Երեկ՝ մարտի 27-ին, ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում նշվում էր Թատրոնի միջազգային օրը: Հենց այդ օրը մեզանում արդեն երկար տարիներ կազմակերպվում է «Արտավազդ» մրցանակաբաշխությունը, որը մրցանակներ է շնորհում նախորդ տարի աչքի ընկած թատերական ներկայացումներին ու թատրոնի շնորհալի դերասաններին: «Առաջին լրատվական»-ը Երևանի մնջախաղի պետական թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ժիրայր Դադասյանի հետ զրույցում փորձեց հասկանալ, թե մեզանում որքանով են կարևորվում մրցանակները ու ինչ խնդիրներ են այսօր ծառացած թատերարվեստի ներկայացուցիչների առաջ:
– Պարոն Դադասյան, ի՞նչ են տալիս մրցանակները մեզ: Ի՞նչ է տալիս «Արտավազդ» մրցանակաբաշխությունը:
– Էական չէ անվանումը և էական չէ, թե ինչ անվանակարգեր են, կարևորը, որ դրանք խթանիչ դեր են հանդիսանում հետագա մի ողջ տարվա ընթացքում աշխատելու համար, քանի որ դա առողջ մրցակցության մեջ է դնում թատրոնի գործիչներին հատկապես պրոֆեսիոնալ տոնը նշելու օրը, երբ տեղի է ունենում մրցանակաբաշխությունը, դա հուզիչ տոն է դառնում ստեղծագործող մարդու համար: Իհարկե, ցանկություն կա, ու մի անգամ այդպիսի փորձառություն եղավ, որ նաև դրամական պարգևներ եղան: Վատ չէր լինի, որ նաև լինեին դրամական պարգևներ:
– Ըստ Ձեզ՝ ի՞նչն է պակասում այսօր մշակույթում:
– Կարող եմ ասել՝ ինչն է ավելցուկ, դրանից կբխի, թե ինչն է ավելորդ: Այսօր, ցավոք սրտի, ցածրորակ մշակույթի ավելցուկ է, և մենք բոլորս գիտենք՝ ինչու: Դա դաշտի ազատականացման պարագայում ռաբիս մտածողության ներմուծումն է: Թատերական ասպարեզում կամ հեռուստատեսության մեջ դա ավելի շատ դրսևորվեց «Ուրախների և հնարամիտների» ակումբի տեսքով, երբ ուրախ տղաները որոշեցին, որ իրենք դերասաններ են, հասկանում են՝ ինչ են անում: Պրոֆեսիոնալ դաշտում, ցավոք, այսօր գործում է խիստ սիրողական մակարդակի մեկ այլ մշակույթ:
– Պարոն Դադասյան, իսկ ի՞նչը կուզենայիք փոխել:
– Կուզենայի ավելի շատ ուշադրություն դարձվեր պրոֆեսիոնալ մշակույթին և փորձագիտական մակարդակի մշակույթին: Օրինակ՝ Մնջախաղի պետական թատրոնի պես թատրոնը համար մեկ առաջնահերթությունը պետք է լինի մշակույթի պատասխանատուների համար, որպեսզի լուծվի տարածքի խնդիրը, որպեսզի շարունակենք մեր ուսումնասիրությունը հայկական թատերական ազգային տեսակի ուղղությամբ, որով զբաղվում ենք վերջին 10 տարիներին:
– Մշակույթի առաջնայնությունները որո՞նք են՝ ըստ Ձեզ:
– Առաջնային է պրոֆեսիոնալ մոտեցումը մշակույթի տեսակներին: Պետք է խումբ ստեղծվի, որ որոշվի՝ ինչն է առաջնային, որպեսզի այդ առաջնահերթությունները ավելի շատ խրախուսվեն: Հարկավոր է պահանջել արդյունք, արդյունավետություն, որպեսզի հստակ դիմագիծը փոխվի, որպեսզի մարդը փոխվի: Այսօրվա հանդիսատեսին մենք պետք է փոխենք: Եթե մարդուն փոխենք, մեր տնտեսությունն էլ կփոխվի, մեր հարաբերություններն էլ կփոխվեն, ճարտարապետությունն էլ… Եթե կարողանանք մարդու հետ աշխատել այնպես, որ նա իրեն ճանաչի, ինքը կփոխվի: Մարդը կդառնա ավելի հանդուրժող, ավելի հավասարակշիռ, կորոշի իր առաջնահերթությունները ու բացասական լիցքերը կնվազեն մեր հասարակության մեջ: Ցավոք, այդ ագրեսիան գալիս է այդ այլանդակ՝ ռաբիս կոչվող երաժշտությունից, այդ ռաբիս մտածողությունից, խոսքից: Դրա համար դպրոցներում երեխաները պետք է անցնեն գրաբար, որ մաքրվի մեր լեզուն, որ մեր լեզվի մասին հանրային պատկերացումները փոխվեն:
Հակառակ դեպքում պրոֆեսիոնալ ոլորտ ներխուժում են մարդիկ, ովքեր ընդհանրապես պատկերացում չունեն այդ ոլորտի մասին, անգամ ֆիլմեր են նկարահանում: Դա հետո դառնում է համազգային մեծ խնդիր: Դա այնքան ակնհայտ է: Մենք բերել-հասցրել ենք նրան, որ մարդու ուղեղում կարող է առաջանալ ֆիլմ նկարելու ցանկություն՝ դրա համար չունենալով որևէ պրոֆեսիոնալ հիմք:
– Ըստ Ձեզ՝ մշակույթի մարդիկ ներգրավվածություն պե՞տք է ունենան հանրային կյանքում, թե՞ միայն զբաղվեն մշակութային ոլորտով:
– Մշակույթի մարդն է հենց ամենաշատը զբաղված մարդու կյանքով, քանի որ մշակույթը միտված է մարդու ինքնաճանաչմանը: Մենք պետք է դադարենք կապիկություն անել այսուհետ՝ փորձելով նմանվել ուրիշներին: Մենք ունենք մերն ու շատ լավը, որը կարոտ է ուսումնասիրության, վերհանման ու նորովի մատուցման:
– Ի՞նչ ասելիք ունի մշակույթի մարդը, ո՞րն է նրա ասելիքը:
– Ազնիվ ու անկեղծ ստեղծագործողը անում է իր աշխատանքը, ու այն տեղ է հասնում, գտնում է իր հանդիսատեսին՝ դա կարող է լինել մեկ, երկու, տասը…,
որքան շատ լինեն նման գործիչները, այնքան շատ հոգիներ կփրկվեն: Մեր հանրային կյանքը բաղկացած է անհատներից, ու եթե դու աշխատում ես անհատականությունների հետ ու իր համար, դու աշխատում ես հանրության համար:
