«Ժառանգություն» կուսակցության ներկայացուցիչ, պատգամավոր Զարուհի Փոստանջյանը մի քանի օր առաջ օրակարգի, այսպես ասած, առաջարկ էր ներկայացրել ոչ իշխանական ուժերին, որոնք հայտարարում են, որ միասնական օրակարգի մշակման աշխատանքներ են կատարում և հոկտեմբերի 24-ին ներկայացնելու են հանրահավաքի մասնակիցներին:
Զարուհի Փոստանջյանի օրակարգի, այսպես ասած, նախագիծը որևէ, ըստ էության, նոր բան իր մեջ չէր պարունակում իհարկե՝ արձանագրելով ընդամենը Հայաստանի հավերժական համակարգային խնդիրները՝ Մարտի 1-ին տեղի է ունեցել հանցագործություն, և դրա պատասխանատուն Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանն են՝ որպես իշխող համակարգի ղեկավար-գլուխներ, և պահանջում էր Մարտի 1-ի և համակարգային այլ հանցագործությունների համար պատասխանատվության սահմանում և իրականացում, բնականաբար՝ դատական կարգով:
Փոստանջյանի օրակարգային առաջարկն, իհարկե, մնաց անարձագանք ոչ իշխանական ուժերի շրջանակում, որոնք ընդամենը հայտարարեցին, որ դա «Ժառանգության» պաշտոնական տեսակետը չէ, հետևաբար արձագանքի կարիք չկա: Փոստանջյանն ինքն էլ շեշտել էր անշուշտ, որ ներկայացնում է անհատական տարբերակ: Ոչ իշխանական ուժերի ինչ արձագանքի մասին կարող էր խոսք լինել, եթե նրա առաջարկին նույնիսկ հարազատ կուսակցությունն ըստ էության չի արձագանքել, ինչը արդեն իսկ բավական խոսուն է: Եվ սա, իհարկե, առաջ է բերում «Ժառանգության» իրական դիրքորոշումը, շատ հարցեր՝ կուսակցության ներսում առկա վիճակի վերաբերյալ:
Սակայն թողնենք այդ ներկուսակցական խնդիրները և Փոստանջյանի առաջարկը դիտարկենք ավելի լայն կոնտեքստում: Այս կտրվածքով կարող ենք արձանագրել, որ առաջարկը, որն արված է որպես ոչ իշխանական ուժերի օրակարգի տարբերակ, իրականում անուղղակիորեն նաև առաջարկ է Հայաստանի ապագայով, համակարգային փոփոխություններով մտահոգ այն ուժերին, որոնք ո՛չ իշխանական են և ո՛չ էլ ոչ իշխանական, որոնք չեն ընդունում իշխող համակարգի շրջանակում կազմակերպված խաղը և փորձում են ձևավորել ոչ թե գնդակի կամ դիտորդի, այլ անմիջական իր խաղը պարտադրելու ունակ հասարակական բևեռի կարգավիճակ ունեցող քաղաքացիական շարժում:
Ահա այս տեսանկյունից ավելի էական է, թե Փոստանջյանի առաջարկած տարբերակը (ոչ ապրիորի՝ իհարկե, այլ որպես մոդել, որպես գաղափար, որպես քննարկման հիմք) ինչ արձագանք կարող է գտնել այս շրջանակներում, որովհետև մյուս շրջանակների հարցում ամեն ինչ պարզ էր դրանից առաջ էլ, և մերժումը կամ անարձագանք մնալը ըստ էության միանգամայն սպասելի և կանխատեսելի էր:
Իսկ ինչ կարող է լինել իշխանական և ոչ իշխանական շրջանակներից դուրս, որտեղ հրամայական է նոր որակի և գաղափարախոսության քաղաքացիական մոբիլիզացիայի հրամայականը՝ քաղաքական նպատակադրումներով, քաղաքական արդյունքի ակնկալիքով: Այստեղ ևս ոչ իշխանական շրջանակից ոչ պակաս կարևոր է և՛ մոբիլիզացիան, կոնսոլիդացիան, և՛, բնականաբար, դրա համար անհրաժեշտ գաղափարական-արժեքային հիմքը, որը կցեմենտի տարբեր ուժերի, նախաձեռնությունների, կբերի մեկ նպատակի շուրջ կենտրոնացման:
Ըստ որում, դա պետք չէ շփոթել մեկ մարմնի, մեկ կենտրոնի, կենտրոնացված մեխանիզմի ձևավորման հեռանկարի հետ: Խնդիրը ընդամենը մեկ քննարկման միասնական օրակարգի սահմանումն ու հենց դրա շուրջ հասարակական դիսկուրսի ձևավորումն է, որն արդեն իսկ շոշափելի քայլ կլինի ներկայիս լճացած իրավիճակում, և այդ դիսկուրսի առկայությունը կարող է դառնալ խթան հետագա այլընտրանքային զարգացումների համար:
