Հայաստանի Ազգային ժողովի մեծամասնությունն անցնող շաբաթ քվեարկեց խորհրդարանում «Բյուջետային գրասենյակ» հիմնելու օգտին, որը ենթադրում է փորձագիտական խումբ, որն էլ իր հերթին զբաղվելու է բյուջետային ծախսերի ուսումնասիրություններով և տեղեկատվություն է տրամադրելու խորհրդարանականներին:
Այլ կերպ ասած` Ազգային ժողովը ստեղծում է մի մարմին, որը դիտարկելու է կառավարության բյուջետային գործունեությունը: Իսկ բյուջեն Հայաստանում հանդիսանում է այն կարկանդակը, որն էական կարգավորիչ դեր ունի ներիշխանական, ներհամակարգային հարաբերություններում, որը հանդիսանում է քվոտավորված տնտեսա-քաղաքական համակարգի առանցքը: Ասել է թե` խորհրդարանը լրացուցիչ լծակ կամ առնվազն աչք է ստանում կառավարության գործունեությունը վերահսկելու համար: Ընտրական փուլին ընդառաջ այդ իրավիճակը միանգամայն համահունչ է այն իրողություններին, որ առկա են իշխանական համակարգում: Իսկ իշխանական համակարգում առկա իրողությունները բնորոշվում են տարբեր խմբերի շահերով, որոնցից առանցքային ներկայացուցիչներից մեկը վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանն է:
Հովիկ Աբրահամյանը փետրվարյան իրադարձությունների արդյունքում, ըստ էության, կուսակցություն է ստացել՝ ԲՀԿ-ն: Աբրահամյանը երեկ հայտարարել է, որ ԲՀԿ-ն և նրա նորընտիր նախագահը որևէ մեկին որևէ բան ապացուցելու կարիք չունեն: Այդպիսով վարչապետը պատասխանել է այն հարցերին, որ ԲՀԿ-ի հետևում արդեն կանգնած է ինքը: Մինչև Հովիկ Աբրահամյանը կպատասխաներ այդ հարցին, հարցին, ըստ էության, պատասխանել էր ԲՀԿ-ն՝ դեմ հանդես գալով կառավարության դեմ խորհրդարանի նոր լծակի ստեղծմանը, այսինքն` պաշտպանելով կառավարության շահերը:
Փետրվարին ԲՀԿ-ն կազմաքանդելով` այդ կուսակցությունը նոր ձևով Հովիկ Աբրահամյանի տրամադրության տակ դնելուց հետո Սերժ Սարգսյանը, փաստորեն, Հովիկ Աբրահամյանի հանդեպ լրացուցիչ լծակ է սահմանում խորհրդարանի միջոցով: Այսինքն` թվացյալ հավասարակշռության խախտումը վերականգնում է, Աբրահամյանի թվացյալ առավելությունը չեզոքացնում: Այսպիսով, «Բյուջետային գրասենյակի» ստեղծումը ներհամակարգային կոնֆլիկտ է առաջ բերում խորհրդարանի և կառավարության, ասել է թե` խորհրդարանական մեծամասնության և Հովիկ Աբրահամյանի միջև, առաջ է բերում շահերի բախում:
Սրանից չի հետևում, որ կառավարությունն ու խորհրդարանն այսուհետև միմյանց վրա են հարձակվելու: Պարզապես շահերի բախումը ստեղծում է նոր իրավիճակ, որը չի կարող անհետևանք լինել ներիշխանական հարաբերություններում: Որովհետև մի բան է խորհրդարան-կառավարություն հարաբերությունը, երբ պառլամենտը վեահսկողական գործուն ֆունկցիաներ չունի, և մեկ այլ բան է այդ հարաբերությունը, երբ կա նման ֆունկցիա: Առնվազն ներքին տրամադրությունների առումով ազդեցությունն անխուսափելի է լինելու: Իսկ Հայաստանի իշխանական համակարգը, մեծ հաշվով, հենց տրամադրությունների, տրամադրվածությունների համակարգ է, քանի որ այստեղ ինստիտուտները չեն որոշիչը, այլ անձերը: Իսկ անձը նշանակում է էմոցիաներ, տրամադրություն, տրամադրվածություն: Գործոններ, որոնք անգամ ամենապրագմատիկ անձանց դեպքում առնվազն որոշակի պահերի ունենում են նշանակություն:
Այսպիսով, սրվում է Հովիկ Աբրահամյանի և խորհրդարանական մեծամասնության միջև անձնական հարաբերությունների մթնոլորտը: Սրան զուգահեռ` «Բյուջետային գրասենյակի» ստեղծումը իշխանական համակարգում մեկ այլ կոնֆլիկտ էլ է հասունացնում: Հասունանում է կոնֆլիկտ կառավարությունը, բյուջետային ծախսերը ուսումնասիրող մեկ այլ կառույցի՝ Վերահսկիչ պալատի միջև: «Բյուջետային գրասենյակը», փաստորեն, դառնում է Վերահսկիչ պալատի ստվերը: Նրանք երկուսն էլ ուսումնասիրելու են բյուջետային ծախսերը, սակայն ենթակայությունները տարբեր են: Այսպիսով, Իշխան Զաքարյանը, ըստ էության, որոշակի մոնոպոլ դիրքեր է կորցնում, ինչքան էլ որ «Բյուջետային գրասենյակի» ֆունկցիաներն ու լիազորությունները համադրելի չեն ՎՊ հետ: Այս իմաստով, ԲԳ-ն փաստացի դառնում է ոչ միայն կառավարությունը, այլ նաև ՎՊ-ն վերահսկող մարմին, քանի որ ՎՊ գործողություններում և գործունեության մեջ անճշտություն թույլ տալու դեպքում դրանք կբացահայտվեն ԲԳ գործունեության արդյունքում:
Այսպիսով, որոշակի անջրպետ է առաջանում նաև կառավարություն-Վերահսկիչ պալատ հարաբերություններում կամ միգուցե նաև պարզապես Հովիկ Աբրահամյան-Իշխան Զաքարյան մակարդակում: Աբրահամյանն ու Զաքարյանը չեն կարող որևէ բան պայմանավորվել բյուջետային ծախսերի ուսումնասիրության հարցում, քանի որ այդ ծախսերն ուսումնասիրողը արդեն չի լինելու միայն Վերահսկիչ պալատը:
Այսպիսով, կատարվում է քայլ, որը ներիշխանական համակարգում կարևորագույն նշանակություն ունեցող բյուջետային ծախսերի ուսումնասիրության կամ վերահսկման ոլորտում առաջացնում է շահերի խաչաձև բախում: Իսկ շահերի բախումը, ինչպես հայտնի է, առանցքային նշանակություն ունի կոռուպցիոն ռիսկերի կառավարման տեսանկյունից: Սակայն մյուս կողմից դժվար է պատկերացնել, որ Հայաստանի իշխանական համակարգում տեղի ունենան քայլեր, որոնց բուն նպատակն իսկապես կոռուպցիոն ռիսկերի կառավարելիությունը, դրանց չեզոքացումն է:
Միգուցե հակառակը՝ կոռուպցիոն ռիսկերի կենտրոնացումն է նպատակը, շահերի բախման և, այսպես ասած, գերատեսչական մրցակցայնության մակարդակի բարձրացման միջոցով, երբ տարբեր բևեռները զրկվում են, այսպես ասած, որևէ մասշտաբի կոռուպցիոն ինքնավարության հնարավորություններից, և համակարգը ընդհանուր առմամբ դառնում է հաշվետու: Սերժ Սարգսյանին շահերի նմանօրինակ բախում առաջացնելը անհրաժեշտ է այս նկատառումից ելնելով: Ընտրական փուլից առաջ նրա համար կարևոր է իր համար համակարգի հաշվետվողականության աստիճանի շոշափելի բարձրացումը:
