Իշխանությունը պատրաստվում է այս տարվա աշնանը կազմակերպել սահմանադրական փոփոխությունների հանրաքվե: Մինչև փետրվարի 12-ը խորհրդարանական չորս խմբակցություններ՝ ՀԱԿ-ը, ԲՀԿ-ն «Ժառանգությունը» և ՕԵԿ-ը, հանդես էին գալիս այդ փոփոխությունների դեմ: Ծառուկյանի` ԲՀԿ-ից դուրս գալուց հետո ԲՀԿ-ն պատրաստակամություն հայտնեց մասնակցել սահմանադրական փոփոխությունների փաթեթի քննարկումներին: Փոփոխությունները նախապատրաստող հանձնաժողովին իր առաջարկությունների փաթեթը ուղարկեց նաև ՕԵԿ-ը: «Ժառանգության» դիրքորոշումն էլ այնքան պարզ չէ, քանի որ այս կուսակցությունը նախկինի նման հանդես չի գալիս փոփոխությունների իրականացման դեմ:
Արդյոք կարելի՞ է ասել, որ իշխանությունը վերացրել է սահմանադրական փոփոխությունների իրականացման բոլոր լուրջ խոչընդոտները, թե՞, այնուամենայնիվ, խորհրդարանական և ոչ խորհրդարանական ուժերին կհաջողվի համախմբվել և դիմադրություն կազմակերպել իշխանության ձգտումներին: Այս հարցերի շուրջ է մեր զրույցը Ազգային անվտանգություն կուսակցության ղեկավար Գառնիկ Իսագուլյանի հետ:
-Պարո՛ն Իսագուլյան, փետրվարի 12-ից հետո հնարավոր համարո՞ւմ եք, որ ինչ–որ ուժ կամ ուժեր կազմակերպված դիմադրություն ցույց տան սահմանադրական փոփոխությունների իրականացմանը:
-Այսօրվա դրությամբ կարելի է ասել, որ այդպիսի ուժ գոյություն չունի: Սահմանադրական փոփոխությունների հետ կապված` տարբեր քաղաքական ուժեր տարբեր ժամանակահատվածներում տարբեր տեսակետներ են արտահայտել: ՀՅԴ-ն արդեն հայտարարել է, որ ինքը կառավարման խորհրդարանական մոդելի կողմնակից է, 100 տոկոս համամասնական ընտրակարգի կողմնակից է, բայց, համենայն դեպս, ինձ հասած տեղեկություններով` Սահմանադրության նոր տարբերակում ֆիքսվելու է 101 հոգանոց խորհրդարան, որից 21-ը` մեծամասնական, և դա նշանակում է, որ գործող իշխանությունն ի սկզբանե իր համար ապահովում է 20 տոկոսանոց ներկայություն, և ՀՅԴ-ն համաձայնելու է այդ տարբերակին: Նույնիսկ քառյակը, երբ ձևավորվել էր, պետք է խոստովանել, որ իրենք միավորվել էին, ոչ թե որ դեմ էին սահմանադրական փոփոխություններին, դեմ էին, որ Հայաստանը դառնա խորհրդարանական կառավարմամբ երկիր, այլ ասում էին, որ հիմա դրա ժամանակը չէ, և առկա բոլոր խնդիրների համար ոչ թե գործող Սահմանադրությունն է մեղավոր, այլ իշխանությունները:
Այդ նույն քաղաքական ուժերը փետրվարի 12-ից կամ, ավելի ճիշտ, մարտի 5-ից հետո, երբ Ծառուկյանը հայտարարեց, որ հեռանում է ակտիվ քաղաքականությունից և որևէ առնչություն չունի ԲՀԿ-ի հետ, փոխեցին իրենց դիրքորոշումը: Վերջերս ԲՀԿ նախագահ Նաիրա Զոհրաբյանն ասաց, որ իրենք նախկին մեթոդներով աշխատելու ցանկություն չունեն, որովհետև չի կարելի անընդհատ գնալ և ճակատը տալ պատին, մեկ է` պատը մնալու է պատ, պակասելու է մի լավ ճակատ` նկատի ունենալով մինչ այդ տեղի ունեցած երևույթները: Միաժամանակ, ասաց, որ ամենևին անհրաժեշտություն չկա հազարավոր մարդկանց հավաքել հրապարակներում և մեդիտացիա անել` սպասելով փոփոխությունների: Սա նշանակում է, որ ներկա ԲՀԿ-ն որդեգրել է հստակ համագործակցության քաղաքականություն, և քանի որ իրենք իրենց ծրագրում ունեն սահմանադրական փոփոխությունների մասին տեսակետ և իրենք էլ խորհրդարանական կառավարման կողմնակից են, ես վստահ եմ` այդ ուժը կգնա համագործակցության:
ՕԵԿ նախագահ Արթուր Բաղդասարյանը, վերջերս ելույթ ունենալով Հ3 հեռուստաընկերությամբ, խոսելով նախագահի լիազորությունների մասին, շեշտում էր այդ լիազորությունների անհրաժեշտությունը, բայց ոչ մի խոսք չասաց, որ նախագահը պետք է ունենա առաջնային մանդատ, այսինքն` ընտրվի անմիջական ընտրությունների միջոցով: Իսկ նախագահին լիազորություններ կարելի է տալ նաև խորհրդարանական համակարգի դեպքում: Այնպես որ` ՕԵԿ-ը ևս գնում է իշխանության հետ համագործակցության ճանապարհով:
Ինչ վերաբերում է «Ժառանգությանը», այս դեպքում ես պետք է ասեմ, որ, ցավոք, իրենք հստակ չեն արտահայտվել, թե ինչպես են իրենց դրսևորելու հանրաքվեի դեպքում: Իրենք էլ որոշակի պահանջներ ունեն, ինչու չէ` նաև ակնկալիքներ: Այնպես որ` «Ժառանգության» դեպքում ևս չի կարելի ասել, որ այս ուժը հստակ դեմ է սահմանադրական փոփոխություններին:
Ինչ վերաբերում է ՀԱԿ-ին, այո, այդ ուժը հստակ դեմ է արտահայտվում սահմանադրական փոփոխություններին և ասում է, որ դեմ է կառավարման խորհրդարանական համակարգին, բայց թե ի՞նչ ռեսուրսներով կամ ո՞ւմ ռեսուրսներով է պայքարելու, շատ դժվար է ասել:Մանավանդ, որ վերջին մի քանի տարիների ընթացքում, երբ եղել է առիթ և հնարավորություն մարդկանց հրապարակ հանելու, ՀԱԿ-ը մարդկանց հանել է փողոց, բայց հետո նորից հետ է վերադարձրել տները, և իրենք էլ վերադարձել են պալատներ: Հիմա ումի՞ց պետք է ՀԱԿ-ը ստանա մարդկանց կրկին փողոց հանելու հնարավորությունը, այնքան էլ հստակ չէ:
Հայաստանի արտախորհրդարանական ուժերը ևս ոչ մի հնարավորություն, ինքնաբավության ոչ մի միջոց չունեն, որպեսզի պայքարեն փոփոխությունների դեմ: Այդ ուժերի մի մասը կողմնակից է կառավարման խորհրդարանական համակարգին և այդ քողի տակ շատերը կարող են ընդհանրապես չպայքարել փոփոխությունների դեմ:
-Քաղաքական ուժերը, այդ թվում` և եռյակը, դեմ լինելով սահմանադրական փոփոխություններին, ասում էին, որ իշխանությանը սահմանադրական փոփոխությունները պետք են վերարտադրության համար: Կարելի՞ է արձանագրել, որ այդ ուժերը համակերպվել են վերարտադրության գաղափարի հետ, և իշխանությունը լուծել է այդ ուժերին իր հակառակորդից դաշնակցի վերածելու հարցը:
-Չնայած ՀՅԴ-ն և այլ ուժեր ասում են, որ խորհրդարանական համակարգը ստեղծում է հակակշիռների մեխանիզմ, սակայն եկեք ընդունենք, որ Հայաստանում իշխանության դեմ համախմբում և պայքար լինում է միայն նախագահական ընտրությունների դեպքում: Իսկ խորհրդարանական ընտրությունների դեպքում իշխանությունը շատ հեշտ առևտրի մեջ է մտնելու կուսակցություններից յուրաքանչյուրի հետ և, իսկապես, շատ հեշտ կարող է պահել իր իշխանությունը:
-Այսինքն` իշխանությունը այսօր լուրջ մրցակից չունի՞:
-Այո, պետք է ընդունենք, որ այս պահին իշխանությունը լուրջ մրցակից չունի, և ի պատիվ իշխանությունների, ի պատիվ` չակերտավոր, նման մի վիճակի, երբ ամեն ինչ կամ գրեթե ամեն ինչ վերահսկելի է: Դրա պատճառն այն է, որ այսօրվա Հայաստանում գործում են ոչ թե գաղափարախոսությունը, ոչ թե արտաքին քաղաքական կողմնորոշումները, այլ փողը, այն փողը, որը, բացի իշխանությունից, որևէ մեկը չունի: Եվ չունենալով այդ հնարավորությունը` որևէ ուժ չի կարողանում ո՛չ մրցակցություն ապահովել, ո՛չ իշխանությանը այլընտրանք դառնալ:
-Խոսում եք հնարավորության՝ փողի բացակայության մասին` որպես ընդդիմադիր ուժերի շարժիչ ուժի: Ռոբերտ Քոչարյանը հանդես է եկել սահմանադրական փոփոխությունների դեմ, և նա ունի այդ հնարավորությունը կազմակերպելու դիմադրություն այդ փոփոխությունների իրականացման դեմ, մանավանդ, որ այդ փոփոխությունները փակում են իշխանության վերադառնալու` նրա հնարավորությունները: Դուք հավանական համարո՞ւմ եք Քոչարյանի հնարավորությունների օգտագործումը սահմանադրական հանրաքվեի դեմ կազմակերպվելիք շարժման գործում:
– Այո, Քոչարյանը արտահայտել է իր դիրքորոշումը սահմանադրական փոփոխությունների վերաբերյալ և ասել, որ դեմ է այդ փոփոխություններին, բայց դա ամենևին չի նշանակում, որ նա իր վերադարձի մասին է մտածում, կամ, դեմ լինելով, իր վերադարձի մասին է մտածում: Ես` որպես մարդ, ով հանդիպում է պարոն Քոչարյանի հետ, և մարդ, ով զրուցում է տարբեր հարցերի շուրջ, կարող եմ ասել, որ այդ մտայնությունները, այդ տրամադրությունները չկան: ԲՀԿ-ն ևս նրա անձի հետ էին կապում, որ նա է կառավարում, բայց բոլորը, չէ՞, տեսան, որ նման բան չկա: Ինքը, չէ՞, ասաց, որ եթե նման կապ լիներ` գործընթացներն այլ հունով կգնային: Հիմա փորձել նոր ձևավորվող ուժը կապել Քոչարյանի անձի հետ, կնշանակի ի սկզբանե վարկաբեկել այդ ուժին, որը կարող է կազմավորվել` սեպտեմբերից սկսած:
-Ի՞նչ է, Քոչարյանի հետ ինչ-որ մեկին կապելն արդեն վարկաբեկի՞չ է այդ ուժի համար:
-Ոչ, ոչ, ուղղակի երբ ասվում է, որ այս ուժի հետևում այսինչ մարդն է, ստացվում է, որ մարդիկ համախմբվում են ոչ թե այդ փոփոխություններին դեմ լինելու պատճառով, այլ որովհետև կոնկրետ անձի համար հարց է լուծվում: Ես ասել եմ, որ ուրախ եմ, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը մտավ ակտիվ քաղաքականության մեջ, նույնքան ուրախ կլինեի, որ Ռոբերտ Քոչարյանը ևս ակտիվորեն մասնակցեր քաղաքական գործընթացներին: Եթե նա նախաձեռնություն դրսևորի, նա կարող է հավաքել շատ հրաշալի թիմ, բայց արդյո՞ք նա նման ցանկություն ունի: Պարոն Քոչարյանն ասում է, որ ժամանակն է, որ Հայաստանում նոր քաղաքական դեմքեր լինեն, որ ոչ թե մեր եռյակի մեջ ամեն ինչ պտտվի: Այնպես որ` պետք չէ իզուր շահարկել Քոչարյանի անունը, մանավանդ` դա որևէ կերպ չի համապատասխանում իրականությանը:
Լուսանկարը՝ PanARMENIAN Photo-ի
