Հայաստանի ներքաղաքական դասավորությունում կարծեք թե ուրվագծվել է մոտավոր այն պատկերը, թե ինչ դիրքորոշումներով են քաղաքական ուժերը հանդես գալու սահմանադրական գործընթացում: Իհարկե, խոսքն այն ուժերի մասին է, որոնք կամ ներգրավվում են դրանում որպես կողմ, կամ էլ մերժում են և նպատակ են դնում բոյկոտել կամ տապալել սահմանադրական փոփոխությունների ընդունումը:
Բանն այն է, որ կան նաև քաղաքական միավորներ, որոնք հայտարարել են ընդհանրապես գործընթացի հանդեպ անտարբեր լինելու, այլ օրակարգ դավանելու և այլ գործով զբաղված լինելու մասին՝ համարելով, որ Հայաստանում ավելի կարևոր է հասարակության հետ աշխատանքը: Այն ուժերի մասով, որոնք այս կամ այն կերպ ներգրավվում են պրոցեսում՝ մերժելու կամ ընդունելու նպատակադրումով, կոնկրետ դիրքորոշումների խնդիրն ինքնին այնքան էլ հետաքրքիր չէ, հետաքրքիր է այն, թե արդյոք այդ դիրքորոշումները ինչ դաշինքների կբերեն:
Մասնավորապես, տվյալ դեպքում առավել ուշագրավը «ոչ»-ի հարցն է: Այստեղ մի շարք ուժեր հանդես են եկել նման դիրքորոշումով, թեև մի մասը դեռևս ոչ միանշանակ: Բայց, օրինակ, ՀԱԿ-ը, «Ժառանգությունը», Հիմնադիր խորհրդարանը, «Հայազն» կուսակցությունը հստակ հանդես են եկել մերժումով: Եվ այս տեսանկյունից, իհարկե, հարց է առաջանում, թե ինչպիսի համատեղ գործողությունների, ինչ ծավալի համագործակցության ունակ կլինեն այս ուժերը և կլինեն արդյոք ունակ որևէ համագործակցության ընդհանրապես:
Այսինքն՝ ըստ էության մեծ է հավանականությունը, որ ամեն մի ուժ պարզապես իր «ոչ»-ը «կքշի» և արդյունքում ըստ էության ոչ թե կխանգարեն, այլ կօգնեն իշխանությունների «այո»-ի տեղ հասնելուն: Առավել քան հստակ է, որ եթե չլինի քաղաքական ուժգին միավորում «ոչ»-ի շուրջ, ապա իշխանությունների հանգիստ հաջողությունը երաշխավորված է: Առավել ևս, եթե թվարկած ուժերին գումարենք նաև ԲՀԿ-ն և ՕԵԿ-ը, որոնք ևս կարող են, այսպես ասած, «դեմ ըլլալով կողմ ըլլալ» դաշնակցական սկզբունքով, քանի որ ՀՅԴ-ն այս անգամ կողմ է կարծես թե հստակ և միանշանակորեն:
Եվ ուրեմն, հարցը տվյալ պարագայում այլևս «ոչ»-ը կամ «այո»-ն չեն, այլ այն, թե ինչպիսին է լինելու «ոչ»-ը: Թե ինչպիսին է լինելու «այո»-ի բևեռը՝ ակնհայտ է, այստեղ գործի են դրվելու վարչահրամայական և ֆինանսատնտեսական մեխանիզմները, որևէ գաղտնիք չկա: Ըստ որում՝ անգամ միասնական «ոչ»-ի շարժումն, իհարկե, չի երաշխավորի տապալումը, քանի որ, վերջին հաշվով, մենք տեսել ենք փետրվարյան միասնականության տապալումը:
Խնդիրը, սակայն, այն է, թե ինչ մեսիջներ կստանա հասարակությունը այն քաղաքական ուժերից, որոնք հանդես են գալիս հասարակության անվերապահ շահերը կրողների դիրքերից, քանի որ սահմանադրական փոփոխությունները կարող են հաջողել տապալել կամ չհաջողել, կյանքը դրանով չի ավարտվում, սակայն կարող է հերթական անգամ տապալվել հասարակության որևէ սպասում կամ ակնկալիք քաղաքական և կուսակցական դաշտից՝ սկզբունքայնության և հանրային շահերը կուսակցական շահերից վեր դասելու առումով, իսկ դա արդեն հաստատ վերջին մոտեցնող տապալում է:
