«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Թուրքիայի «Համաշխարհային քաղաքական հետազոտությունների» կենտրոնի փորձագետ Մանսուր Ակգյունը:
–Պարո՛ն Ակգյուն, հայ-թուրքական հարաբերություններին ի՞նչ հեռանկար է սպասվում: Տարբեր երկրների կողմից այս օրերին հայտարարություններ հնչեցին, կոչեր արվեցին, բայց երկու երկրների հարաբերությունների լավացումը ոչ մի քայլով առաջ չգնաց:
–Ես չեմ կարծում, թե հարաբերությունների հաստատման հնարավորություն բացարձակապես չկա: Թուրքական կողմի առաջ քաշած տարբերակը Ղարաբաղյան հակամարտությունն է, և Թուրքիան այդ ուղղությամբ է առաջընթաց սպասում:
Այդ պատճառով ես չեմ կարծում, որ 1915 թվականի ողբերգությունների` Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը ապագայում կարևոր դեր կխաղա հայ-թուրքական հարաբերությունների բարելավման հարցում:
–Այսինքն` առանց Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման Հայաստանի և Թուրքիայի միջև բարիդրացիական հարաբերություններ հնարավոր չէ՞ ակնկալել, առնվազն գոնե` սահմանի բացում:
-Չեմ կարծում, Ղարաբաղյան հակամարտությունն այն բանալին է, որը կտանի հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորմանը: Ասեմ՝ անպայման չէ, որ հակամարտությունը կարգավորվի, հնարավոր է գտնել որոշակի կոմպրոմիս` ցույց տալու, որ խնդիրը լուծման ճանապարհին է: Ե՛վ Հայաստանը, և՛ Ադրբեջանը պետք է կոմպրոմիսների գնան, այլապես անհնար կլինի որևէ առաջխաղացում սպասել: Ես չեմ ուզում` տպավորություն ստեղծվի, թե ես անձամբ դեմ եմ մեր երկրների հարաբերությունների բարելավմանը, ոչ՝ հակառակը։ Ես պարզապես վերլուծում եմ իրավիճակը և տեսնում, որ այլ ելք չկա:
–Ինչպիսի՞ կոմպրոմիսների մասին է խոսքը, երկու կողմն էլ բազմիցս դեմ են արտահայտվել որևէ կոմպրոմիսի գնալուն, ի՞նչ տարբերակ եք պատկերացնում Դուք:
-Խոսքը մադրիդյան սկզբունքների մասին է, եթե դրա որոշ դրույթներ իրագործվեն, դա արդեն քայլ կլինի: Եթե հայկական կազմը համաձայնի դրան, արդեն որոշ քայլեր արված կլինեն:
–Կարծում եք` պաշտոնական Բաքուն ուզո՞ւմ է ընդհանրապես կոնֆլիկտի լուծման հասնել խաղաղ ճանապարհով: Տպավորություն է, որ այդ երկիրը բոլորովին այլ ճանապարհով է պատկերացնում հակամարտության լուծումը:
-Անկեղծ ասած` դա Թուրքիայի համար եղանակ չի փոխում: Ադրբեջանի ցանկությունն այնքան էլ շատ բան չի փոխում Թուրքիայի համար, Թուրքիայի համար առաջնայինն այդ հարցում կոմպրոմիսի գնալն է, և վաղ, թե ուշ այդ կոմպրոմիսները պետք է արվեն: Հակամարտության կարգավորումը հրաշալի կլիներ, ամենալավ տարբերակը, բայց եթե ոչ` լուծում, ապա գոնե դրան ընդառաջ արված կոմպրոմիսներ:
–Հայաստանի նախագահը, գիտեք, որ Ազգային ժողովից հետ է կանչել հայ-թուրքական արձանագրությունները, դրանց վավերացման հեռանկար կա՞:
-Ես չեմ կարող խոսել Թուրքիայի անունից, բայց ես կարծում եմ` Թուրքիայի կառավարությունը չի վավերացնի արձանագրությունները մինչև իմ նշած ուղղությամբ առաջընթաց չտեսնի: Ամեն ինչ կախված է այդ ճակատից: Ես չեմ պաշտպանում այդ գաղափարը, բայց հավատում եմ, որ մենք կկարողանանք լավացնել մեր հարաբերությունները:
–Բայց ղարաբաղյան ճակատում ոչ մի հեռանկար չկա: Հակառակը` իրավիճակը պարբերաբար սրվում է, մենք ամեն օր լսում ենք նոր զոհերի մասին: Չե՞ք կարծում, որ հակամարտությունը կարգավորվելու փոխարեն մեծանում է պատերազմի վերսկսման հավանականությունը:
-Լեռնային Ղարաբաղում էսկալացիայի հնարավորություն կա: Այո, կա հավանականություն, բայց դա չի նշանակում, որ պատերազմ կլինի։ Շատ դժվար է լինել լավատես ոչ միայն թուրք-հայկական հարաբերությունների առումով, այլև տարածաշրջանային խաղաղության առումով։ Ես հուսով եմ, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը կարող են այս կամ այն ճանապարհով գալ կոմպրոմիսի. չափազանց ռիսկային է այն, ինչ կատարվում է տարածաշրջանում:
–Թուրքիայում առաջիկայում խորհրդարանական ընտրություններ են անցկացվելու: Անշուշտ, ամեն թեկնածու, կուսակցություն իր նախընտրական ծրագրում և ելույթներում անդրադառնում է հայ-թուրքական հարցին և մոտեցում առաջ քաշում։ Ի՞նչ եք կարծում, ընտրությունները որևէ կերպ այդ հարցի վրա անդրադարձ կունենա՞ն:
-Անշուշտ, այդ հարցին անդրադարձ լինում է: Դուք գիտեք նաև, թե ինչքան բազմազան է քաղաքական համակարգը Թուրքիայում: Տարբեր տեսակետներ են հնչում, առաջադրվում են տարբեր մտահղացումներ ու դիքորոշումներ ունեցող ուժեր: Ընդհանուր առմամբ, եթե պատասխանելու լինեմ հարցին, ապա չեմ կարծում, թե մեծ մասամբ այդ ընտրությունների արդյունքը կազդի հայ-թուրքական հարաբերությունների վրա:
