«Առաջին լրատվականի» զրուցակիցն է Հայաստանում ԵՄ պատվիրակության համագործակցության բաժնի ղեկավար Հոա-Բին Աջեմյանը։
–Տարիներ շարունակ ԵՄ-ն Հայաստանին ֆինանսավորում է` ժողովրդավարության ճանապարհն ավելի հստակ, ավելի արագ դարձնելու համար, բայց, այնուամենայնիվ, ԵՄ տարեկան զեկույցներում Հայաստանի դատական համակարգը, մարդու իրավունքները շարունակում են խոցելի մնալ: Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի` օրերս կայացրած որոշումներն էլ հենց դրա ապացույցն էին: Ի՞նչն է պատճառը, որ այսքան դանդաղում ենք ժողովրդավարության ճանապարհին:
–Դժվար է խոսել կոնկրետ պատճառների վերաբերյալ, թե ինչու է գործընթացը դանդաղել, համենայն դեպս, հեշտությամբ կարելի է արձանագրել առաջընթացներ, որոնք այդ գործընթացում տեղի են ունենում: Առաջընթաց է եղել ժողովրդավարության, արդյունավետ կառավարման, օրենքի գերակայության ուղղություններով։ Երբ մենք որոշում ենք աջակցություն տրամադրել կոնկրետ գործընկեր երկրի՝ առաջին հերթին առաջնորդվում ենք այդ երկրի կողմից ընտրված ռազմավարությամբ և քաղաքականությամբ: Այդ առաջընթացը Հայաստանում ապահովվել է` ըստ ՀՀ կառավարության ընտրած ուղղությունների՝ արդյունաբերության, գյուղատնտեսության, կրթության: Առաջընթացն ապահովվել է նաև քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների հետ համագործակցության առումով:
–Քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունները որքանո՞վ են կարողանում դերակատարություն ունենալ Հայաստանում այս կամ այն որոշումը կայացնելու հարցում, որքանո՞վ է նրանց ձայնը լսելի լինում այսօրվա իշխանություններին: Մենք կարող ենք մատների վրա հաշվել, թե քանի հաջողություն են արձանագրել այս տարիների ընթացքում, մնացած բոլոր հարցերում մեծ հաշվով ձախողվել են:
–Բացարձակ միավորներով չափելը սխալ կլիներ, մասնավորապես` այս գործընթացի առաջընթացի մասին է խոսքը: Մենք տեսնում ենք, որ քաղաքացիական հասարակությունն ունակ է, ներուժ ունի զարգանալու, համապատասխանաբար աջակցում ենք հասարակական կազմակերպություններին, նպաստում այդ առաջընթացի ավելի խորը իրականացմանը:
–Սեպտեմբերի 3-ից հետո այս առումով ինչ-որ բան փոխվե՞լ է Հայաստանի քաղաքական, նաև քաղաքացիական հասարակության կյանքում, հաշվի առնելով, որ Հայաստանը մեկ գիշերվա ընթացքում որոշում կայացրեց ԵՏՄ անդամ դառնալ:
–ԵՄ-ն Հայաստանի գործընկերն է և հարգում է ՀՀ որոշումը կամ ընտրությունը ԵՏՄ-ին միանալու վերաբերյալ: Կիսելով նույն արժեքները ՀՀ-ի հետ, ԵՄ-ն շարունակում է իր համագործակցությունը՝ միտված լինելով, հանձնառու լինելով մարդու իրավունքների զարգացմանը, ժողովրդավարացման գործընթացի ամրապնդմանը, իսկ քաղաքացիական հասարակությունն այդ գործընթացների հիմքն է կազմում։
–Փաստացի ԵՄ-ն ընդունում է Հայաստանի «և-և» քաղաքականությունը: Եթե նախկինում նշվում էր «կամ-կամ», հիմա, փաստորեն, վերանայո՞ւմ է իր հարաբերությունները Հայաստանի հետ:
–Շատ պարզ կլիներ նման տարանջատում անել ընտրված քաղաքականության մասով, քանզի Հայաստանի կողմից այսօր ընտրված ուղղությունը միգուցե ինչ-որ չափով խոչընդոտի ԵՄ-ի կողմից նախկինում ընտրված ուղղությունների զարգացմանը, օրինակ` առևտուր, մաքսային ոլորտ և այլն: Դա չի նշանակում, որ այդ երկու ուղղություններում անհամատեղելիության առկայությունը որևէ կերպ խոչընդոտում է այլ ոլորտներում Հայաստանի հետ համագործակցության հնարավորությանը: Դա կլինի գյուղատնտեսություն, օրենքի գերակայություն, թե մարդու իրավունքներ: Ռիգայի գագաթաժողովին նախապատրաստվելիս ՀՀ կառավարության հետ միասին փորձել ենք հատկորոշել այն ոլորտները, որտեղ նման համագործակցությունն ավելի համատեղելի կլինի, և այդ համագործակցությունը սկզբունքորեն բխում է Վիլնյուսի գագաթաժողովի ընթացքում ընդունված հռչակագրից:
– Մտահոգություն չկա՞, որ ժողովրդավարական ուղի ընտրած երկրում կան քաղբանտարկյալներ ու նրանց թիվն աճում է։
–Կարծում եմ, որ մենք առաջին հերթին այստեղ ենք` Հայաստանին իր ընտրած ճանապարհին աջակցելու համար: Իհարկե, համագործակցությունը քաղաքացիական հասարակության հետ հենց այդ առաջադրանքներից մեկն է, որը մենք այդ ճանապարհին իրականացնելու ենք, և այս օրենքը դրա փաստող մոտեցումներից կամ միավորներից մեկն է: Իհարկե, դա չի նշանակում, որ եթե մենք միտված ենք երկրին աջակցել, մենք չենք տեսնում խնդիրները, որոնք երկրում կան, բայց մենք ՀՀ կառավարության հետ համատեղ փորձում ենք այդ խնդիրները հաղթահարել: Համագործակցությունը միտված է բարելավելու պայմանները ՀՀ բնակչության համար: Խոսքը վերաբերում է կյանքի պայմաններին, առավել հարթ, պարզ իրավիճակների ստեղծմանը, մասնավորապես` փոքրամասնությունների իրավունքներին, կանանց իրավունքներին։ Խոսքը վերաբերում է ընդհանուր տարածաշրջանին, և դա որևէ կերպ չի նշանակում, որ խնդիրներ չկան, և մենք դրանք չենք տեսնում:
