Ռուսաստանը ցանկանում է ընդլայնել իր տարանցիկ ցանցը և իր ազդեցությունը դեպի հարավ՝ մինչև Իրան, սակայն դա իրագործելը հեշտ չի լինի։ Ոչ մի աշխարհագրական խոչընդոտ այնքան վախեցնող չի եղել ռուսների համար, որքան Կովկասյան լեռները, և այդ տարածաշրջանում տարանցիկ պետություններից մի քանիսին միայն կարելի է համարել Ռուսաստանին բարեկամ։ Դրա պատճառով երկրի համար բարդ կլինի կովկասյան երկրներում չընդհատվող ենթակառուցվածք ստեղծելը, սակայն, վերջին հաշվով, Մոսկվան ու Թեհրանը, ըստ երևույթին, կմիավորեն ջանքերը՝ փորձելու հաղթահարել այդ լուրջ խոչընդոտներն ու սահմանափակելու այդ տարածաշրջանում այլ խոշոր տերությունների ներկայությունը։ Այս մասին գրում է ամերիկյան վերլուծական Stratfor կազմակերպությունը։
Ռուսաստանին դեռևս հաջողվել է երկու ճանապարհ կառուցել դեպի Իրան Հարավային Կովկասով։ Առաջին ուղին ացնում է Կասպից ծովի ափի երկայնքով, Դաղստանով ու Արդբեջանով, մյուսը Ռազմավիրական ճանապարհով ՝ Խաչակրաց լեռնանցքով (Ջվարի)։ Առաջին ճանապարհի շահագործումը սահմանփակված է Իրանի ու Արդբեջանի միջև պատմականորեն ձևավորված ոչ բարեկամական հարաբերությունների պատճառով։ Իսկ երկրորդ ճանապարհը հաճախ է փակվում ձմռանը, և այն դժվար է կիրառելը բեռնատար ավտոտրանսպորտի համար, որը պահանջվում է Ռուսաստանի և Իրանի կամ Հայաստանի միջև ցամաքային առևտրի ցանկացած ընդլայնման դեպքում։
Այդ խնդիրների պատճառով Ռուսաստանը վերջին 2 տարիներին ակտիվորեն փորձում է գտնել դեպի Իրան ավելի հուսալի տրանսպորտային միջանցքներ։ Որպես տարբերակ դիտարկվում է երկաթուղիների շինարարությունը, որոնք կանցնեն Ռուսաստանից հարավային ուղղությամբ՝ Կասպից ծովի երկու կողմերով։ 2014-ի վերջին Ռուսաստանի գործող երկաթուղիները միացել են Իրանի երկաթուղային համակարգի հետ հենց այդպես, և միացմող ճյուղերն անցել են Ղազախստանի և Թուրքմենստանի տարածքով։ Այնուհանդերձ, Իրանը շարունակում է կառուցել Կազվին-Ռեշտ երկաթուղին Կասպից ծովի ափի իր հատվածի երկայնքով մինչ սահմանային Աստարա քաղաք։ Շինարարության ավարտից հետո այդ ճանապարհը կմիացնի իրանական հյուսիսային երկաթուղային ճյուղը Ադրբեջանի երկաթուղային համակագի և այնուհետ Ռուսաստանի հետ։ Սակայն, ինչպեսև ռուսական ավտոճանապարհները, այս տարբերակն անհուսալի է. և՛ Թուրքմենստանը, և՛ Ադրբեջանը հրաժարվում են թույլ տալ Ռուսաստանին ռազմական տեխնիկա փոխադրել իրենց տարածքներով, ինչը սահմանափակում է Մոսկվայի հնարավորությունները՝ կիրառելու այդ երկաթուղիները։
Քանի որ տարանցիկ երկրները խոչընդոտում են Ռուսաստանին այդ տրանսպորտային միջանցքների օգտագործման հարցում, Մոսկվան սկսել է ընդլայնել այլընտրանքային տրանսպորտային տարբերակների որոնման գոտին։ Հնարավոր տարբերակներից մեկն է ճանապարհը, որն անցնում է Հյուսիսային Կովկասից մինչև Հարվային Օսիա, այնուհետև միանում կարևոր «Արևելք-Արևմուտք» ավտոճանապարհի հետ, որը միացնում է Ադրբեջանը Վրաստանի սևծովյան նավահանգիստների հետ։ Որպես այլ տարբերակ կարելի է կառուցել 160 կմ երկաթուղային ճյուղ հյուսիսկովկասյան Ալագիր քաղաքի և վրացական Գորիի միջև։ Այդ ճանապարհներից յուրաքանչյուրը Ռուսաստանին կապահովի ամենակարճ և ամենաարագ հասանելիությամբ դեպի Հարավային Կովկասի բոլոր երկրների երկաթուղիներ։ Ես մեկ տարբերակ է երկաթուղային ճանապարհն Աբխազիայով։ 2015 թվականին հոկտեմբերին Ռուսաստանի երկաթուղային զորքերն ավարտել են երկաթուղու հատվածի վերականգնումը, որն այժմ հասնում է բաժանարար գիծ, որն առանձնացնում է Աբխազիան Վրաստանի մնացած տարածքից։
Աբխազիայի իշխանությունները ոգևորությամբ ընդունեցին դա որպես ամբողջ երկաթուղու առաջիկա վերականգնման նշան, սակայն հաշվի առնելով, որ Մոսկվան աջակցում է Վրաստանի այդ անջատողական տարածքներին, միանգամայն քիչ հավանական է, որ Թբիլիսին երբևէ թույլ կտա Ռուսաստանին իրագործելու այդ պլանը։
Չնայած այդ խոչընդոտներին՝ ո՛չ Մոսկվան, ո՛չ էլ Թեհրանը իրենց մտադրություններից չեն հրաժարվում։ Դատելով արդեն ավարտված նախագծերից և Աբխազիայում, Հյուսիսային Օսիայում ու Ադրբեջանում շարունակվող շինարարությունից՝ Իրանն ու Ռուսաստանը կարծես թե մտադիր են միասին աշխատել և փորձել գտնել Կովկասում հուսալի տարանցիկ միջանցքի ստեղծման խնդրի մասնակի լուծում՝ ըստ այդմ այնտեղ չթողնելով այլ օտարերկրյա մրցակիցների։
