Ադրբեջանական Apa.az կայքին տված հարցազրույցում Հարավային Կովկասի և Մերձավոր Արևելքի գծով փորձագետ, Ջորջթաունի համալսարանի պրոֆեսոր Շիրին Հանթերն անդրադարձ է կատարել տարածաշրջանային հակամարտությունների (այդ թվում՝ նաև Լեռնային Ղարաբաղի) կարգավորմանը.
«Չնայած ԽՍՀՄ փլուզումից անցել է 20 տարի՝ այնուամենայնիվ, ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի շահերը դեռևս չեն համընկնում անվտանգության սպառնալիքների հարցում: Դրա հետ մեկտեղ, Ռուսաստանը նախկին ԽՍՀՄ տարածքը դիտարկում է որպես իր շահերի գոտի:
Բացի այդ, Մոսկվան Վաշինգտոնից լավատեղյակ է, թե անվտանգության սպառնալիքները հետխորհրդային տարածքի որ շրջաններից են բխում: Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ը նաև յուրովի են գնահատում այլ երկրներից բխող վտանգը: Դրա վառ օրինակն Իրանն է:
Հենց դրա համար էլ Ռուսաստանի ու ԱՄՆ-ի միջև համագործակցության հեռանկարը կախված է լինելու անվտանգության սպառնալիքներին նրանց տված գնահատականից: Սակայն ռուս-վրացական հարաբերությունները մեծ խոչընդոտ են ստեղծում Հարավային Կովկասում:
Որոշ ոլորտներում, ինչպես, օրինակ, Կենտրոնական Ասիայում և Աֆղանստանում ահաբեկչության դեմ պայքարն է, ԱՄՆ-ը և Ռուսաստանը սերտորեն համագործակցում են միմյանց հետ: Դրա հետ մեկտեղ, Ռուսաստանը և անգամ կովկասյան երկրները չեն կիսում ԱՄՆ-ի արտաքին քաղաքականության լայնամասշտաբ նպատակների մի մասը:
Օրինակ, ո´չ Ռուսաստանը, ո´չ էլ կովկասյան երկրները չեն ցանկանում պատերազմ Իրանի դեմ, քանի որ դա կապակայունացի իրավիճակը ողջ տարածաշրջանում: Բացի այդ, Պուտինի ժամանակ Ռուսաստանն առավել փակ էր Արևմուտքի հանդեպ, իսկ ահա Մեդվեդևն առավել արևմտամետ է թվում:
Այդպես էլ կշարունակվի հետագայում. որոշ ոլորտներում ԱՄՆ-ն ու Ռուսաստանը կհամագործակցեն, իսկ որոշ ոլորտներում էլ կմրցակցեն միմյանց հետ: Օրինակ՝ Կովկասում և Կենտրոնական Ասիայում տեղի ունեցած իրադարձություններն առավել շատ կմտահոգեն Ռուսաստանին, քան ԱՄՆ-ին: Վերջինիս հայացքը հիմնականում գամված է Մերձավոր Արևելքին, ուր նա կենսական շահեր ունի:
Եթե կենտրոնասիական ու կովկասյան զարգացումները փոխկապակցված չլինեն Մերձավոր Արևելքի հետ, ապա ԱՄՆ-ը շահագրգռված չի լինի այդ տարածաշրջանների անվտանգությամբ:
Ռուս-ամերիկյան հարաբերություններում փոքր դեր չեն խաղում նաև տնտեսական ու չինական գործոնները: Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ը կարող են միավորվել ընդդեմ Չինաստանի, կամ էլ Ռուսաստանն ու Չինաստանը՝ ընդդեմ ԱՄՆ-ի:
Ինչ վերաբերում է Լեռնային Ղարաբաղի «սառեցված» հակամարտությանը, ապա պետք է նշել, որ յուրաքանչյուր «սառեցված» հակամարտություն կարող է վերակենդանացվել: Ադրբեջանի ու Հայաստանի սպառազինման արագ տեմպերն էլ ավելի են մեծացնում լարվածությունը:
Ղարաբաղյան հակամարտության դեպքում մեծ դեր ունի նաև ներքին քաղաքականության խնդիրը, և դա բարդ գործոն է: Դա նշանակում է, որ հակամարտող կողմերից մեկը ներքին պատճառներով կարող է շահագրգռված լինել ռիսկայնության բարձրացմամբ, ինչի արդյունքում թշնամությունն էլ ավելի կխորանա:
Սակայն դրա անհրաժեշտությունը չի լինի, քանի որ կիրառվում են անհրաժեշտ կանխարգելիչ քայլեր: Բնակչության թվի փոփոխությունը նույնպես բարդացնում է հակամարտության կարգավորումը: Դրա վառ օրինակը արաբա-իսրայելական հակամարտությունն է: Այդ պատճառով էլ բոլոր շահագրգիռ կողմերը պետք է արդյունավետ մեխանիզմներ մշակեն զինադադարի ռեժիմի խախտման կասեցման համար, ապա նաև խաղաղ ճանապարհով կարգավորեն գործընթացը»:
Հիշեցնենք, որ բնակչության թվի գործոնը մեծ դեր է խաղում թուրք-իսրայելական և թուրք-արաբական ներկայիս հարաբերություններում: Հարկ է նշել, որ Թուրքիան մինչ վերջերս Մերձավոր Արևելքում աջակցում էր Իսրայելին` ստանալով 7 միլիոն հրեաների աջակցությունը և փոխարենը հարուցելով շուրջ 300 միլիոն արաբների դժգոհությունը: Այժմ Թուրքիան գիտակցել է, որ կարելի է վարվել հակառակ կերպ, ինչն առավել շահավետ է:
