«Առաջիկայում Գյումրին կունենա իր մասին իրապատում ֆիլմ, որը որոշել ենք անվանել «Վերջին քաղաքը»: Իհարկե, սա բարդ ու պատասխանատու նախագիծ է, գուցե իմ ստեղծագործական կյանքի ամենաբարդերից մեկը: Ամեն դեպքում, իմ հայրենի քաղաքը պիտի ներկայացնեմ, որ լավ չներկայացնեմ, ի՞նչ նամուսով ներկայանամ գյումրեցիներին»,- «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում նշեց գյումրեցի կինոռեժիսոր Արմեն Գասպարյանը` մանրամասնելով, որ Գյումրու մասին ֆիլմ նկարելու փորձ արդեն կա` «Գողացված մանկությունը», որ պատմում է գյումրեցի չքավոր երեխաների մասին:
«Իտալիայում «Գողացված մանկությունը» ֆիլմի եվրոպական պրեմիերային՝ դիտումից հետո, մեզ` ինձ ու իմ թիմի անդամներին, մոտենում էին հուզված իտալացիներ ու հարցնում` մի՞թե աղետից մոտ 30 տարի անց դեռ այս վիճակում է Գյումրին, և գոյություն ունի, ասենք, անօթևան հասկացությունը: Ես չգիտեի՝ ինչ պատասխանել: Ասացի, որ, այո, կա այդ հասկացությունը, և դեռ 4000 անօթևան կա Գյումրիում՝ մոտավոր հաշվարկներով: Հասկանո՞ւմ եք՝ սա ազգային խայտառակություն է: Հենց երևի սրա համար էլ ֆիլմը, ինչպեսև իմ մյուս ֆիլմերը, անտեսվեցին մեր պետական պատկան կառույցների կողմից»,- ներկայացրեց ռեժիսորը:
Նրա խոսքով` Գյումրին մեր իշխանությունների աղվեսադրոշմն է` բոլոր իմաստներով խարանը, ձախողման, պետական ու հանրային հարստությունների փոշիացման, կոռուպցիայի և մյուս երևույթների նյութական ապացույցը: «Իշխանությունները դա հասկանում են ու հիմա ուղղակի շրջանցում են Գյումրիի թեման: Հասկանում են, որ ասելիք չունեն, արդարացում չունեն»,- նշում է նա:
Ռեժիսորի համար կարևորը պարզ, հասարակ գյումրեցուն ներկայացնելն է ֆիլմում, այն գյումրեցուն, մարդուն, որը ամենօրյա գոյապայքարի մեջ է` միայնակ իր դարդ ու ցավի հետ, օրվա հաց հայթայթելու խնդիրների հետ: «Չգիտես որտեղից ու ինչու բռնեցին ու Գյումրիի մասին ամենասխալ պատկերացումները սկսեցին մատուցել ժողովրդին,- դժգոհում է Արմենը:- Ո՞վ է ասել, որ Գյումրին միայն Ֆրունզիկի քթով կամ էլ «հումորի մայրաքաղաք» հիմար արտահայությամբ է ճանաչված: Գյումրին նախ և առաջ Հայաստանի այն եզակի քաղաքն է, որն ունի քաղաքային կյանքի ու կենցաղի ավանդույթներ ու մշակույթ դեռ ցարական ժամանակներից: Ի վերջո, սա քաղաք է, որը 1918-20 թթ. երկու անգամ անցել է թուրքական տիրապետության տակ, սակայն հետ է նվաճվել ու պահել իր դեմքը:
Եղել ենք Արևմտյան Հայաստանում` Կարսում: Երկվորյակ քաղաքներ են: Մի պահ, երբ Կարսում էի, մտածեցի, թե Գյումրվա հին թաղերով եմ քայլում: Հենց սա պիտի ներկայացվի աշխարհին, ոչ թե Ֆրունզիկի քիթը»:
Արմենի կարծիքով՝ խելացի իշխանավորը Գյումրու մշակութային ժառանգությունը կարող է այնպիսի վարպետությամբ ներկայացնել աշխարհին, որ քաղաքը դառնա տուրիստական գոտի, մինչդեռ այսօր արվում է հակառակը: «Քաղաքում մի քանի ճարտարապետական ավանդույթներ կան` ցարական շրջան, խորհրդային շրջան, ժամանակակից շրջան: Նույնիսկ ունենք ցարական ժամանակների ռազմական պաշտպանական ֆորտիֆիկացիոն նմուշ՝ ի դեմս Գյումրու բերդի: Էս մասին ինչի՞ չի խոսվում: Ի՞նչ է, թթո՞ւ ենք դնելու էս ամեն ինչը, որ հորել ենք «յոթը գազ խորը»:
«Առաջին լրատվական»-ի հարցին, թե ինչու «Վերջին քաղաքը», կինոռեժիսորը պատասխանեց. «Որովհետև վերջին իսկական քաղաքն է Գյումրին»:
