«Առաջին լրատվական»-ի զրուցակիցն է ՄԱԿ նախագահ, ԱԺ ԲՀԿ խմբակցության պատգամավոր Գուրգեն Արսենյանը:
– Պարոն Արսենյան, ինչպե՞ս եք գնահատում ոչ իշխանական քառյակի համագործակցությունը և ի՞նչ կանխատեսումներ ունեք քաղաքական թեժ աշնան հետ կապված:
– Հայաստանի քաղաքական դաշտում կա իշխանություն` իր նախագահով, վարչապետով ու Ազգային ժողովում իր մեծամասնությամբ, և կա հասարակություն` իր քաղաքական կառույցներով, որը դժգոհ է այդ իշխանության գործունեությունից: Եվ այդ քաղաքական դժգոհությունը կրողներն այն քաղաքական ուժերն են, որոնք այսօր միավորված են քառյակում: Կան նաև քաղաքական այլ ուժեր, որոնք այդ ամենին չեն մասնակցում և դիտարկում են, թե ինչ է տեղի ունենում: Քառյակը ինչ-ինչ հարցերի շուրջ եկել է որոշակի ընդհանրության: Եվ այդ ընդհանրության հիմքում, կարծում եմ, նաև իրենց շահերն են, իրենց քաղաքական պատկերացումներն ու ապագան: Այդ տրամաբանությունից ելնելով՝ իրականացվել են որոշակի գործողություններ, որպեսզի հասարակական և քաղաքական դժգոհությունները միավորվեն և հրամցվեն իշխանություններին, որոնք էլ կարողանան քաղաքական հետևություններ, նաև գործողություններ անել: Հուսով եմ, որ իշխանություններին գործողություններ անել տալու նրանց այդ նպատակն իր մեջ ունի երկիրն ավելի բարեկեցիկ դարձնելու ցանկություն: Արդյունքում կլինի հանրահավաք՝ իր օրակարգով, և այդ օրակարգը ձևավորված է առաջին հերթին այն հիմնախնդիրներից, որոնք հուզում են հասարակության յուրաքանչյուր անդամի: Հարցը վերաբերում է անգամ կենցաղային խնդիրներին, որոնք այնքան են սրվել, որ այսօր քաղաքական կառույցների օրակարգ են ձևավորում:
Ձեր ուշադրությունը հրավիրեմ մի վատ երևույթի վրա՝ քաղաքական գործունեության դրսևորման այնպիսի գործիք, ինչպիսին հանրահավաքն է, իշխանությունների կողմից արժանանում է ուշադրության ոչ թե իր բովանդակային մասով, թե ինչ հարցեր են արծարծվում, այլ այն հանգամանքով, թե որքան մարդ է դրան մասնակցում: Մեխանիկական մասը դարձել է ավելի կարևոր: Դա խոսում է իշխանությունների որոշակի ողջամտության բացակայության մասին: Այդ հանրահավաքներում կարող են հնչել հարցեր, որոնք կենսական անհրաժեշտություն են երկրի համար, բայց քանի որ դրան քիչ մարդ է եկել, կարող են ուշադրություն չդարձնել:
– Բայց եթե հանրահավաքներին շատ մարդ է մասնակցում, դա կարող է սպառնալիք հանդիսանալ իշխանությունների համար: Դրա համար էլ իշխանությունները կարևորում են այդ հանգամանքը:
– Դուք կարող եք ձեր դատողություններն անել, բայց ես շարունակեմ: Հասկանալով ձևավորված այդ վատ ավանդույթը՝ մենք փորձելու ենք համատեղել և բովանդակային, և կազմակերպչական հատվածները, որպեսզի իշխանությունները սթափ գնահատական տան երկրում տեղի ունեցող գործընթացներին, որովհետև իշխանություն-հասարակություն փոխհարաբերություններն այսօր կարծես թե բացակայում են: Այն բոլոր իրադարձությունները, որին մենք ականատես ենք անցած տարվանից՝ գազի թանկացում, 300 մլն դոլար պարտքի ֆիքսում, էլեկտաէներգիայի երկու անգամ թանկացում, արտաքին պարտքի ավելացում, բերում է նրան, որ այս իշխանություններն ընդհանրապես քաղաքացու շահերը մի կողմ են դրել: Մենք կփորձենք սթափեցնել իշխանություններին, որ հասկանան, թե այդ հարցերը հուզում են հասարակությանը, և հասարակությունը պատրաստ է իր շահերը պաշտպանելու և իշխանություններին հիշեցնելու, որ Հայաստանում միայն իրենք չեն ապրում, որ կան նաև ՀՀ քաղաքացիներ, կա ժողովուրդ: Մենք ասելով՝ նկատի ունեմ քաղաքական այն ուժերին, որոնք գնալու են այդ հանրահավաքին: Նաև՝ այն ուժերը, որոնք չեն մասնակցում, բայց ինչ-որ մի պահի կարող են քաղաքական գործընթացներին ավելի ակտիվ մասնակցել, պարզապես հիմա էստաֆետը տրված է քառյակին:
Ինչ վերաբերում է զարգացումներին, ապա դրանք կարող են տարբեր լինել, սակայն ավելի սուր զարգացումների համար անհրաժեշտ է մի կարևոր նախապայման՝ որ քառյակի բոլոր ուժերն իրենց օրակարգում ունենան այն մի հարցը, որը կոչվում է ամբողջական իշխանափոխություն, և որի շուրջ քառյակում կոնսենսուս չկա: Որ պահին այդ չորս ուժերն իրենց օրակարգում դնեն ամբողջական իշխանափոխության հարցը՝ հիմնավորելով, թե իշխանություններն անարդյունավետ են աշխատում, գործում են ցածր օգտակար գործողության գործակցով, չեն զբաղվում այն բաներով, որոնցով պետք էր զբաղվել, և զբաղվում են բաներով, որոնցով պետք չէր զբաղվել, այդ ժամանակ ես կարող եմ ասել, որ քառյակի քաղաքական ուժերը կիրականացնեն իրենց առաքելությունը: Եթե, իհարկե, ունեն հասարակական լրջագույն փոփոխություններ ու Հայաստանում նոր քաղաքական իրավիճակ ստեղծելու առաքելությունը:
– Իսկ եթե ամբողջական իշխանափոխություն իրականացնելու շուրջ չկա այդ կոնսենսուսը:
– Եթե այդ հարցի շուրջ չկա կոնսենսուս, դա նշանակում է, որ քառյակի կողմից իրականացվող քաղաքական գործունեության արդյունքը հասարակության ու երկրի համար ավելի ցածր էֆեկտ կունենա, ավելի ցածր կլինի նրա տված օգուտը: Թեև միգուցե կարողանան իշխանությանը ստիպել փոքր, կոսմետիկ զիջումների գնալ, կամ ուշադրություն դարձնել բարձիթողի թողնված ինչ-որ մի հարցի նկատմամբ:
– Իշխանությունները նախաձեռնել են սահմանադրական փոփոխություններ, որի շուրջ նույնպես քառյակում կոնսենսուս չկա: Ձեր կարծիքով` այս հարցը կարո՞ղ է ներքաղաքական դաշտում, ինչպես նաև քառյակում փոփոխությունների պատճառ հանդիսանալ:
– Ես կարող եմ ձեզ հստակ տեղեկացնել Միավորված աշխատանքային կուսակցության դիրքորոշումը, որի նախագահը ես եմ: Մենք տվյալ հարցում ոչ մի բովանդակային քննարկման կամ սահմանադրական փոփոխության որևէ անհրաժեշտություն չենք տեսնում: Մենք գտնում ենք, որ դա շատ ժամանակավրեպ և անարդյունք, հասարակության ուշադրությունն իր հիմնախնդիրներից շեղելու գործընթաց է: Մեր առջև Սահմանադրության խնդիրներ ծառացած չեն, դա արհեստականորեն ներմուծված հարց է, որպեսզի հասարակության ու քաղաքական ուժերի ուշադրությունը շեղեն երկրի առջև կանգնած բուն հարցերից:
– Փաստորեն, այդ հարցը ուշադրությունը շեղում է, քանի որ քառյակի ուժերը պատրաստվում են դրա դեմ պայքարել, իսկ դա միգուցե նրանց շեղում է բուն խնդիրներից:
– Կարծում եմ, որ քառյակի մասնակից քաղաքական ուժերը, նաև ԲՀԿ-ն իրենց վերջնական դիրքորոշումները կհրապարակեն: Ես հրապարակում եմ մեր դիրքորոշումը: ՄԱԿ-ը դա դիտարկում է որպես իրական հիմնախնդիրներից հասարակության ուշադրությունը շեղելու փորձ: Իրական հիմնախնդիրներից է կոռուպցիան, որը հասել է այնպիսի չափերի, որ եթե առաջ լացելու էր, հիմա արդեն ծիծաղելու է: Իրական հիմնախնդիրներից է երկրում առկա անարդարությունը, հասարակական ու քաղաքական կյանքի աղճատումը և այլն: Եվ, իսկապես, սահմանադրական փոփոխությունների հետ կապված դիրքորոշումները կարող են վերջնականապես ցույց տալ, թե այդ քաղաքական ուժերն իրականում ինչ նպատակներ են հետապնդում: Համոզված եմ, որ սահմանադրական փոփոխությունների հետ կապված դիրքորոշումների հստակեցումը Հայաստանի քաղաքական դաշտում շատ բան կպարզի և կմաքրի: Իսկ ինչ վերաբերում է այն հանգամանքին, թե կառավարման ինչպիսի համակարգ ձևավորվի, ես այդ փոփոխություններին հակընդդեմ առաջարկ ունեմ՝ վերացրեք մեծամասնական համակարգը, խորհրդարանական ընտրություններն անցկացրեք քաղաքական ցուցակներով, ձևավորեք իսկապես քաղաքական խորհրդարան, և երկիրը գոնե մի շրջան աշխատի քաղաքական խորհրդարանի ռեժիմով՝ երբ քաղաքական պատասխանատվությունը չի լղոզվի մեծամասնական ընտրակարգով ընտրված, քաղաքական դիրքորոշում չհայտնած պատգամավորների մեջ, ովքեր, հետո պարզվում է, որոշակի քաղաքական ուժի ներկայացուցիչ են: Դրանից հետո նոր որոշեք, թե երկրին պե՞տք է խորհրդարանական համակարգը: Եվ ոչ թե հիմա Հայաստանի գլխին տարբեր փորձարկումներ արեք, որի դեպքում հարվածները ստանալու է մեր երկիրը, և առաջին հերթին՝ իշխող կուսակցությունը:
– Ինչո՞ւ:
– Որովհետև: Կապրենք՝ կհամոզվենք: Չեմ ուզում բացատրել, թող իրենք իրենց նեղություն տան՝ մտածեն, թե ինչ են անում, և փորձեն ենթադրել, վերլուծել, թե դրա հետևանքներն ինչ է լինելու:
– Դուք ԲՀԿ-ի հետ համագործակցում եք խորհրդարանում, ԲՀԿ ղեկավար Գագիկ Ծառուկյանի հետ հանդիպում եք նաև խորհրդարանից դուրս: Ի՞նչ քննարկումներ եք ունենում կամ ծրագրեր մշակում: Հատկապես, որ Գ. Ծառուկյանը քաղաքական ուժերի ղեկավարների հետ հանդիպումների շարք է սկսել:
– Այն քաղաքական ճանապարհը, որով մենք գնում ենք և այն քաղաքական տեսլականը, որ ունենք, համապատասխանում է հիմնական ուղղություններով, բայց կան նաև որոշակի տարբերություններ: Այդ հանդիպումների ժամանակ էլ մենք գալիս ենք համապատասխան որոշումների: Կան հարցեր, որ ես՝ որպես ՄԱԿ ներկայացուցիչ, պետք է քվեարկեմ մեր պատկերացումների շրջանակում, իսկ ԲՀԿ-ն ունի այլ պատկերացում: Եվ ես, պարզ է, որ պետք է քվեարկեմ մեր մոտեցումներին համապատասխան:
– Դուք շատ նեղ հարց ներկայացրեցիք, իսկ ընդհանուր քաղաքական ի՞նչ քննարկումներ կան:
– Հիմա չբացեմ, փակագծերը, կարծում եմ` հիմա դրա ժամանակը չէ:
– Նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը վերջին հարցազրույցում ակտիվ քաղաքականություն իր վերադարձը պայմանավորել էր հանգամանքներով: Ձեր կարծիքով` ի՞նչ հանգամանքների պարագայում նա կարող է վերադառնալ:
– Եթե դուք ճիշտ եք ցիտում այդ ձևակերպումը, ապա ինձ՝ որպես քաղաքականությամբ զբաղվող գործչի համար բավարար չէ, որ մարդը քաղաքականություն պետք է վերադառնա՝ ինչ-ինչ հանգամանքներից ելնելով: Քաղաքականությունը գործընթաց է, որին դու մասնակցում ես՝ ելնելով քո համոզմունքներից: Եթե տեսնում ես, որ վարվող քաղաքականությունը քո պատկերացումներին չի բավարարում կամ հակասում է քո սկզբունքներին, դու քո քաղաքական գործունեությունն իրականացնում ես, որպեսզի ապահովես քո տեսլականը: Եթե ճիշտ եք ցիտում, ես կարծում եմ, որ տվյալ պարագայում ավելի համոզիչ կլինի քաղաքական համոզմունքները հնչեցնել և ասել, որ եթե իմ քաղաքական տեսլականին հակառակ գործընթացներ կլինեն, ապա ես կվերադառնամ քաղաքականություն, կսկսեմ քաղաքական գործունեություն, որպեսզի չիրականանա այն, ինչը չի համապատասխանում իմ տեսլականին:
