2015 թ. ծանր տնտեսական տարի է լինելու։ Դեռ տարեվերջից առևտրային շուկան, պայմանավորված դրամի արժեզրկմամբ և գնաճով, պասիվացավ, բանկերը դադարեցրին գործարքների մեծ մասը՝ սպառողական վարկեր, հիպոթեքներ, ավանդների խզման պայմանագրեր: Ստեղծվեց մի իրավիճակ, որտեղ շարքային քաղաքացուց մինչև երկրի ֆինանսական կառույցներ սպասողական մարտավարություն որդեգրեցին:
«Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ԵՊՀ տնտեսագիտության ամբիոնի վարիչ Հայկ Մնացականյանը նշեց, որ դրամն արժևորելու և վարկային պորտֆելն իր ամբողջ ներուժով գործի դնելու համար պետք է պետական քաղաքականություն:
«Տարիներ առաջ որոշում եղավ, որ բոլոր վարկերը պետք է տրամադրվեն դրամով, այս որոշմանը հետևեց տնտեսության աշխուժացումը: Այս նոր իրավիճակում եթե վարկերը տրամադրվեն դոլարով, տնտեսության զարգացման համար թույլ խթան կունենանք, դոլարիզացիայի ֆոնին դրամի արժեզրկումը կշարունակվի»,- ասաց տնտեսագետը:
Նրա խոսքով, բանկերը շահույթ հետապնդող կազմակերպություններ են, չնայած դրամով վարկերը կնվազեցնեն նրանց եկամտաբերությունն ու ռիսկերը կմեծացնեն, այնուամենայնիվ, դրամի արժևորման տեսանկյունից վարկերը պետք է տրամադրվեն դրամով: Այսկերպ տնտեսությունը կկայունանա, դրամը նորից կարժևորվի, շինարարության ոլորտը դուրս կգա ճգնաժամից, ու զբաղվածության մակարդակը կբարձրանա:
Անդրադառնալով բանկերի կողմից որոշ վարկատեսակների կասեցմանը՝ տնտեսագետը նկատեց, որ, օրինակ, սպառողական վարկերը գնաճային միտում ունեցող վարկեր են և օգուտ չեն տալիս տնտեսությանը. «Մնացած վարկատեսակները, հատկապես հիպոթեքային վարկերը, շատ կարևոր ազդեցություն ունեն մեր տնտեսության, մարդկանց սոցիալական բարեկեցության համար»:
Արձակուրդային օրերից հետո, ըստ Մնացականյանի, հնարավոր է հետևյալ սցենարը. բնակչության դրամային միջոցների ազդեցությամբ բանկերը կսկսեն գործարքները, ամեն դեպքում, վարկերի ցածր տեմպը կպահպանվի. «Այս դեպքում ԿԲ-ն պետք է իր վերահսկողությունն իրականացնի, հստակ պետք է որոշում լինի, որ անցնում ենք դրամային վարկերի, քանի որ մեր դրամական միավորը ցանկացած գործառնության համար ՀՀ դրամն է»:
Մնացականյանի նկարագրած սցենարը երկարաժամկետ կայուն զարգացման համար է. «Խիստ կարևոր է այս շրջանում պետական երաշխիքների տրամադրումը, ճիշտ գործիքակազմի կիրառումը, մասնավորապես վարկերի տոկոսադրույքների վերանայումը»:
Ըստ մասնագետի՝ փոքր և միջին բիզնեսն այս իրավիճակը հաղթահարելու համար պետք է նոր վարկեր վերցնի։ Եթե նախկինում սիրիահայերի, սփյուռքահայերի համար էին իջեցված տոկոսադրույքները, հիմա էլ պետք է բոլորի համար իջեցվեն:
Ֆինանսական նոր պայմաններում որոշ բիզնեսների սնանկացումը Մնացականյանը պայմանավորում է շուկայական հարաբերություններով։ Նա կարծում է, որ ամեն ինչ միանշանակ չէ. «Այո, հնարավոր է կամ փակվեն, կամ վերապրեն ֆինանսական ճգնաժամը»:
Բանկերի կապիտալիզացիան այսօր շատ ուժեղ է, մեր զրուցակիցը համոզված է, որ այս նոր մարտահրավերների պարագայում որոշ բանկեր կմիավորվեն, բանկերի համար կառաջանա մրցակցային նոր միջավայր. «Բանկային համակարգն ինքնակարգավորվող է, համոզված եմ, որ բանկերի խոշորացումը դրական ազդեցություն կունենա մեր տնտեսության վրա, պետք է անպայման վերանայվեն վարկերը, բանկային ռիսկերը և տոկոսադրույքները»:
