Կառավարությունը վերջին նիստում հավանություն է տվել Հայաստանի ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների մոնիթորինգի ազգային դիտողական ցանցի զարգացման ծրագրին: Ծրագիրը մշակել է բնապահպանության նախարարության Հիդրոերկրաբանական մոնիթորինգի կենտրոնը և նախարարության աշխատակազմը:
Ըստ այդմ՝ պարզվել է, որ «հաստատված և չհաստատված պաշարներով ստորերկրյա քաղցրահամ ջրերի շատ հանքավայրեր աղբյուրային և հորատանցքային ջրառներով օգտագործվում են իրենց թույլատրելի հզորությամբ, բայց մշտադիտարկումների անհրաժեշտ դիտակետերի քանակի բացակայության պատճառով, որոնք կոչված են արտացոլելու հանրապետության ստորերկրյա քաղցրահամ ջրերի պահպանումը և ռացիոնալ կառավարումը, անհնար է գնահատել նշված ջրառների ստորերկրյա ջրերի որակական և քանակական փոփոխությունները, ինչպես նաև ապահովել դրանց ռացիոնալ կառավարումը շահագործման ընթացքում»:
Հանրապետության խմելու ջրամատակարարման համար օգտագործվող ջրերի 96 %-ն իրականացվում է ստորերկրյա ջրերով: Վերջիններն օգտագործվում են նաև տնտեսական տարբեր նպատակներով՝ ոռոգման, արդյունաբերական, ձկնաբուծական և այլն:
Ուստի, ըստ բնապահպանության նախարարության, դիտակետերի անբավարար քանակն անհագստացնող է և անակնկալներով լի, և դրա ցայտուն օրինակը Արարատյան արտեզյան ավազանում ստեղծված իրավիճակն է:
2009-2013 թթ. ազգային ցանցի 70 դիտակետերի մշտադիտարկումների համար նախատեսվել է 18.0-18,42 մլն դրամ: Նշված գումարի մեջ չեն մտել դիտակետերի վերանորոգման, վերականգնման, անհրաժեշտ չափիչ սարքավորումներով կահավորման և հիմնական տրանսպորտային ծախսերը: Առաջիկայում նախատեսվում են 128 դիտակետեր, որոնցից յուրաքանչյուրի պահպանման և հիդրոերկրաբանական ուսումնասիրության համար անհրաժեշտ է տարեկան շուրջ 344 հազար 706 դրամ կամ ընդամենը 44 մլն 122 հազար դրամ։
Ուշագրավն այն է, որ անկախ բնապահպաններ ներգրավված չեն մշադիտարկման աշխատանքներում: «Ազգային բնապահպանական ճակատ» նախաձեռնության բնապահպան Լևոն Գալստյանը «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասաց, որ իրենց չեն հրավիրել ծրագրի քննարկմանը, և իրենք չեն մասնակցում մշադիտարկման աշխատանքներին: «Եթե ծրագիրն արդեն ընդունվել է, պետք է մինչ այդ թերևս քննարկումներ լինեին, իսկ մեզ նման քննարկման չեն հրավերել»,- ասաց բնապահպանը:
Նրա խոսքերով՝ Հայաստանի ջրային պաշարների համապարփակ ուսումնասիրություն մոտ 15 տարի չի կատարվել, եղել են տեղային մշադիտարկումներ, այնպես որ՝ մշադիտարկումն անհրաժեշտ է, սակայն այլ հարց է, թե դա ինչ արդյուք կկունենա և ինչ հետևություններ և քայլեր կլինեն դրանից:
Ըստ բնապահպանության նախարարության՝ հանրապետության տարածքի միջլեռնային գոգավորություններում մեծ տարածում ունեն հիմնականում ածխաթթվային, հազվադեպ ծծմբային գազով (Գյումրիի գոգավորություն) հարուստ հանքային ջրերը, տարբեր աստիճանի հանքայնացման ջրերը: Ստորերկրյա քաղցրահամ ջրերի ոչ ռացիոնալ օգտագործման արդյունքում հանքային կամ բարձր հանքայնացման ջրերը կխառնվեն քաղցրահամ ջրերին և կորակազրկեն դրանց՝ դարձնելով խմելու համար ոչ պիտանի: Արդյունքում մի շարք շրջանների բնակավայրեր՝ Արթիկ, Ախուրյան, Մարալիկ, Արմավիր, Վաղարշապատ, Արարատ, կզրկվեն որակյալ, խմելու համար անհրաժեշտ ջրերից: Մի շարք հանքավայրերում հորատանցքային և աղբյուրային ջրառների համատեղ անհաշվենկատ աշխատանքի ընթացքում անհայտանում են աղբյուրները, օրինակ, Սև ջուր գետի ակունքների աղբյուրները: Համանման վտանգ է սպասվում Վերին Ախուրյանի, Կաթնաղբյուրի, Ապարան–Քուչակի և այլ գոգավորությունների և իջվածքների ստորերկրյա ջրաղբյուրներին: Հյուսիսային և հարավային ջրավազանային կառավարման տարածքներում մեծ տարածում ունեն թույլ ջրաթափանց ապարները, որտեղ ձևավորվող ստորերկրյա ջրերն անմիջական կապի մեջ են բնակլիմայական պայմանների կամ արտածին գործոնների հետ: Նման պայմաններում գտնվող ջրաղբյուրներին բնորոշ է ժամանակավոր կամ խիստ փոփոխական բնույթը և աղտոտման վտանգը: Վերոհիշյալ գործոնների առկայության պատճառով ստորերկրյա ջրերի որակական և քանակական փոփոխությունների կանխատեսման և դրանց պահպանման նպատակներով անհրաժեշտ է ավելացնել հիդրոերկրաբանական մշտադիտարկումների ենթակա դիտակետերի քանակը, որպեսզի դիտարկվող ցանցն ընդգրկի ՀՀ տարածքի տարբեր հիդրոերկրաբանական պայմաններում ձևավորվող ստորերկրյա ջրերը՝ բացառությամբ Մեղրի գետի և Ողջիի գետավազանները:
