«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար, գեներալ-լեյտենանտ Վաղարշակ Հարությունյանը:
– Պարոն Հարությունյան, ռուսական լրատվամիջոցները ևս հաստատում են, որ Ռուսաստանը պատրաստվում է Հայաստանին վաճառել «Իսկանդեր» տիպի բալիստիկ օպերատիվ տակտիկական հրթիռային համակարգեր: Արդյոք Հայաստանին անհրաժե՞շտ էին նման հրթիռային համակարգերը, և դա ինչպե՞ս կանդրադառնա Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև առկա ռազմավարական բալանսի վրա:
– Ես չգիտեմ ինչ սպառազինության կամ զինտեխնիկայի մասին է խոսքը, որովհետև այդ ցանկը գաղտնի է և հրապարակման ենթակա չէ: Բայց ես կարող եմ ասել, որ յուրաքանչյուր երկրի բանակ կարիք ունի թարմացնելու իր սպառազինությունները, դրանք համալրելու նոր և ժամանակակից սպառազինություններով, որպեսզի առաջ անցնի կամ առնվազն հետ չմնա թշնամի երկրից: Այս իմաստով մեր զինանոցի թարմացումը և արդիականացումը միայն ողջունելի է, և այն խոսակցությունները, որ Հայաստանը պարտք է կուտակում ևս անհիմն են: Անվտանգության վրա ծախսված գումարները նույնքան կարևոր են երկրի տնտեսության համար, որովհետև միայն անվտանգ երկրում է, որ ներդրումներ են արվում, միայն անվտանգ երկրում կարող է տնտեսական աճ լինել: Այս իմաստով այն գումարը որը մենք ծախսում ենք, միանգամայն արդարացված է, և այն բազմակի անգամ ավելի մեծ արդյունքներ է տալու:
– Ադրբեջանի զինանոցում ևս կան բալիստիկ հրթիռներ, և հիմա Հայաստանը գնելով այդ համակարգերը վերականգնո՞ւմ է հավասարակշռությունը, թե՞ մենք ինչ-որ առումով առաջ ենք անցնում Ադրբեջանից:
– Ադրբեջանի զինանոցում կան «Տոչկա Ու» բալիստիկ հրթիռներ, սակայն դրանք իրենց տեխնիկական և ռազմական հնարավորություններով մի քանի աստիճանով զիջում են «Իսկանդերներին», որոնք հրթիռաշինության բնագավառում բոլորովին նոր խոսք են, և դրանք ամենաժամանակակիցներն են: Այնպես որ, այդ համակարգերի առկայությունը շատ երկար ժամանակով Ադրբեջանին զրկում է Հայաստանի նկատմամբ ռազմական գերակայության հասնելու հնարավորությունից: Ավելին ասեմ՝ Ադրբեջանի բոլոր ստրատեգիական նշանակության օբյեկտները հայտնվում են այս համակարգերի խոցման թիրախում՝ սկսած ադմինիստրատիվ նշանակության օբյեկտներից, մինչև ենթակառուցվածքային և ռազմական օբյեկտներ:
– Այսինքն՝ Ադրբեջանը հիմա էլ պետք է գնի հակահրթիռային համակարգեր, որպեսզի կարողանա չեզոքացնել «Իսկանդերներից» եկող վտանգը: Կա՞ն այդպիսի հակահրթիռային համակարգեր:
– Հակահրթիռային համակարգեր, անշուշտ, կան, և դրանցից լավագույններից մեկը ամերիկյան «Պատրիոտ» համակարգն է: Բայց արդյո՞ք ԱՄՆ-ը կվաճառի այդպիսի համակարգեր Ադրբեջանին, և բացի այդ՝ դժվար է ասել, թե ինչ արդյունավետություն կարող են ունենալ այդ հակահրթիռային համակարգերը «Իսկանդերների» դեմ պայքարում, որովհետև այդ հրթիռներն օժտված են բավական մեծ կեսունակությամբ, և հակահրթիռային համակարգերը հաղթահարելու ունակությամբ: Օրինակ՝ նույն այդ «Պատրիոտ» համակարգերը ԱՄՆ-ն օտագործեց Իրաք ներխուժման ժամանակ, բայց դրանք շատ ցածր արդյունավետություն ունեցան խորհրդային արտադրության հին հրթիռների դեմ պայքարում:
– Ադրբեջանը ձեռք է բերել ռուսական արտադրության C300 հակահրթիռային համակարգեր: Դրանք չե՞ն կարող օգտագործվել «Իսկանդերներիե դեմ պայքարում:
– Նախ C300-ը հակաօդային պաշտպանության համակարգ է, ճիշտ է՝ այն ունի նաև հակահրթիռային բաղադրիչ, բայց դրա համար պետք է ունենալ ոչ միայն այդ համակարգը, այլ նաև այդ հրթիռներին խոցելու ունակ զինատեսակ. դրանք կոչվում են ծանր հրթիռներ: Իսկ այդ հատուկ հրթիռները Ռուսաստանն արտադրում է հիմնականում իր կարիքների և ոչ թե արտահանման նպատակով:
– Կարո՞ղ ենք արձանագրել, որ այս համակարգի ձեռքբերումից հետո Ադրբեջանը վերջ կտա իր ռազմաշունչ հռետորաբանությանը՝ համարելով, որ ուժերի բալանսը այլևս իր օգտին չէ:
– Ադրբեջանի ղեկավարությունն այն վիճակում չէ, որ կարողանա իրեն թույլ տալ հրաժարվելու ռազմաշունչ հռետորաբանությունից, որովհետև այդ հռետորաբանությունը իրենց ներքին քաղաքականության բաղկացուցիչներից մեկն է: Եթե անգամ Հայաստանը զինված լինի միջուկային ամենավերջին մարտագլխիկներով, որոնցից մեկի գործադրումը բավարար լինի ոչնչացնելու Ադրբեջանը, միևնույն է՝ այդ երկրի ղեկավարությունը պետք է իր հասարակությանը վստահեցնի, որ ուր որ է Ղարաբաղի հարցը կլուծվի հոգուտ իրենց, և Ադրբեջանի բանակը ընդունակ է այդ հարցը լուծել ուժային մեթոդներով: Պետք չէ հույս ունենալ, որ քարոզչությունը կփոխվի, բայց որ Ադրբեջանում հասկանում են, թե ինչ է տեղի ունենում տարածաշրջանում՝ միանշանակ է: Իրենք հասկանում են, որ չնայած ունեցած մեծ տարածքին, մարդկային և ֆինանսական անհամեմատ մեծ ռեսուրսներին, իրենք չեն կարող գերակայության հասնել Հայաստանի նկատմամբ:
– Ի՞նչ եք կարծում՝ Հայաստանի խորհրդարանում և հասարակության մեջ այս հարցի քննարկումները ավելի շատ օգո՞ւտ տվեցին, թե՞ վնաս: Նկատի ունեմ, որ այդ քննարկումները ինչ-որ չափով բարձրացրեցին հանրության պաշտպանվածության զգացողությունը:
– Ես դեմ եմ ռազմական գաղտնիք պարունակող հարցերի հրապարակայնացմանը և կարծում եմ, որ այդ քննարկումները ոչ մի օգուտ չտվեցին: Եթե ԱԺ-ն պետք է վավերացներ այդ փաստաթուղթը, դա կարելի էր անել փակ ռեժիմով: Որովհետև հիմա Ռուսաստանը կարող է ենթարկվել Թուրքիայի, Ադրբեջանի և ընդհանրապես Արևմուտքի ճնշմանը: Ռուսաստանին կասեն, որ չի կարելի այդպիսի ռազմական մատակարարումներով ավելի լարել իրավիճակը տարածաշրջանում, որ այդպիսի զինատեսակների մատակարարումը չի նպաստում կողմերի միջև փոխզիջման հասնելու հնարավորությանը և էլի նման բաներ: Ինչ վերաբերում է նրան, որ այդ զինատեսակների առկայությամբ մենք կզսպենք Ադրբեջանին, ապա կարելի էր աղմուկ չհանել, սպասել մինչև պայմանագիրը կյանքի կկոչվի, այդ սպառազինությունները կհասնեին Հայաստան, իսկ դրանից հետո մի քանի վայրկյանով ցուցադրել դրանք: Ադրբեջանցիները միանգամից կհասկանային և կգնահատեին իրավիճակը:
