«Ժամանակավոր անաշխատունակության նպաստների մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» և «Պետական նպաստների մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը թեև հավանության է արժանացել կառավարության կողմից, սակայն հասարակական կազմակերպությունները, հղի կանայք, ինչպես նաև տղամարդիկ սկսում են ակցիաներ: Այս հինգշաբթի՝ ժամը 12:30-ին, նրանք առաջին մեծ ակցիան կիրականացնեն կառավարության շենքի մոտ: Իսկ հոկտեմբերի 27-ին՝ ժամը 14.30-ին, ՀՀ Ազգային ժողովի սոցիալական հարցերի մշտական հանձնաժողովը կազմակերպում է խորհրդարանական լսումներ այդ նախագծերի փաթեթի քննարկման թեմայով, որին կմասնակցեն նաև ՀԿ ներկայացուցիչներ, իսկ նրանք, ովքեր չեն մտնի ԱԺ, ակցիա կանեն ԱԺ-ի դիմաց:
Այդ մասին «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասաց «Հասարակություն առանց բռնության» ՀԿ-ի նախագահ Աննա Նիկողոսյանը:
Նա անտրամաբանական որակեց այս երկու նախագծերը, քանի որ մի կողմից ասում են՝ բյուջեում ճեղքված կա, ռեսուրսները բավարար չեն, այդ պատճառով պետությունը որոշակի գործողություններ է անում նպաստների գումարները կրճատելու ուղղղությամբ, բայց մյուս կողմից չաշխատող կանանց են որոշում տալ գումար, և ստացվում է՝ նպաստի համար ավելի շատ գումար է հատկացվելու, պարզապես աշխատող կանանց հաշվին: Աննա Նիկողոսյանի խոսքով՝ պետությունն ինքն իրեն հակասում է:
Ամենամեծ խնդիրն այս նախագծերում, զրուցակիցիս խոսքով, այն է, որ ոտնահարվում են աշխատող կանանց իրավունքները՝ կնոջը դնելով երկընտրանքի առաջ՝ ունենա՞լ երեխա, թե՞ ոչ, փոխանակ պետությունը դնի այնպիսի պայմաններ, որ աշխատող կանայք կարողանան ռեալիզացվել և՛ աշխատանքում, և՛ ընտանիքում ու չհայտնվեն ընտրության առաջ՝ դու կամ պետք է աշխատես, կամ երեխա ունենաս: Եվ սա կհանգեցնի նրան, որ ավելի կնվազի ծնելիությունը:
Աննա Նիկողոսյանը նկատեց, որ օրինագիծը հասարակության կողմից մեծ դժգոհությունների է արժանացել, որովհետև այն մի շարք օրենքներ է խախտում և նպաստում է աշխատող կանանց իրավունքների ակնհայտ ոտնահարմանը:
«Օրինագծում կան մի շարք կետեր, որոնց հետ մենք կատեգորիկ համաձայն չենք: Կետերից մեկը վերաբերում է նրան, որ աշխատող կանանց նպաստները կրճատվում են, մասնավորապես կրճատվում են այն փաստի հիման վրա, որ սահմանվում է աշխատանքային ստաժ, այսինքն՝ աշխատանքային ստաժի հիման վրա է հաշվարկվում նպաստը և տրվում են որոշակի շեմեր. եթե վերջին գործատուի մոտ կինը աշխատել է մինչև մեկ տարի, ապա ստանում է աշխատավարձի 40 տոկոսի չափով նպաստ, 140 օրվա համար, եթե 1-3 տարիների ստաժ ունի՝ 60 տոկոսը, ու միայն երեք և ավելի տարիների դեպքում՝ 80 տոկոսը: Ամենաակնհայտ ոտնահարումն այն է, որ հաշվարկվում է կնոջ վերջին աշխատանքում ունեցած ստաժի հիման վրա: Սա ակնհայտորեն կանանց աշխատանքի ազատ ընտրության իրավունքի ոտնահարում է, որը սահմանված է ՀՀ սահմանադրության 32-րդ հոդվածով»,- ասաց Աննա Նիկողոսյանը:
Ստացվում է՝ կինը կարող է երկար տարիների ստաժ ունենալ մի կազմակերպությունում, բայց վերջերս փոխած լինել իր աշխատանքը, և այդ տարիների ստաժը զրոյացվում է, և հաշվարկվում է վերջին գործատուի մոտ ունեցած ստաժի հիման վրա:
«Քանի որ նպաստը կամ փոխհատուցումը վճարում է պետությունը և ոչ գործատուն, մենք համարում ենք, որ նման նախապայման դնելը ոտնահարում է կանանց աշխատանքային իրավունքը»,- ասաց նա:
Նա նշեց, որ դժգոհություն կա նաև տոկոսաչափերից, որովհետև ՀՀ-ն հարում է Եվրոպական սոցիալական խարտիային, իսկ խարտիայի 8-րդ հոդվածի համաձայն՝ պետք է մայրության նպաստները մոտ լինեն կանանց միջին աշխատավարձին, բայց սահմանված 50 և 60 տոկոսը ակնհայտորեն խարտիայի 8-րդ հոդվածի խախտում է: Եվ եթե նայենք սոցիալական իրավունքների եվրոպական կոմիտեի նախադեպերը, օրինակ՝ Լատվիայի օրինակը, 70 տոկոսից ցածր դրույքաչափերը համարվում են խարտիայի ոտնահարում:
Բացի այդ, նպաստի վերին շեմ է սահմանվել, և բարձր աշխատավարձ ստացող կանայք չեն կարող առաջին և երկրորդ երեխայի դեպքում ավելի շատ նպաստ ստանալ, քան նվազագույն աշխատավարձի յոթնապատիկը, երրորդ երեխայի դեպքում՝ տասնապատիկը, այսինքն՝ այն կանայք, ովքեր բարձր վարձատրվող աշխատանք ունեն, նոր օրինագծի համաձայն նրանց նպաստը էականորեն նվազեցվում է:
«Կարծում ենք, որ այս օրինագիծը լեգիտիմ ակնկալիքն է ոտնահարում, որովհետև շատ կանայք, ովքեր հիմա հղի են, ունեն լեգիտիմ ակնկալիք որոշակի գումար ստանալու նպաստներից, բայց նոր օրինագծով, որը 2015-ի հունվարից պետք է մտնի ուժի մեջ, այդ կանայք զգալիորեն քիչ գումար են ստանում, քան իրենք պլանավորում են, և իրենց լեգիտիմ ակնկալիքի խախտում է տեղի ունենում:
Այս նախագիծը, նրա խոսքերով, սոցիալական պետության գաղափարին է հակասում, որովհետև միջին շերտի կանանցից վերցնում են իրենց գումաները և տալիս միջին օղակ հանդիսացող կանանց»:
Ի դեպ, նախատեսվող ակցիաներին կմիանան աշխատող կանայք, հղիներ, նաև տղամարդիկ, քանի որ, ինչպես նշեց զրուցակիցս, սա միայն կանանց խնդիրը չէ, այլ ընտանիքի բյուջեին հարվածող օրինագիծ է:
