«Առաջին լրատվական»-ի Realpolitik հաղորդաշարի հյուրն է ՀՀԿ փոխնախագահ Ռազմիկ Զոհրաբյանը:
–Պարոն Զոհրաբյան, սահմանային վերջին լարված իրադարձությունները չէին կարող իրենց ուղղակի և անուղղակի ազդեցությունը չթողնել նաև քաղաքական առաջնահերթությունների վրա: Ձեր ընդդիմախոսները՝ ոչ իշխանական ուժերը, շարունակում են պնդել, որ իրենց համար օրակարգային են շարունակում մնալ պահանջների 12 կետերը, և որպես գործողություն՝ հանրահավաքները նորից բերվել են հրապարակ: Ի՞նչ եք մտածում դրա մասին: Բոլորը կենտրոնացել էին դրա վրա, տպավորություն կար, որ երկրի թե՛ ընդդիմադիր, թե՛ իշխանական ողջ համակարգի համար առաջնահերթություններ են փոխվում:
-Իսկապես, այս վերջին իրադարձություններին սահմանում, պատերազմական իրավիճակին ընդդիմություն էլ արձագանքեց, այցելեցին սահմանային գոտի, մասնակի մասնակցեցին: Բայց օրակարգից չեն հանում այն խնդիրները, որ առաջադրել էին: 12 կետերը կարծես նման են նրան, որ թեժ աշուն որակում են, կարող են գնալ հանրահավաքների: Քավ լիցի, պետությունը ուժեղ է ոչ միայն ընդդիմությունով, նաև իր հասարակությունով և իր բոլոր անդամներով, և դիմակայություն միշտ էլ լինելու է: Պարզապես այդ հանրահավաքները պետք է լինեն օրենքի սահմաններում: Մենք ունենք ընդունված օրենքներ հանրահավաքների, երթերի մասին, և թող գործեն դրա սահմաններում, այլ ոչ թե տանեն ապակայունացման, որը ակնհայտ կդարձնի հակառակորդի համար, որ մեզ մոտ կա ապակայուն իրավիճակ, և նրանք կարող են սահմանում ինչ-որ խնդիրներ լուծել, և, ինչու չէ, Ալիևի մշտական հայտարարությունները. «Մենք բլից պատերազմ կմտնենք և կփորձենք տարածքները, որոնք ազատագրել կամ գրավել եք, հետ վերցնել»:
Այս պայմաններում չեմ ենթադրում, որ ընդդիմությունը պետք է սուսուփուս նստի և չմասնակցի իշխանության ծրագրի իրականացման քննադատությանը, բայց կրկնում եմ՝ օրենքի սահմաններում: Դրանից դուրս մենք հիշում ենք մարտի 1-ը, երբ հասարակական կարգը խախտելով՝ մարդկային զոհեր եղան, և նորից չբերենք հասնենք դրան՝ քաղաքացիական պատերազմի, որովհետև մենք ունենք մեկ պատերազմ, դա հակառակորդի հետ սահմանին պատերազմն է, և այլ պատերազմներ Հայաստանին պետք չեն:
-Պարոն Զոհրաբյան, ըստ էության, առաջնահերթությունները փոխելու հարց իշխանությունն իր առջև դրել է: Այսօր սահմանային լարումից հետո, այդ լարված իրավիճակից հետո կառավարությունը ևս իշխող կուսակցության առաջարկությամբ նաև օրենսդրական փոխոխություններ է առաջարկում և ընդհանրապես բոլորովին նոր կարգ սահմանել այդ բնակավայրերի հետ կապված, նաև սահմանելուէ, թե որ գյուղերն ու բնակավայրերն են համարվում սահմանամերձ: Այս աշխատանքների մեջ ինչպե՞ս եք տեսնում ընդդիմության ներգրավվածությունը, և արդյոք փորձ արվե՞լ է նույն ընդդիմադիրների հետ խոսել և առնվազն հետաձգել այն պահանջները, որոնք այսօր չեն բխում ներկա իրավիճակից, որովհետև մի քանի օր առաջ Սերժ Սարգսյանը ասում էր, որ ոչինչ չի փոխվել Ղարաբաղյան կարգավորման գործընթացում:
-Բնականաբար, սահմանամերձ համայնքներում նորովի մոտեցումներ են պետք: Իհարկե, կար, արվում էր, բայց դա բավարար չէր: Սահմանամերձ գոտու բնակիչները առաջին գծի ապրողներն են և հարվածը իրենց վրա է:
Կան պետություններ, որոնք անընդհատ պատերազմական վիճակի մեջ են, մեզ նման փոքր պատերազմների, իրենց սահմանամերձ գոտիների բնակչությունը, կարելի է ասել, բանակի նման է, այսինքն՝ և՛ զենք ունեն, և՛ ապահովված են ամեն ինչով:Մեզ մոտ սահմանամերձ գյուղերի բնակիչները նույնպես պատրաստ են, բայց դիվերսիոն այս հարձակումներից հետո լուրջ մոտեցում է պետք և լուրջ փոփոխություններ: Ճիշտ է, մենք ասում ենք, որ 7 միլիոն ենք, բայց մենք այս երեք միլիոնով ենք դիմակայելու այդ հարձակումներին: Սա է: Կա բանակ, կա ազգաբնակչություն: Ընդդիմությունը կազմում է այդ ազգաբնակչության մի մասը և պարտավոր է, որպես պետականամետ մտածող, զիջել:
Պատկերացրեք՝ նույն այդ ընդդիմության ուժերը գալիս են իշխանության, չէ՞ որ այդ նույն խնդիրը իրենց առջև էլէ լինելու: Այսինքն՝ պետք է պետական մտածելակերպ ունենալ և ինչ-որ ձևով զիջումների գնալ: Առանց այն էլ Ադրբեջանը անընդհատ սրում է, սպասում է, որ այստեղ ներքին պառակտումներ լինեն, խնդիրներ առաջանան: Կառավարությունը ներքին կարգով աշխատում է և զրուցում այն ուժերի հետ, որոնք այսօր եղանակ են ստեղծում ընդդիմության մեջ: Կարծում եմ՝ այն պահվածքը, որ սահմանին լարված օրերին ընդդիմությունը ցուցաբերեց, խոսում է այն մասին, որ կա գիտակցում, և կարելի է գտնել ոսկե միջինը:
–Այսինքն՝ դուք կարծում եք, որ ընդդիմությանը ամեն անգամ հաջողվում է, փաստորեն, հանրահավաքներ կազմակերպելու նույնիսկ հեռանկարով իշխանություններին զսպել և հերթական զիջումը կորզել:
-Ես կարծում եմ, որ ցանկացած ժողովրդավարական երկրում պետք է լինի ընդդիմություն: Եվ եթե չկա ընդդիմություն կամ թույլ ընդդիմություն է, իշխանությունը կարծես թե հավասարակշռությունը կորցնում է: Պետք է քննադատող, ասել է թե՝ զսպող ուժ լինի, բայց այն ժամանակ, երբ վիճակը խաղաղ է: Բայց նման իրավիճակներում ընդդիմությունը պետք է գիտակցի, որ գուցե դա արվի խաղի ձևով, եթե հայրենիքը պահանջում է, որ պետք է միասնական լինել: Իրականում, ինչպես նախագահը Ծաղկաձորում վերջերս ասաց, դեռ չի վերացել վտանգը, որովհետև Սոչիում այդ հանդիպումից հետո լարվածության թուլացումը սահմանին ժամանակավոր հանդարտեցում է:
Ադրբեջանը իր հույսը դնում է իր մեծ տեխնիկայի վրա, մեծ եղբոր՝ Թուրքիայի վրա, և դրա համար մենք պետք է վերադասավորվենք: Ոչ միայն բանակի մասին է խոսքը, սահմանամերձ գոտիների, այլ նաև հասարակական-քաղաքական ուժերի մասին է: Մենք պետք է միասնական կոնցեպցիա առաջարկենք, թե ինչ է հայությանը պետք:
Ի վերջո, եթե մենք չորս կողմը նայենք, մենք Թուրքիայի նման մեծ եղբայր չունենք, ինչպես Ադրբեջանը, այլ մենք ինքներս ենք: Ճիշտ է, Ռուսաստանն է մեր դաշնակիցը, բայց միևնույն է՝ մենք մենակ ենք: Չկա մի երկրորդ հայկական պետություն, որ մեզ լինի դաշնակից և նվիրված գա-մասնակցի մեր ընդհանուր խնդիրներին: Ճակատագիրը կարծես թե ստեղծում է երկրորդ պետություն. դա Ղարաբաղն է, որ դեռևս դե ֆակտո անկախ, բայց չճանաչվածէ իրավական առումով, և կարծում եմ, որ դա լինելու է երկրորդ հայկական պետություն:
Ալիևն ասումէ՝իրենք թույլ չեն տա երկրորդ հայկական պետություն, իսկ աշխարհն ինչպե՞ս է թույլ տվել հինգ-վեց թուրքական պետություն, արաբական տասնյակ պետություններ: Այսինքն՝ ինչո՞ւ չպետք է հայկական երկրորդ պետություն լինի, ինքնորոշման իրավունքը իրացվում է, ևՂարաբաղը դառնում է երկրորդ պետություն:
–Թիկունքի ամրացման մասին բավական խոսվում է նաև այն տեսանկյունից, որ հենց իշխանությունները, կառավարությունն ինքը պետք է ավելի զուսպ կարողանա ապրել, մեր օլիգարխները, հատկապես իշխող կուսակցությանը հարող կամ անդամ շատ անհատներ պետք է ավելի զուսպ ապրեն և դրանով նպաստեն թիկունքի ամրացմանը: Դուք՝ որպես իշխող կուսակցության ներկայացուցիչ, պահանջում եք հասարակությունից, քաղաքական կուսակցություններից, ընդդիմությունից, որ պետք է այս նոր իրավիճակին համարժեք կարողանանք մեր կյանքը կազմակերպել: Իսկ ի՞նչ են անելու իշխող օլիգարխները, այն մարդիկ, ովքեր հարստություն ունեն, և այդ հարստությունը որևէ ձևով չեն ուզում զսպել:
-Համաձայն եմ, որ իսկապես պետք է զուսպ ապրել: Խոսքը մեծահարուստների մասին է, և պետք է օրինակ ցույց տալ, բարեգործություններ անել: Այսօր կառավարությունը, վարչապետը առաջարկում է ստվերից դուրս գալ և բյուջե մուծել այդ գումարները, որպեսզի նաև շարքային քաղաքացին կարողանա օգտվել այդ սոցիալական միջոցառումներից: Բայց ինչքան էլ փորձենք, միևնույն է՝ աշխարհում կա շահերի առաջնություն, և շատ մարդիկ չեն ուզում դուրս գալ, զսպել իրենց:
Մենք ասում ենք՝ չափերի մեջ, ո՛չ հասարակության հաշվին: Եթե այդ ստվերից վճարվի և լցվի բյուջե, մեր հնարավորությունները կմեծանան: Ի վերջո, եթե չկա Հայաստան պետություն, չկա և նորմալ կյանք: Դրա համար օլիգարխները նույնպես պետք է իրենց ներդրումն անեն:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում: