռ այս պատրիարքը կենդանի է, նրան փոխանորդ ընտրեք, մենք նրան կճանաչենք որպես պատրիարք, և ինչ իրավունքներ ունի պատրիարքը, մենք փոխանորդի պարագայում էլ նույն իրավունքները կճանաչենք, և երբ պատրիարքը անմահանա, նոր ընտրություններ կազմակերպեք:
Այսինքն՝ հիմա ունենք փոխանորդ պատրիարքին՝ Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշյանը, բայց մեր խնդիրների դիմաց իր հեղինակությունը ուղղակի անբավարար է: Եվ պառակտում է մտցվել համայնքի մեջ. կան մարդիկ, ովքեր ասում են փոխանորդ պատրիարք է, թող այդպես էլ մնա, բայց իր հեղինակությունը շարունակում է անբավարար մնալ:
Հաջորդ խնդիրն այն է, որ մենք համայնքի հաստատությունների վարչությունների ընտրությունները անելու ի վիճակի չենք: Ոչ միայն մենք, այլ մեզ հետ միասին հույն, հրեա համայնքները: Մենք կորցրել ենք համայնքների հաստատությունների վարչության պետերին ընտրելու իրավունքը: Նոր կանոնագիրք է պատրաստվում, որին սպասում ենք: Եկող շաբաթ այս խնդրի հետ կապված պետք է տեղի ունենան համյանքի ներկայացուցիչների հետ հանդիպումներ, որտեղ պետք է քննարկվեն նոր կանոնագրքի հետ կապված հարցեր:
– Վիճակը փակուղայի՞ն է: Շատերը նշում են, որ նա թուրքական իշխանությունների հետ է համագործակցում, կիսում նրանց տեսակետը, և համայնքում այս առումով պառակտում է մտել:
– Անշուշտ, կա այս խնդիրը, բայց ոմանք էլ պնդում են, որ անհրաժեշտ է, որ պատրիարքը շփումների մեջ լինի իշխանությունների հետ և համերաշխ լինի: Նրա նախորդներն էլ այդպիսի դիրքորոշում ունեին: Բայց այստեղ խնդիրն այն է, որ Արամ Աթեշյանը, դժբախտաբար, բավականին հետադիմական կերպար է, և կան խնդիրներ, որոնց համար մի քիչ ազգային գիտակցություն, ազգային ոգի է պետք: Օրինակ՝ կրոնափոխ հայերի շահերը պաշտպանելու համար նա բավական դժկամ է, մինչդեռ որոշ ոգևորություն և խանդավառություն է պետք, ինչից նա խուսափում է: Ընդհակառակը՝ այդ մարդկանց մերժող, և եկեղեցուց հեռու պահելու քաղաքականություն է որդեգրել: Դրա համար կարևոր է ունենալ ազգի կողմից ընտրված պատրիարք:
– Ռուս-թուրքական լարվածությունը գնալով մեծանում է: Թուրքիայի ներքաղաղաքական վիճակը որքանո՞վ է ազդում հայ համայնքի վրա:
– Լարվածությունը մտահոգիչ է, մենք վախի մեջ ենք, որ մի կողմից երկիրը պատերազմի մեջ է Սիրիայի ճակատում, ներքին պատերազմական վիճակ կա: Մեզ հանապազօրյա հարցերն են մտահոգում, անգործությունը մեծացել է, զբոսաշրջությունը կրճատվեց, հայերի համար էլ խնդիրներ առաջացան հենց այդ առումով:
