Սեպտեմբերի 4-5-ին Ուելսում տեղի կունենա ՆԱՏՕ-ի հերթական գագաթնաժողովը, որն առանձնահատուկ նշանակություն է ստացել աշխարհում ծավալվող ներկայիս բուռն իրադարձությունների, ի մասնավորի՝ Ուկրաինայում տեղի ունեցող իրադարձություններով պայմանավորված Ռուսաստան-Արևմուտք սրվող հարաբերությունների ֆոնին:
Աշխարհը թևակոխել է մի շրջան, որը եթե սառը պատերազմ չէ, ապա մեղմ ասած՝ շատ-շատ է հիշեցնում սառը պատերազմը: Միևնույն ժամանակ, ակնհայտ է, որ և՛ ուկրաինական իրադարձությունների, և՛ Իրաքում ու Մերձավոր Արևելքում ծավալվող իրողությունների, և՛ օգոստոսին հայ-ադրբեջանական սահմանում թեժացման պայմաններում միանգամայն տեղին կլինի նաև համաշխարհային տաք պատերազմ բնորոշումը, պարզապես այն տոտալ և լայնամասշտաբ չէ, և հուսանք, որ այդպիսին չի էլ դառնա:
Այս կանխարգելման համար անհրաժեշտ առանցքային գործոնը ՆԱՏՕ-ն է, համաշխարհային անվտանգության թիվ մեկ համակարգը, որի գագաթնաժողովի որոշումները սպասվում են մեծ հետաքրքրությամբ: Ուելսում պարզ կլինի, թե առաջիկայում ինչ միտումներով և վեկտորներով են ընթանալու համաշխարհային անվտանգությունն ու վտանգը, որտեղ են հավանական բախման կետերը, մարտահրավերները և այլն:
Ահա այս պայմաններում չափազանց կարևոր է դառնում նաև Հայաստանի էական մասնակցությունը ՆԱՏՕ-ի բարձրագույն հավաքին, մասնակցությունը նախագահական մակարդակով: Հայաստանն, ըստ էության, քաղաքական ազդեցության տեսանկյունից գրեթե ոչինչ անել չի կարող ՆԱՏՕ-ի որոշումների կայացման հարցում, սակայն Հայաստանը կարող է իր ներկայացուցչական, այսինքն՝ բարձր մակարդակի մասնակցությամբ առնվազն դուրս չմնալ համաշխարհային անվտանգության առաջատար բևեռի մշակումների ծիրից, չկտրվել անվտանգության առանցքային գործոնից՝ հաշվի առնելով հենց այդ տաք բնույթը, որ դրսևորվում է աշխարհում ծավալված լոկալ, սակայն ըստ էության համաշխարհային պատերազմների տեսքով:
Խնդիրն այն է, որ Հայաստանն, ըստ էության, գտնվում է այն տարածաշրջաններից մեկում, որտեղ իրադարձությունների այս կամ այն զարգացման դեպքում կարող ենք հայտնվել հենց անվտանգության ու վտանգի բախման կետում, դառնալ այդ բախման հարթակ: Սրանից խուսափելու համար անհրաժեշտ է հստակ և ճշգրիտ հարաբերություն անվտանգության առաջատար դաշինքի՝ ՆԱՏՕ-ի հետ:
Վերջին տարիներին այդ հարաբերությունը Հայաստանի համար ընթանում է վայրիվերումներով: Հայաստանը ՆԱՏՕ-ի ծրագրերում կայուն, դրական միտումներ է դրսևորում, արժանանում դրական գնահատականի, սակայն քաղաքական հարաբերությունների առումով հիշարժան է, որ վերջին գագաթնաժողովին Հայաստանն իր մասնակցությունը չի բերել նախագահական մակարդակով:
Եվ եթե այդ գագաթնաժողովի ժամանակահատվածում այնուհանդերձ համաշխարհային իրավիճակը կայուն էր և մարտահրավերները նվազ սրված, ապա այսօր արդեն մասնակցության աստիճանը էական քաղաքական նշանակություն ունեցող գործոն է և հատկապես սեպտեմբերի 3-ին թույլ տրված, մեղմ ասած, խայտառակ վրիպումի պայմաններում Ուելսի գագաթնաժողովին Հայաստանի մասնակցության ոչ նախագահական մակարդակը ուղղակի կարող է հարվածի տակ դնել Հայաստանը, առավել լուրջ և ծանր հարվածի, քան նույնիսկ սեպտեմբերի 3-ն էր:
Հայաստանն առավել քան երբևէ ունի դիվերսիֆիկացման կարիք. սա որպես նվազագույն անհրաժեշտություն: Մենք չենք խոսում այն մասին, որ Հայաստանն ունի անվտանգության համաշխարհային առաջատար բևեռի հետ իր հարաբերությունները խորացնելու անհրաժեշտություն, ինչը բխում է պետության անվտանգության հրամայականներից: Ուելսի գագաթնաժողովը այս առումով կարևոր հանգրվան է, և այստեղ սխալվելը, սեպտեմբերի 3-ից մեկ տարի հետո սեպտեմբերի 4 անելը կարող է Հայաստանի համար ճակատագրական լինել:
Փոխարենը՝ մեկ տարի հետո հնարավորություն կա գոնե այս մասով փոքր-ինչ շտկել Հայաստանի համար մեկ տարի առաջ տապալած իրավիճակը: Մեկ տարի անց սխալի կրկնության համար շատ թանկ կվճարի նաև Սերժ Սարգսյանը:
