«Առաջին լրատվական»-ի RealPolitik հաղորադաշարի հյուրն է ՀՀ ԱԺ «Ժառանգություն» խմբակցության պատգամավոր Թևան Պողոսյանը:
– Դուք այն եզակի պատգամավորն եք, որ ԱԺ-ում պետք է ներկայացներ քաղաքացիական հասարակությանը, ինչպես 2012-ին եք ասել՝ ԱԺ-ում քաղաքացիական հասարակության դեսպանն եք: Վերջին տարիներին բավականին ակտիվ քաղաքացիական շարժումներ ի հայտ եկան, շատերը մինչ օրս շարունակում են գործել, բայց համատարած խորը հիասթափության ալիք է սկսվել, և շատ-շատերը, ովքեր քաղաքացիական տարբեր շարժումների առաջին շարքերում էին, այսօր այլևս չեն հավատում քաղաքացիական շարժումներ կենսունակությանը և դրանցով երկրում որևէ իրական փոփոխություն բերելու արդյունավետությանը: Ձեր գնահատականը այդ հիասթափությունների, շարժումների կենսունակության, դրանց անհրաժեշտության մասին հետայսու ևս:
– Ինձ չի թվում, թե իրականում մարդիկ հոգնել են: Միգուցե առաջին օրվանից պայքարի արդյունքը դու չես տեսնում, բայց հոգնելու խնդիր չեմ նկատում: Մարդիկ ցանկացած հարցով հավաքվում են, քննարկում են, շարժումներ են ստեղծում, փորձում են պայքարել, հասնում են մի փոքրիկ հաջողությունների, դրանից հետո միշտ պետք է անել երկրորդ, երրորդ, մնացած քայլերը, եթե քաղաքական ակտիվիզմի բոլոր խնդիրները պատկերացնենք այնպես, թե արդյոք այսօր իշխանափոխություն տեղի ունեցավ, թե ոչ՝ բնականաբար կարելի է ասել, որ որևէ հաջողության չենք հասել:
– Քաղաքացիական շարժումները քաղաքական խնդիրներ չեն դրել, և նույնիսկ փոքր խնդիրներն արդեն, օրինակ՝ Աֆրիկյանների ակումբի շենքը, անլուծելի են դարձել այդ շարժումների համար:
– Այդքան էլ երևի էդպես չի, քանի որ վերջերս նոր օրենք ընդունվեց, օրենքի մեջ փոփոխություն արվեց, որի համաձայն՝ նմանատիպ պատմամշակութային հուշարձանների և շենքերի տեղափոխման խնդիր պետք է չլուծվի: Հիմա միգուցե մի շենք կկորցնենք, եթե իր տեղից հանեն, բայց եթե լինենք հետևողական, ապա պիտի պահանջենք այդ շենքի վերականգնումը ինչ-որ մի տեղ՝ ծրագրային իմաստով, բայց դրա հետ միասին հաջորդների համար գուցե կարողացանք ավելի լավ իրավիճակ ստեղծել, որովհետև կասեցումը կլինի ավելի խիստ: Ի վերջո՝ զարգացում է, որովհետև եթե նայենք 10 տարիներ առաջ, ավելի մեծ կամ մեծ արժեք ունեցող պատմամշակութային շենքեր են տեղափոխվել:
Եթե ուսումնասիրում ենք այլ զարգացած երկրների պատմությունը, այնտեղ էլ ամեն ինչ չի, որ մեկ օրվա մեջ է կառուցվել, մենք այդ աշխատանքը պետք է տանենք: Ընդհանրապես՝ մենք պետք է գիտակցենք, թե ինչն է կոչվում քաղաքացիական հասարակություն: Ցավոք սրտի, Հայաստանում մի վիճակ է ձևավորվել, որտեղ քաղաքացիական հասարակություն ասելով՝ ընկալում են ՀԿ-ներ, նույնիսկ կարող է դոնորներ ներգրավվեն, և դրանով ավարտվում է հարցը: Շատ ժամանակ կարող է մամուլը նկատեն այդ ինստիտուտների մեջ, երբ մամուլն իր իմաստով պետք է լինի բիզնես և ոչ մի ավելի բան: Բայց քաղաքացիական հասարակությունը, հենց հասարակություն բառի գաղափարը, դա ո՛չ թե կայացած մի կառույց է, որ ունես թղթի վրա, այլ իրար հետ կապերը, աշխատանքը, այդ սոցիալական կապիտալի շրջանակը: Իսկ դրա մեջ պետք է ներգրավված լինի բիզնեսը, քանի որ պետք է նաև պատրաստ լինի ֆինանսավորել այդ ակտիվիզմի կամ քաղաքացիական նախաձեռնությունների խնդիրները, կամ պատվիրի հետազոտություններ և վերլուծություններ, կամ հենց ինքը պատվիրի մոնիտորինգը իր ամեն ինչի շրջանակներով՝ մշտադիտարկմամբ և վերահսկողական ֆունկցիաներով: Դրա մեջ ներգրավված այդ կառույցները պետք է հասկանան, որ իրենք ունեն առաքելություն և իրենց առաքելությունների շրջանակներում զբաղվեն իրենց աշխատանքներով, և դրանց մեջ պետք է ներգրավված լինեն նաև բոլոր կապերը, որոնք կձևավորվեն քաղաքացիական կամ հանրային ՀԿ-ների միջև, վերլուծական կենտրոնների միջև, նաև քաղաքական կուսակցությունների, որոնք այդ հարցը կբարձրացնեն քաղաքական մակարդակի դաշտ: Այ, երբ այս կապերը աշխատեն, մենք կունենանք քաղաքացիական հասարակություն:
«Դեմ եմ» շարժումը միգուցե և առաջնածինն էր, որ առիթ եմ ունեցել հայտարարությանս մեջ ասելու, որն իսկապես ֆինանսավորվել է մեր կողմից, հայկական բիզնեսների կողմից են նախաձեռնություններ եղել, մարդիկ հարցերը բարձրացրել են, և ձևավորվել էր համագործակցություն, որի արդյունքում և միացան քաղաքական կուսակցությունները, որոնք պառլամենտում կարողացան այդ խնդիրը բարձրացնել: Ի վերջո, այս առաջին օրինակը պետք է դառնա նույն առաջնորդող օրինակներից մեկը, որը թույլ կտա զարգացնել հաջորդ քայլերը:
– Բայց խնդիրները չեն ավարտվել, և այն պահից, երբ «Դեմ եմ»-ը փաստորեն ժամանակավոր լուծում ստացավ, կարծես նահանջեց, իսկ խնդրին հետևողական չլինելու արդյունքում այսօր ունենք նոր խնդիրներ՝ կենսաթոշակայինի, պետական բուհերի հետ կապված:
– Ինձ թվում է, դեռ լինելու է շարունակություն, պատրաստվում է նորից դիմում Սահմանադրական դատարանին, վստահ եմ, որ բոլոր այս հարցերը լինելու են օրակարգում և քննարկվելու են՝ դրանք լուծելու համար: Ներքին այնպիսի զգացում ունեմ, որ կառավարությունն էլ է գիտակցում, որ հարցին լուծում չի տվել: Ուշ, թե շուտ ձևավորվելու է այն պահանջը, որտեղ բոլոր կողմերը պիտի մշակեն կենսաթոշակային այնպիսի մի բարեփոխում, որ Հայաստանի ցանկացած քաղաքացու համար կլինի ընդունելի, կամ ինքը կգտնի այդտեղ բարեփոխման այն նոր հնարավորությունը, որին պատրաստ է գնալ:
– Գանք քաղաքական դաշտ: Դուք ևս քառյակի հետ պահանջում էիք Հայաստանի կառավարության հրաժարականը՝ մարտ, ապրիլ ամիսներին, և շուտով արդեն կես տարի կլինի՝ ունենք նոր կառավարություն: Ձեր գնահատականը նոր կառավարության վերաբերյալ: Չե՞ք ափսոսում, որ պահանջել եք Տիգրան Սարգսյանի հրաժարականը, չնայած ըստ տարբեր գնահատականների՝ դա ոչ այնքան Տ. Սարգսյանի հրաժարականի պահանջն էր և այդ կառավարության հեռացումը, որքան Հովիկ Աբրահամյանին վարչապետի պաշտոնին բերելը:
– Իրականում, մեր՝ «Ժառանգության» պահանջը միշտ եղել է ամբողջական, ներհամակարգային փոփոխությունը: Ուղղակի կան տարբեր ժամանակային խնդիրներ, որոնց իմաստով մենք կարողանում ենք միասին գործունեություն անել, և դա միասնականության մի խնդիր էր: Դա ոչ միայն քառյակի միասնական պահանջի հարցն էր, դա նաև քաղաքական ակտիվիզմի՝ քաղաքացիական հասարակության պահանջն էր, դա նաև գալիս էր տնտեսական իրավիճակներից: Ինձ թվում է՝ դա մի ամբողջ մեծ կոմպլեքս էր, բայց «Ժառանգությունը» երբևէ միայն ու միայն կառավարության փոփոխվելու խնդիր չի դրել, իրականում համակարգային փոփոխության խնդիր պետք է լիներ՝ ամբողջական իշխանափոխության, և այս պարագայում Տիգրան Սարգսյանը չի, Հովիկ Աբրահամյանն է… միգուցե փորձում են ներկայացնել, որ ժողովրդի հետ հարցեր են քննարկում:
– Քառյակում, օրինակ՝ ձեր գործընկեր կուսակցության առաջնորդ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն ասում է, որ Հովիկ Աբրահամյանը թալանչի է, ձեր կուսակից Ռուբեն Հակոբյանը ևս կարծես հիացած չէ Հովիկ Աբրահամյանի գործունեությամբ:
– Մեր նպատակը դա չէր, եթե վաղը նույնիսկ Հովիկ Աբրահամյանն էլի չլինի, ուրիշ ՀՀԿ-ական լինի…
– Ինչո՞ւ չեք պահանջում Հովիկ Աբրահամյանի հրաժարականը:
– Իսկ իմաստը փոխվե՞լ է:
– Իսկ իմաստը ո՞րն էր Տիգրան Սարգսյանին փոխելու:
– Պահանջը եղել է համակարգային փոփոխություն, չի եղել անձերի պահանջ:
– Բայց համակարգային փոփոխություն չի եղել, և դուք դադարեցրել եք ձեր պայքարը:
– Որևէ մեկը չի դադարեցրել պայքարը, պայքարը դեռ շարունակվելու է:
– Պայքարը համակարգայի՞ն փոփոխության համար:
– Այդպես էլ լինելու է: Միշտ էլ «Ժառանգությունը» իր պահանջը դնելու է:
– Իսկ ձեր գործընկերնե՞րը՝ «Բարգավաճը», օրինակ, որի շուրջ հավաքվել եք դուք՝ փոքրերդ:
– Ինձ չի թվում, թե ես գնացել, մեկի շուրջ եմ հավաքվել: Ես հրավիրվել եմ խմբակցությունում լինելու «Ժառանգության» կողմից և այդպես էլ «Ժառանգության» կողքն եմ մնալու այս պարագայում, հավատարիմ եմ լինելու իմ քաղաքացիական արմատներին, հոգու և գիտակցության խնդիրներին: Այլ պարագայում հարցն այն է, որ երկու քաղաքական ուժ քառյակում՝ Դաշնակցությունն ու «Բարգավաճը», ամենասկզբից ասել են, որ չենք կարողանա, կամ չեն ցանկանում համակարգային փոփոխությունների կամ նախագահի հրաժարականի պահանջ դնել, մենք դա գիտակցել ենք: ՀԱԿ-ը և «Ժառանգությունը» միշտ ասել են, որ պետք է պահանջել Սերժ Սարգսյանի հրաժարականը, բայց մեր համագործակցության շրջանակը միշտ գնալու է այն մակարդակի վրա, որտեղ հնարավոր են համատեղ պահանջներ: Այսօրվա դրությամբ, դուք գիտեք, «Ժառանգությունը» միշտ կողմնակից է եվրոպական ուղղության զարգացմանը, երեք այլ մնացած քաղաքական ուժեր՝ ո՛չ: Դրա համար արտաքին հարաբերությունների պահաջի շրջանակներ չեն ձևավորվել, որովհետև մենք չունենք խնդիրներ: Այսօրվա դրությամբ, Դաշնակցությունը կողմ է սահմանադրական բարեփոխումներին, մնացած երեք ուժերը տարբեր իմաստով, չնայած նախընտրական ծրագրերում ունենալով, ասում են, որ այսօր ժամանակը չի, դա չի նշանակում, որ այդ հարցերի շուրջ խնդիրները չեն քննարկվում, բայց չկա այդ համատեղությունը:
– Ո՞ր պահից կարող է կառավարության հրաժարականի հարցը նորից առաջին պլան գալ:
– Կառավարության առաջ դրված է այդ 12 կետի պահանջը, բայց կառավարության հրաժարականի պահանջի խնդիր ի սկզբանե էլ, ինձ թվում է, երկրորդ անգամ իմաստ չի լինելու դնել, կոնկրետ անձի խնդիր չի: Դա պետք է գիտակցենք:
– Այսինքն՝ մինչև 2017թ. դուք, փաստորեն, որևէ մեկի հետ հրաժարականի պահանջ չեք ներկայացնի:
– Պահանջը պետք է ձևավորվի միշտ, իշխանափոխություն՝ գլոբալ և համակարգային, դա է պահանջը:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում
