«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Մարդու իրավունքների պաշտպան Կարեն Անդրեասյանը:
-Պարոն Անդրեասյան, Գյումրու սահմռկեցուցիչ դեպքերից հետո շատ է խոսվում, որ Պերմյակովին ռուսական արդարադատությանը հանձնելով՝ ոտնահարվեց Հայաստանի սուվերենությունը: Դուք այս մասին ի՞նչ կարծիք ունեք, որքանո՞վ է խախտվել Հայաստանի սուվերենությունը: Եվ առհասարակ, Գյումրու դեպքերի առնչությամբ իրավունքների ի՞նչ հիմնական խախտումներ կառանձնացնենք:
-Զերծ կմնամ քաղաքական գնահատականներ տալուց, իսկ իրավական հարթությունում արդեն բազմիցս հայտնել եմ իմ հստակ դիրքորոշումը Գյումրիում կատարված սպանությունների գործի քննության վերաբերյալ: Շարունակում եմ պնդել, որ այդ սպանությունների գործը պետք է քննի Հայաստանի Հանրապետության իրավապահ և դատական համակարգը:
-Դուք հիմա էլ եք դա պնդում, սակայն արդեն իսկ պարզ է, որ Հայաստանում հարուցված քրեական գործը քննության որոշակի փուլում կմիավորվի ռուս իրավապահների հարուցած քրգործին և կքննվի ռուս իրավապահների կողմից, դատաքննությունը ևս նրանք կիրականացնեն: Դուք այս մասով խնդիր չե՞ք տեսնում:
-Ըստ 1997 թ. Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև ստորագրված համաձայնագրի՝ ռուսական ռազմաբազայի կազմում ընդգրկված անձանց կողմից ՀՀ տարածքում կատարված հանցագործությունների և այլ իրավախախտումների գործերով կիրառվում է ՀՀ օրենսդրությունը, և գործում են ՀՀ իրավասու մարմինները: Հետևաբար, այս հարցում որևէ տարընթերցման կամ մեկնաբանման խնդիր չեմ տեսնում:
Հանցագործությունը կատարվել է Հայաստանի տարածքում, համապատասխան անձը ՀՀ տարածքում է, հայտնաբերվել և ձերբակալվել է նույնպես ՀՀ տարածքում: Հետևաբար, այս փուլում հանձնման իրավական ինստիտուտը կիրառելի չէ, առավել ևս Ռուսաստանի Սահմանադրությամբ նախատեսված կանոնակարգումներով: Հանձնումը մի պետության տարածքում գտնվող անձին մեկ այլ պետություն փոխանցելն է քրեական պատասխանատվության ենթարկելու նպատակով:
-Պարոն Անդրեասյան, ինչպես կգնահատեք Գյումրու դեպքերից հետո Հայաստանի իշխանությունների և իրավապահ մարմինների գործողությունները: Թերացումներ, բացթողումներ, ոչ իրավաչափ գործողություններ չե՞ք արձանագրել:
-Մենք անմիջականորեն դիտարկել ենք Գյումրիում և Երևանում տեղի ունեցած հավաքները, իմ ներկայացուցիչներն այցելել են նաև ոստիկանության համապատասխան բաժիններ և հանդիպել բերման ենթարկվածներին: Այնուհետև անմիջապես վարույթ եմ հարուցել պատասխանատու պետական մարմինների գործողությունների իրավաչափությունը գնահատելու նպատակով: Այժմ վարույթը հրատապ ընթացքի մեջ է, և դրան կհետևեն իմ հստակ հրապարակային իրավական գնահատականները պետական մարմինների գործողություններին:
Մինչ վարույթի ավարտը՝ այս փուլում, ես իհարկե ունեմ մտահոգություններ տեղի ունեցած իրադարձությունների, օրինակ՝ իրավապաշտպան գործունեությամբ զբաղվող անձանց, հավաքի մասնակիցներին հավաքի վայրից տարբեր պատճառաբանություններով բերման ենթարկելու վերաբերյալ: Արդեն իսկ ասել եմ, որ հավաքի խաղաղ ընթացքը խախտող գործողություններում չներգրավված անձանց հավաքի վայրից հեռացնելը կամ բերման ենթարկելը չի կարող համարվել իրավաչափ: Սակայն բոլոր դրվագներով իմ վերջնական գնահատականները կտրվեն վարույթի արդյունքների ամփոփումից հետո:
-Սպանությանը հաջորդած օրերին ՀՀ գլխավոր դատախազը հայտարարեց, որ դիմելու է իր ռուս գործընկերոջը Պերմյակովին մեր իրավապահներին հանձնելու պահանջով: Սակայն մինչ օրս նման դիմում չի եղել: Ձեր կարծիքով, հիմքե՞րն են պակասում, թե՞ այլ պատճառներ եք տեսնում:
-Հիմքերն ինձ համար ևս այս փուլում հասկանալի չեն: Այդ պատճառով գրություն եմ ուղարկել ՀՀ գլխավոր դատախազին՝ պարզելու համար, թե արդյոք վերջինս դիմե՞լ է ՌԴ գլխավոր դատախազությանը քրեական գործի նյութերը, իրեղեն ապացույցները և մեղադրյալ Վալերի Պերմյակովին ՀՀ իրավապահ մարմիններին փոխանցելու հարցով, և եթե չի դիմել, ապա ի՞նչ պատճառաբանությամբ, ինչպես նաև քննչական և դատավարական գործողությունների արդյունքում ի՞նչ նյութեր (հիմքեր) է նախատեսվում ձեռք բերել Ռուսաստանի գլխավոր դատախազին դիմելու համար:
-Պարոն Անդրեասյան, գլխավոր դատախազն ինքը հայտարարեց, որ հայ-թուրքական սահմանին Վալերի Պերմյակովին ձերբակալելուց հետո ռուս զինվորականները պարտավոր էին տեղյակ պահել ՀՀ իշխանություններին և հանձնել նրան մեր իրավապահներին: Եթե դա տեղի չի ունեցել, կարո՞ղ է արդյոք Հայաստանը վիճարկել ռուս զինվորականների գործողությունները:
-Կարծում եմ, որ այս հարցն անպայման պետք է բարձրացվի Հայաստանի իրավասու մարմինների կողմից և մանրակրկիտ քննվի գործի շրջանակներում:
-Գյումրու սպանության դեպքերի քննության համար հայ և ռուս իրավապահների մասնակցությամբ ստեղծվել է համատեղ շտաբ: Իրավաբանական տեսանկյունից Ձեզ համար ընկալելի՞ են այդ մարմնի գործունեության կարգը, լիազորությունները, իրավասությունները:
-Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև ստորագրված, ՀՀ-ի տարածքում ռուսական ռազմական բազայի գտնվելու հետ կապված գործերով իրավասության և փոխադարձ իրավական օգնության հարցերի մասին համաձայնագրով նախատեսված է համաձայնագրի շրջանակներում ՀՀ և ՌԴ իրավասու մարմինների միջև համագործակցություն: Ինչ վերաբերում է համատեղ շտաբին, ապա դեռ բավարար տեղեկատվություն չունենք դրա ստեղծման իրավական հիմքերի, գործունեության կարգի և իրավասության վերաբերյալ: Հետևաբար, այս փուլում դժվար է որևէ հստակ գնահատական տալը դրա իրավական կարգավիճակին:
-Ինչո՞ւ մինչ օրս Ավետիսյանների հարազատները կարգավիճակ չունեն, նրանց չեն ճանաչում տուժողի իրավահաջորդ: Եվ առհասարակ, չե՞ք կարծում, որ հարազատներին այս օրերին իրավաբանական և հոգեբանական օգնություն է անհրաժեշտ, որը նրանց չի տրամադրվում:
-ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի համաձայն՝ տուժողի իրավահաջորդ է ճանաչվում նրա մերձավոր ազգականներից մեկը, որը ցանկություն է հայտնել քրեական գործով վարույթում իրականացնել մահացած կամ իր կամքն արտահայտելու ունակությունը կորցրած տուժողի իրավունքները և պարտականությունները: Տուժողի մերձավոր ազգականին նրա իրավահաջորդ ճանաչելու մասին որոշումն ընդունում է հետաքննության մարմինը, քննիչը, դատախազը կամ դատարանը նրա խնդրանքով: Համապատասխան խնդրանքով դիմած մի քանի մերձավոր ազգականներից տուժողի իրավահաջորդի ընտրությունն իրականացնում է դատախազը կամ դատարանը:
Հետևաբար, տուժողի իրավահաջորդ ճանաչվելու համար անհրաժեշտ է անձի դիմումը: Եթե մերձավոր ազգականը ներկայացրել է դիմումը, սակայն իրեն իրավահաջորդ ճանաչելու մասին որոշում չի կայացվել, ապա, բնականաբար, գործ կունենանք օրենքի պահանջների խախտման հետ: Սակայն այսօր մամուլում հրապարակումներ եղան այն մասին, որ Ավետիսյանների հարազատները ճանաչվել են տուժողի իրավահաջորդ:
Ինչ վերաբերում է Ավետիսյանների հարազատներին իրավաբանական և հոգեբանական օգնություն տրամադրելուն, ապա անշուշտ համամիտ եմ, որ անհրաժեշտ է նրանց կողքին լինել՝ տրամադրելով թե́ իրավաբանական և թե́ հոգեբանական աջակցություն: Ողջունում եմ փաստաբանների՝ մամուլում լուսաբանված պատրաստակամությունը՝ անվճար իրավաբանական օգնություն ցուցաբերել Ավետիսյանների հարազատներին:
Լուսանկարը՝ Photolure-ի
