«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է «Իրավունքի Եվրոպա միավորում» կազմակերպության անդամ Տիգրան Եգորյանը:
– Պարոն Եգորյան, Դուք բարձրաձայնեցիք, որ ՄԻԵԴ-ում ՀՀ դատավորի ընտրության երկրորդ մրցույթի ժամանակ նույնպես թերություններ են եղել: Այս անգամ ի՞նչ թերություններ կամ խախտումներ եք արձանագրել, որոնք կարող են ԵԽԽՎ մասնագիտական խմբի կողմից բացասական համարվել:
– Առաջին մրցույթի ընթացքում բարձրացված մտահոգությունները և խնդիրները շարունակում են ակտուալ մնալ, քանի որ հանձնաժողովի կողմից այդ ուղղությամբ ոչ մի առաջընթաց քայլ չի կատարվել: Խոսքը վերաբերում է մրցույթի թափանցիկությանն ու հրապարակայնությանը: Հանձնաժողովի գործողություններով ու որոշումներով սահմանափակվել են ՀՀ սահմանադրության 27-րդ հոդվածով երաշխավորված իրավունքները, ինչպես նաև՝ Սերժ Սարգսյանի օգոստոսի 2-ի հրամանագրի հավելվածի այն դրույթը, որով սահմանվում է հանձնաժողովի գործունեության ընթացակարգի թափանցիկության և հրապարակայնության սկզբունքը: Եթե նախորդ մրցույթին մեզ հնարավորություն տրվեց ծանոթանալ ներկայացված փաստաթղթերին, ապա այս մրցույթի ընթացքում ի հայտ եկած նոր հավակնորդների փաստաթղթերն ու հայտերն ընդհանրապես անմատչելի դարձան մեզ համար: Նրանց մասնագիտական որակների վերաբերյալ փաստաթղթերի, փորձառության մասին հանրությունը որևէ տեղեկություն չունի: Այս հավակնորդներն անհասանելի են հանրությանը, հանրությունը հրապարակված փաստաթղթերի արդյունքում պետք է դատի:
Այս մրցույթի ընթացքում հանձնաժողովը անցավ ավելի մեծ սահմանափակման. ի տարբերություն նախորդ մրցույթի` նաև չհրապարակեցին լեզվի իմացության ստուգման ընթացքում հավակնորդների կողմից կատարված թարգմանությունների տեքստերը: Այս մրցույթի ընթացքում հանրությանը նաև չտեղեկացրեցին, թե ովքեր էին լեզվի մասնագետները, նրանց ներգրավման վերաբերյալ տվյալներ չհաղորդվեցին: Չասվեց, թե ինչու են փոխվել նախկին մասնագետները, և ինչ սկզբունքներով են հենց նրանք ընտրվել: Անգամ նրանց անուն-ազգանունները չհրապարակվեցին: Ահա այսպիսի գաղտնիության պայմաններում անցկացվեց այս մրցույթը:
– Իսկ այդ թերությունները կարո՞ղ են հիմք հանդիսանալ, որ ԵԽԽՎ-ի մասնագիտական խումբը նորից բացասական եզրակացություն տա:
– Նախ պետք է հաշվի առնել գնահատման արդյունքները, դրանց տարբերությունը նախորդ մրցույթի գնահատման արդյունքից՝ մաթեմատիկայի տեսանկյունից այդ անհավանական գնահատումները: Նույն հարցադրումների, նույն պատասխանների և նույն անձանց մրցույթի արդյունքում ստացվում է երկու տարբեր գնահատման արդյունք: Օրինակ՝ նույն հավակնորդներն առաջին մրցույթի արդյունքում հավաքում են ինչ-որ միավորներ, իսկ երկրորդ մրցույթի արդյունքում այդ գնահատականները 15 միավորով ավելանում կամ պակասում են տարբեր հավակնորդների մոտ: Օրինակ՝ Նելիկ Հարությունյանը նախորդ մրցույթին հավաքել էր 58 միավոր, այս մրցույթին՝ 46 միավոր:
– Միգուցե այս անգամ նա ավելի վատ է պատասխանել:
– Այս մրցույթը ուսանողների ստուգարք չէ: Այս մրցույթով ստուգվում է Եվրոպական դատարանում դատավորի որակական չափանիշներին համապատասխանությունը, ստուգվում են այս հավակնորդների անձնական հատկանիշները, նրանց իրավունքի փիլիսոփայության մակարդակը, համակարգային մտածողության մակարդակը, մասնագիտական որակները, լեզվի իմացությունը: Այս չափանիշները երկու ամսվա ընթացքում նման կտրուկ փոփոխություններ չեն կարող արձանագրել: Անձը չի կարող երկու ամիս առաջ անձնական հատկանիշներից հավաքել իքս միավոր, իսկ հետո անձնական որակների գնահատման հարցում անկում կամ վերելք ապրել ու ավելի շատ միավոր հավաքել: Սրանք փոփոխությունների ենթակա չափանիշներ չեն՝ հատկապես, երբ խոսքը վերաբերում է երկու-երեք ամիսներին: Այս հարցը ևս սրում է թափանցիկության և հրապարակայնության ապահովման անհրաժեշտությունն ու լրացուցիչ կասկածներ է առաջացնում մրցույթի օբյեկտիվության, հանձնաժողովի անաչառության վերաբերյալ:
– Իսկ ի՞նչ նպատակ են հետապնդել Ձեր նշած սահմանափակումները:
– Այդ սահմանափակումները, ինչպես հայտարարվեց հանձնաժողովի անդամներից մեկի կողմից, հետապնդել են մեկ նպատակ՝ ապահովելու թեկնածուների մասին իրենց գնահատականները չհրապարակելու իրավունքը: Եվ եթե այս թափանցիկության սահմանափակման նպատակը դա է եղել, ապա այդ իրավաչափ նպատակն արդեն վերացված է այն փաստի ուժով, որ այդ գնահատականներն արդեն իսկ հրապարակված են Արդարադատության նախարարության կայքում: Այս առումով կարելի է նախորդ մրցույթի հետ մի հետաքրքիր համեմատություն անցկացնել: Նախորդ անգամ գաղտնի էին պահում դիմորդների անունները՝ պատճառաբանելով, թե իրենք կաշկանդված են դիմումատուների` իրենց անունները գաղտնի պահելու և չհրապարակելու խնդրանքով: Բայց հետո երբ այդ փաստաթղթերը ներկայացվեցին մեզ, պարզվեց, որ նման ոչ մի դիմում առկա չէ: Նույնն էլ այս անգամ: Այսինքն` հանձնաժողովն իր առջև ինչ-որ վերամբարձ նպատակներ է դնում, որպեսզի արդարացնի այս կամ այն հիմնարար իրավունքի սահմանափակումը՝ շատ լավ գիտակցելով, որ չունի դրա իրավասությունը:
– Համեմատելով այս և նախորդ մրցույթները՝ կարելի՞ է ասել, որ ԵԽԽՎ խորհրդատվական խումբը այս անգամ նույնպես բացասական եզրակացություն կտա կամ այս անգամ կտա դրական եզրակացություն:
– Կարծում եմ` ես պատասխանեցի այդ հարցին, որ այս մրցույթը բացի ավելի սահմանափակ հրապարակային և թափանցիկ լինելուց, նախորդ մրցույթից որևէ այլ բանով չէր տարբերվում: Կարելի է ավելացնել նաև գնահատականների տարբերության հարցը, որի պատճառաբանությունները ևս շատ անհավանական են թվալու: Հետևաբար` պահպանված են այս մրցույթի արդյունքում ընտրված ցուցակի համար ևս բացասական խորհրդատվություն տալու բոլոր հիմքերը: Ավելացնեմ նաև, որ վերջերս հրապարակում եղավ, թե այս երկու մրցույթի հարցազրույցների փուլերին դիտորդական առաքելություն է իրականացրել նաև «Իրավունքների պաշտպանություն առանց սահմանների» հ/կ նախագահ Հայկուհի Հարությունյանը, բայց իրականում այդպիսի բան չի եղել: Հ. Հարությունյանին երբևէ որևէ մեկը, մեր կազմակերպության դիտորդները, ովքեր սկզբից մինչև վերջ ներկա են եղել երկու մրցույթների հարցազրույցների փուլերին, այնտեղ չեն տեսել: Դուք էլ հետևում էիք այդ երկու մրցույթների հարցազրույցներին: Կարո՞ղ եք հավաստել, որ նման կազմակերպության կամ դիտորդի այնտեղ տեսել եք: Վստահ եմ, որ հարցազրույցին հետևող մյուս լրատվամիջոցներն էլ չեն տեսել: Բացի այդ, մրցույթի ինչ-որ փուլում Հ. Հարությունյանին մատչելի են դարձրել թեկնածուների փաստաթղթերը, հայտերը կամ մրցույթին վերաբերող որևէ փաստաթուղթ կամ հանգամանք: Հարց է առաջանում, թե ինչու է այդ ՀԿ-ն օժտված եղել նման արտոնություններով այն դեպքում, երբ դիտորդական մեր երկու կազմակերպություններին և լրատվամիջոցներին այդ հնարավորությունը չի տրվել: Այդ հնարավորությունը չի տրվել «Իրավունքի Եվրոպա միավորումին», «Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտեին»: Նաև նշվում է, որ Հ. Հարությունյանը 2014թ. մրցույթի մասին զեկույց է պատրաստել և այն ուղարկել է Ստրասբուրգ: Հարց է առաջանում, թե այդ զեկույցին ինչու են անհաղորդ մնացել մեր հանրապետության քաղաքացիները, ինչ իմաստ ուներ այդ զեկույցը հանրությունից գաղտնի պահել: Ավելացնեմ նաև, որ այդ ՀԿ-ի նախագահը եղել է Սիրանուշ Սահակյանը, ով այժմ զբաղեցնում է Բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց էթիկայի հանձնաժողովի նախագահի պաշտոնը, իսկ 2013թ. եղել է ՀՀ նախագահի ռեֆերենտը:
– Դուք նախորդ մրցույթից հետո մեզ հետ զրույցում ասացիք, թե լավ կլինի, եթե Ս. Սարգսյանը չհաստատի այդ ցանկը: Արդյոք նման կարծիք կարելի՞ է հայտնել նաև այս մրցույթի դեպքում:
– Մեր կարծիքը և մեր մտահոգությունը միտված է հետևյալին՝ անպայման չէ, որ ստացվի բացասական խորհրդատվություն կամ ինչ-որ մի մարմնի կողմից մերժվի ՀՀ-ում անցկացված մրցույթի արդյունքում ընտրված թեկնածուների ցուցակը, որպեսզի ՀՀ-ն այդ սխալներն ուղղելու համար ինչ-որ քայլեր ձեռնարկի: Բավական է արդեն այդ հարցերում նորից ու նորից ջայլամի քաղաքականությամբ առաջնորդվելը: Չէ՞ որ մենք ունենք բավարար ռեսուրս, որպեսզի անցկացնենք թափանցիկության, հրապարակայնության և օբյեկտիվության չափանիշներին համապատասխանող մրցույթ, որի արդյունքում հնարավոր կլինի ներկայացնել որակական և մասնագիտական բոլոր չափանիշներին համապատասխանող թեկնածուներ:
– Իսկ ինչ-որ միտո՞ւմ կա այն հանգամանքի մեջ, որ թե առաջին, թե երկրորդ մրցույթի արդյունքները քիչ են տարբերվում: Երկու թեկնածուները՝ Արմեն Հարությունյանն ու Արա Ղազարյանն այս անգամ էլ հաղթողների ցուցակում են:
– Սա ընդամենը հաստատում է այն միտքը, որ մրցույթի արդյունքները նախապես որոշված են եղել: Եվս մի կարևոր հարց, որը վերաբերում է մրցույթի իրավական հիմքերին, ինչպիսիք այս անգամ բացակայում էին: Մասնավորապես Ս. Սարգսյանի 2014թ. օգոստոսի 2-ի հրամանագրով սպառիչ սահմանված են բոլոր այն իրավական հիմքերը, որոնց առկայության պարագայում հնարավոր կլինի անցկացնել նոր մրցույթ: Այս նոր մրցույթը զուրկ էր իրավական հիմքերից, որովհետև չէր հմապատասխանում հրամանագրում թվարկված որևէ հիմքի: Իսկ հիմքերը հետևյալն են՝ եթե հավակնորդների թիվը չի գերազանցում երեքը, եթե հարցազրույցի մասնակիցների թիվը չի գերազանցում երեքը, չի ապահովել սեռերի ներկայացվածության սկզբունքը` բացառությամբ սույն կարգի 28-րդ կետում նշված դեպքի, եթե ՀՀ նախագահը մերժել է ցուցակի հաստատումը, ԵԽԽՎ չի ընտրել թեկնածուներից ոչ մեկին և այլն: Այս անգամ թվարկված հիմքերից ոչ մեկը առկա չի եղել: Ընդամենը խորհրդատվական խումբը տրամադրել է բացասական եզրակացություն: Հետևաբար այս մրցույթն ըստ էության անվավեր է: Առանց իրավական հիմքերի կամայականորեն անցկացված մրցույթ էր:
