ՀՀ կառավարությունը մտադրությունների մասին հուշագիր է ստորագրել արդյունաբերությամբ զբաղվող մի քանի՝ «Քրոնիմետ Մայնինգ», «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ», VSEI ձեռնարկությունների խումբի և «ԱԼՅՈՏԻԳ» ընկերությունների հետ, որով նախատեսվում է իրականացնել պոչամբարների վերամշակման ծրագիր:
Հայտնի է, որ մետաղական օգտակար հանածոների արդյունահանման ընթացքում առաջացած արտադրական լցակույտերում, այսինքն՝ պոչամբարներում ևս առկա են օգտակար հանածոներ, որոնք և այս ծրագրով նախատեսվում է վերամշակել:
Կառավարության կայքից տեղեկանում ենք, որ ընկերությունը, որը զբաղվելու է պոչամբարների վերամշակմամբ, արդեն իսկ կատարել և կատարելու է շուրջ 200 միլիոն ԱՄՆ դոլարի ներդրումներ նշված տեխնոլոգիայի մշակման համար և պատրաստակամ է շարունակել ու խորացնել այդ ծրագիրը` Հայաստանում կառուցելով պոչամբարներում կուտակված ապարների վերամշակման գործարան:
Բնապահպան Սիլվա Ադամյանի խոսքով՝ կառավարության այս որոշումը, իհարկե, իրենց ուրախացնում է, քանի որ իրենք են տարիներ շարունակ բարձրաձայնել, որ պոչամբարները պարունակում են որոշակի հանածոներ, որոնք ևս կարելի է մշակել, սակայն իրենց ձայնը լսելի չէր: Միևնույն ժամանակ, բնապահպանի խոսքով, այս ծրագիրն իր հերթին որոշակի վտանգներ է պարունակում: «Այսինքն՝ հնարավոր է, որ պոչամբարը շահագործող ընկերությունը կորզի պոչամբարից օգտակար այդ նյութերը, ստանա մեծ շահույթ, բայց պետությունը ոչինչ չստանա դրանից: Բայցի դրանից՝ ռեկուլտիվացիայի խնդիր կա նաև, որը ևս պարզ չէ, թե ինչպես է լուծվելու: Այսինքն՝ պարզ չէ, թե պոչամբարից հանածոները հանելուց հետո ինչ խնդիրներ կարող են ծագել այնտեղ: Շատ հնարավոր է, որ պոչամբարից նյութերը հանելուց հետո այդպես թողնեն տարածքն ու հեռանան: Մինչդեռ հանածոները կորզելուց հետո պետք է շահագործողի վրա պարտավարություն դնել՝ պոչամբարը ենթարկել ռեկուլտիվացիայի»,- ասաց տիկին Ադամյանը՝ նկատելով, որ այս ամենից հետևում է, որ ամեն ինչ արվում է հգուտ մասնավոր բիզնեսի: «Մենք չենք մտածում, թե դրանից հետո, նման ծրագրերից հետ բնապահպանական ինչ խնդիրներ կլուծվեն, պետությունը ինչ կշահի դրանից, որքան գումար մուտք կլինի պետական բյուջե, այլ ամեն ինչ արվում է բիզնեսի, մասնավորի օգուտի համար, ինչը խայտառակություն է»:
Ուշագրավ է, որ այս ծրագրով նախատեսվում է, որ ներդրումներ կատարած ընկերությունը պետք է դառնա Ողջիի և Փուխրուտի կոնսերվացված, իսկ կոնսերվացումից հետո` նաև Արծվանիկի արտադրական լցակույտերի՝ պոչամբարների սեփականատեր:
Մեկ այլ բնապահպանի՝ Գրետա Գաբրիելյանի խոսքով, պոչամբարների վերամշակման ծրագիրը ողջունելի է, միտքը շատ լավն է, քանի որ պոչամբարի վերամշակումից հետո այն արդեն իրականում կդառնա պոչանք և կհարկվի, մինչդեռ նախկինում այն չէր հարկվում, և երկիրը հսկայական գումարներ էր կորցնում: Բայց այն, որ թեկուզ վերը թվարկված պոչամբարները մշակելուց հետո պետք է դառնան շահագործող ընկերության սեփականությունը, ամենամեծ խնդիրն է, քանի որ ընդերքն ազգային հարստություն է, պետությունը մասնաբաժին ունի, և այդ գումարները պետք է բյուջե գնան, ոչ թե մասնավորի գրպանը:
«Ընդերքն ազգային հարստություն է, և մասնավորը լիցենզիան ստանում է ժամանակավոր օգտագործման համար, իսկ դրա արգասիքն է: Այսինքն՝ պոչամբարը, իր հերթին, ազգային հարստություն է, ինչպե՞ս է հնարավոր դրանից հետո այն դարձնել մասնավորի սեփականությունը: Սա շատ անհասկանալի և վիճարկելի հարց է»,- իր մտահոգությունները հայտնեց Գրետա Գաբրիելյանը:
Եվ հետո, բնապահպանի խոսքով, շատ կասկածելի է, թե պոչամբարներն ամբողջությամբ կմշակվեն, ու հանածոները կհանվեն: «Եթե ամբողջությամբ հանվեն, ապա վիճակն անհամեմատ ավելի լավ կլինի: Բայց վստահ եմ, որ ամեն մեկին ինչ-որ պետք է՝ կհանեն, մնացածը կմնա նույնությամբ, և ոչ մի բնապահպանական և այլ հարց չի լուծվի»:
