«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ԱԺ ֆինանսավարկային ու բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Գագիկ Մինասյանը:
– Պարոն Մինասյան, ի՞նչ ակնկալիքներ ունի Հայաստանը Չինաստանից, որ Սերժ Սարգսյանը ներկայացուցչական այց կատարեց այդ երկիր:
– Չինաստանը աշխարհում եթե որոշ ժամանակ առաջ ընդամենը հզոր տնտեսական միավոր էր, ապա այսօր դառնում է հզոր քաղաքական գործիչ: Այդ երկու գործոնների առկայությունը հնարավորություն է տալիս հռչակվելու որպես հզոր ռազմական խաղացող: Իսկ այս երեք գործոնների համախմբումն ասում է, որ այդ երկրի հետաքրքրությունների շրջանակը գլոբալ է: Երկիր մոլորակի վրա չկա մի հատված, որտեղ Չինաստանը չունենա հետաքրքրություններ: Հայ-չինական հարաբերությունները պետք է դիտարկել հենց այդ տեսանկյունից: Իսկ մեր ունեցած ակնկալիքները, կարծում եմ, համապատասխան ընկալման են հանդիպում այդ երկրի կողմից: Մեր՝ բավականին նուրբ ու ոչ միանշանակ զարգացումներով ապրող տարածաշրջանում շատ բնական է, որ Չինաստանն ունենա վստահելի գործընկեր:
– Եվ Հայաստանը հավակնում է դառնալ տարածաշրջանում Չինաստանի վստահելի գործընկե՞րը:
– Այնպիսի գլոբալ խաղացողները, ինչպիսին Չինաստանն է, երբեք չեն ընտրում որևէ մեկին և իրենց ողջ ծրագրերի իրականացումը կապում հենց այդ մեկի հետ: Չափազանց հատկանշական է, որ Մետաքսի ճանապարհը չունի ընդգծված մեկ ուղի, այլ ունի ուղիների փունջ: Եվ հատկապես մեր բարդ ու դժվար կանխատեսելի տարածքում դա ուղղակի անխուսափելի է:
– Ադրբեջանն էլ հավակնություններ ունի, որ Մետաքսի ճանապարհն անցնի իր տարածքով:
– Եվ ոչ միայն Ադրբեջանը: Չինաստանի համար չափազանց կարևոր է, որ նման ուղիները լինեն մեկից ավելի, որպեսզի մեկում առկա ինչ-որ խնդիրների պարագայում գլոբալ խնդիրը մնա լուծելի, որպեսզի ճանապարհին ընկած որևէ պետություն իրեն չպատկերացնի որպես ամբողջ ծրագրի իրականացման միակ հնարավորությունը: Դա շատ վտանգավոր է ծրագրի իրականացման տեսանկյունից: Այդուհանդերձ, Հայաստանն ունի առավելություններ, որոնք տարածաշրջանի մյուս երկրները չունեն: Անկախության տարիների ընթացքում Հայաստանն ապացուցել է, որ ինքը իսկապես կայուն երկիր է, ցնցումներից զերծ երկիր է, իսկ նման ծրագրերի իրականացման համար այդպիսի կայունությունը չափազանց կարևոր է:
Երկրորդ հարցադրումը, որը Հայաստանին էականորեն առանձնացնում է մյուս երկրների նկատմամբ մրցակցության մեջ, այն է, որ այդ ճանապարհը պետք է սկիզբ առնի Իրանի Իսլամական Հանրապետության տարածքից: Եվ Իրանի համար նախընտրելի է Հայաստանը, որովհետև Ադրբեջանն ունի խնդիրներ, որոնք վաղը կարող են էականորեն խոչընդոտել այդ ծրագրի իրականացմանը և իրանական շահերին: Մենք Իրանի հետ որևէ խնդիր չունենք: Հակառակը, այդ երկիրն ամբողջ աշխարհին մատնացույց է անում իր հարաբերություններն այլ դավանանք ունեցող Հայաստանի հետ և ցույց տալիս, որ ինքը լինելով իսլամական կոշտ դիրքորոշումներ որդեգրած պետություն՝ չափազանց նորմալ հարաբերություններ ունի բացարձակապես քրիստոնյաներով բնակեցված Հայաստանի հետ:
Եվ երրորդ հանգամանքը, որն այստեղ չափազանց կարևոր է, այլընտրանքը կարող էր լինել Թուրքիան: Տարածաշրջանի երկու հզոր պետությունների՝ Իրանի ու Թուրքիայի հարաբերությունները ունեն պատմությունից եկող ու ապագայում բազմաթիվ դժվար կանխատեսելի պրոբլեմներ: Այս առումով Իրանի նախընտրությունը պետք է որ Հայաստանը լինի:
– Դուք խոսեցիք Չինաստանի Հայաստանից ակնկալիքների մասին, բայց չասացիք, թե Հայաստանն ի՞նչ ակնկալիքներ ունի Չինաստանից: Տեղեկություններ կան, որ այդ երկիրը կարող է Հայաստանում ներդրումներ անել` մի քանի գազատուրբինային էլեկտրակայաններ կառուցել, Իրան-Հայաստան երկաթգիծը կառուցել: Կամ՝ այդ ծրագրերի համար վարկային միջոցներ տրամադրել:
– Պետք է խոսենք այն մասին, որ հարցը վերաբերում է Իրան-Հայաստան երկաթուղուն և Հյուսիս-Հարավ ավտոմոբիլային մայրուղուն: Այս երկու մայրուղիները մտնում են մետաքսի ճանապարհի մեջ: Երկրորդը մենք պետք է խոսենք այն բանի մասին, որ այդ կոմունիկացիաների գործարկումից հետո նրանք կծառայեն ոչ միայն Մետաքսի ճանապարհին, այլև Սև ծովի և Պարսից ծոցի միջև կունենան չափազանց կարևոր տրանզիտային նշանակություն: Այսինքն` այդ երկու ջրային տարածքների կապը էական տրանսպորտային ծառայություններ կարող է մատուցել տարածաշրջանի ու ոչ միայն տարածաշրջանի երկրներին: Եթե դուք ունենաք ժամանակակից մայրուղի կամ երկաթուղի, որով արագ և անվտանգ կարող են ձեր ապրանքները Սև ծովից հասցնել Պարսից ծոց, դուք էական տրանզիտային հնարավորություններ և ծառայություններ կմատուցեք շատ երկրների: Այս տեսակետից այս ծրագրի իրականացումը միայն Մետաքսի ճանապարհով չի սահմանափակվում, ունի Հյուսիս-հարավ մայրուղու իրականացման հնարավորություն: Մետաքսի ճանապարհի վերականգնման համար շահագրգռված են բազմաթիվ երկրներ: Աշխարհը գլոբալիզացվում է, և այդ գլոբալիզացման հետևանքով մեծ ռեսուրսներ, շուկաներ ունեցող տարածաշրջանները պետք է կապվեն իրար հետ: Որքան այդ կապը լինի կայուն, էժան, այնքան ավելի լավ:
– Դուք չասացիք, թե Հայաստանն ի՞նչ ակնկալիքներ ունի Չինաստանից:
– Ընդհանրապես, երբ դուք մեծ ծրագիր եք իրականացնում որևէ երկրում, ապա ձեր շահերից է բխում այդ տարածքում ներկայացված լինելը: Հակառակ պարագայում դուք կարող եք հանդիպել կոնֆլիկտների և ձեր շահի ոչ համարժեք ընկալման: Սա բոլոր երկրներում կիրառվող մոտեցում է, և կարծում եմ, որ Չինաստանն այդ տեսակետից չպետք է տարբերվի այլ երկրներից:
– Այսինքն` մենք ակնկալում ենք, որ Չինաստանը բացի Մետաքսի ճանապարհը գործարկելու ծրագրից, այլ ներդրումներ ևս ունենա մեր երկրում:
– Ես ասացի, որ Չինաստանն այլևս դադարել է զուտ տնտեսական պետություն լինելուց, այդ երկիրը նաև քաղաքական ու ռազմական գերտերություն է: Այս բոլոր բաղադրիչներով բանակցություններ են գնացել:
– Ռազմական ոլորտում համագործակցության ի՞նչ ակնկալիքներ կան:
– Չինաստանը բավականին հզոր ձեռքբերումներ ունի բանակաշինության բնագավառում: Ինքը չի կրկնում Խորհրդային Միության մոդելը, և մեզ համար չափազանց կարևոր է ունենալ պատկերացումներ բանակաշինության այլընտրանքային զարգացումների առումով: Աշխարհն իսկապես դինամիկ է զարգանում, և որևէ երկրում որևէ զարգացման առումով իրազեկված լինելը չափազանց կարևոր է մեր նման փոքր բյուջե ունեցող երկրի համար: Քաղաքական տեսակետից մենք այստեղ կարող ենք երկու կարևոր հարցի մասին խոսել՝ առաջինը Ցեղասպանության 100-ամյակի տարելիցին ընդառաջ նրա դիրքորոշումը, որ մարդկության դեմ իրականացված ոճիրները պետք է դատապարտվեն ՄԱԿ-ի կողմից ընդունված որոշումներին համապատասխան: Ինչպես նաև ղարաբաղյան հարցի արդարացի լուծման խնդիրը: Ե՛վ ԼՂՀ խնդրի, և՛ Ցեղասպանության ճանաչման հարցում մենք ունենք ընդհանուր մոտեցումներ: Միաժամանակ արձանագրված է, որ Հայաստանն ունի համարժեք մոտեցում Չինաստանի համար կարևոր և նուրբ Թայվանի հարցում: Մենք հայտարարել ենք, որ այն համարում ենք Չինաստանի տարածք և Թայվանի խնդիրը համարում ենք Չինաստանի ներքին խնդիրը:
– Եվ ակնկալում ենք, որ Չինաստանը նույն վերաբերմո՞ւնքն ունենա Ղարաբաղի խնդրի վերաբերյալ:
– Ղարաբաղի խնդրի վերաբերյալ այդ երկրի հավասարակշռված դիրքորոշումը չափազանց կարևոր է, որովհետև Չինաստանը ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի անդամ է: Չինաստանը բազմաթիվ հարթակներում՝ խորհրդարանական ու ոչ միայն խորհրդարանական հարթակներում ներկայացված է: Ունենալ նման պետության տեսակետը, որը կարող է արտահայտվել ինչպես քննարկումների, այնպես էլ քվեարկությունների ժամանակ` չափազանց կարևոր է մեզ համար:
