«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է Գլոբալիզացիայի և տարածաշրջանային համագործակցության վերլուծական կենտրոնի խորհրդի նախագահ, քաղաքական վերլուծաբան Ստեփան Գրիգորյանը:
– Հայաստանը ստորագրեց Եվրասիական տնտեսական միությանը միանալու պայմանագիրը այն պայմաններում, երբ, ըստ էության, Վլադիմիր Պուտինի Վալդայան ելույթից պարզ է դառնում, որ Ռուսաստանը մարտահրավեր է նետում գործող աշխարհակարգին, փորձում թելադրել խաղի իր կանոնները: Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչ ճակատագիր ունեն այս պրոյեկտները, երբ մենք տեսնում ենք նավթի գների շարունակական անկում, Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցներ: Ի՞նչ ակնկալել այս պրոյեկտներում Հայաստանի մասնակցությունից:
– Այնուամենայնիվ, Հայաստանը դեռ անկախ պետություն է: Եթե Հայաստանը անկախ պետություն է, պետք է շարունակի իր շահը պաշտպանել այն ոլորտներում, որտեղ անհրաժեշտ է: Միանշանակ կարող եմ ասել, որ Հայաստանը Եվրոպայի հետ կարող է շարունակել համագործակցությունը վիզաների դյուրացման ոլորտում: Նույն վիզաների խնդիրը կար նաև Ռուսաստանի հետ: Մոտ 30 հազար մարդ զրկվեցին առաջիկա 5 տարվա ընթացքում Ռուսաստան մուտք գործելու իրավունքից: Մենք տեսնում ենք տարբեր գործընթացներ, բայց պարզ է, որ Հայաստանը պետք է հաշվի առնի իր շահերը և վիզաների դյուրացման պրոցեսը Եվրոպայի հետ: Վստահաբար կարող եմ ասել, որ դա չի հակասում Ռուսաստանի շահերին: Ավելին ասեմ՝ Դուք գիտեք, որ Ռուսաստանի քաղաքացիները ավելի քիչ մերժումներ են ստանում Եվրոպա կամ ԱՄՆ մեկնելիս, քան, օրինակ, Հայաստանի քաղաքացիները: Հայաստանի քաղաքացիների 7 կամ 8 տոկոսն է մերժվում, իսկ Ռուսաստանի քաղաքացիների՝ 1%-ը: Ռուսաստանն էլ շահագրգռված է մեկնել Եվրոպա, համագործակցել: Այստեղ, ճիշտն ասած, ես գոնե մեծ հակասություններ չեմ տեսնում:
Այո, երբ Ասոցացման պայմանագրի մասին էր խոսքը, մենք հասկանում էինք Ռուսաստանի մտահոգությունները. եթե մենք միանայինք եվրոպական ազատ առևտրի գոտուն, ապա դա կարող էր հակասել կամ հակազդել Ռուսաստանի շահերին: Ես, ճիշտն ասած, մեծ հակասություն չեմ տեսնում: Հույս ունեմ, որ Ռուսաստանը չի փորձի օգտագործել այլ մեխանիզմներ:
– Դրանով մենք պետք է բավարարվե՞նք:
– Ես չեմ կարծում, որ դրանով պետք է բավարարվել, սակայն մի բանի հետ համաձայն եմ՝ մի փոքր պաուզա վերցնել: Պաուզա վերցնել՝ մինչև ի վերջո մեծերը իրար մեջ հարցերը լուծեն: Ես կասկած չունեմ, որ մեր ապագան Եվրոպայի հետ է, բայց մենք պետք է շարժվենք իրողություններից ելնելով, ու քանի որ Հայաստանը չստորագրեց Ասոցացման պայմանագիրը, ինչպես Դուք նկատեցիք, մեզանում դժգոհություն առաջացավ: Սակայն ես չէի քննադատում, քանի որ հասկանում էի՝ Հայաստանը իրոք ծանր իրավիճակի մեջ կհայտնվեր: Այնուամենայնիվ, այդպես արագ Եվրասիական միության անդամ դառնալը չեմ կարծում, որ արդյունավետ է: Այնուհանդերձ՝ ես միշտ ասում եմ, որ անդամ դառնալուց գոնե պետք է քաղել դրականը, եթե դրանում կա: Պետք է մի քիչ ճկուն, ռազմավար լինենք:
Ես կասկած չունեմ, որ մեր տեղը Եվրոպայում է, մեր երկիրը պետք է ժողովրդավարական լինի: Սակայն հասկանալով, որ ծանր վիճակ է աշխարհում, հակասությունները հիմա շատ են ուժեղացել, մենք կարող ենք մի քիչ պաուզա վերցնել, ուսումնասիրել այն հնարավորությունները, որոնք կան, ու բոլոր քայլերն անելիս պետք է հաշվարկել սեփական շահը: Լավ, մենք դառնում ենք ԵՏՄ անդամ, մենք պետք է դիտարկենք՝ եթե Ռուսաստանի տնտեսության դեմ պատժամիջոցները շարունակվեն, կհարվածի՞ մեր բանկային համակարգին, թե՞ ոչ: Հաշվի առնելով աշխարհում տեղի ունեցող պրոցեսները՝ ելնենք մեր շահից:
– Բայց Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում դա հնարավո՞ր է:
– Շատ դժվար է: Ռուսաստանը հիմա բոլորի նկատմամբ կոշտ քաղաքականություն է վարում: Ռուսաստանը կարծես թե դադարեց հաշվի առնել իր հարևանների մոտեցումները: Բայց, այնուամենայնիվ, որքան էլ դժվար լինի, Ռուսաստանի հետ պետք է աշխատել:
