Օրեր առաջ Հայաստանում հույժ գաղտնի պայմաններում տեղի է ունեցել հայ մասոնների համաշխարհային հավաք, որին մասնակցել է նաև ֆրանկ-մասոնական օթյակի Մեծ Վարպետ Գի Արսիզեն: Ինքնին Հայաստանում այս միջոցառման անցկացման փաստն ամենայն հավանականությամբ ծնունդ է տալու Հայաստանում դավադրաբանական տարատեսակ եզրակացությունների: Մասոնները Հայաստանում ընկալվում են իբրև միջազգային դավադիր մի ցանցի ճարտարապետներ, որոնց նպատակը ինչ-որ ազգերի, մասնավորապես հայ ազգին և նրա պետականությունը ոչնչացնելն է: Միգուցե բնորոշումը մի փոքր կոպիտ էր, բայց շատերը հաստատապես կվկայեն, որ ընդհանուր առմամբ ավելի կոպիտ բնորոշումներ էլ են լինում այդ կապակցությամբ:
Ընդհանրապես, հայ ժողովրդի կյանքը կարծես թե հենց կարծրատիպերի վրա էլ կառուցված է, և այդ իսկ պատճառով էլ ցանկացած նոր և թարմ գաղափար Հայաստանում արագորեն վարկաբեկվում է և կնքում մահկանացուն, կամ եթե չի մեռնում, հիվանդանում է անկողնայինի աստիճան: Մասոնական օթյակն, իհարկե, բավական լուրջ պոտենցիալ ունեցող կառույց է, որին ականջալուր են լինում անգամ շատ կառավարական շրջանակներ: Բայց, այդուհանդերձ, որևէ հասարակություն, որևէ ժողովուրդ նախ պետք է ինքն իրեն կարողանա օգնել, որ հետո ազդեցություն ունենան դրսից առաջարկվող օգնությունները: Եվ Հայաստանի նորանկախ պատմության ընթացքը վկայում է հենց դրա մասին: Այդ պատմության ընթացքում շատ-շատերն են մեզ փորձել օգնել` փողով, խորհրդով, փորձով, նյութապես, ֆիզիկապես, տեխնոլոգիաներով, տարբեր այլ բաներով, բայց մեր վիճակն աստիճանաբար վատացել է, մեր երկիրն աստիճանաբար թուլացել է, մեր պետականությունն աստիճանաբար դարձել է կամազուրկ, կորցրել է դիմադրունակությունը, չի կարողացել ձեռք բերել բավարար մրցունակություն:
Այդ ամենը չի փոխվի, քանի դեռ մենք ինքներս չենք օգնի մեզ, չենք փոխի մեր կարծրատիպերը, չենք բացի մեր մտածողության սահմանները, չենք դադարի նորն ու թարմը համարել մեր դեմ հյուսված դավադրություն և կառչել մեր իսկ անցյալին` վախենալով նաև թարմ հայացքի, նոր դիտարկումների ենթարկել գոնե մեր անցյալը, դրանից արդյունավետ դասեր քաղելու համար: Այս իրավիճակի փոփոխության հարցում արտաքին ցանկացած օգնություն, իհարկե, ողջունելի է, և իհարկե պետք չէ պատրանքներ տածել, որ արտաքին օգնությունը կրում է զուտ մարդասիրական բաղադրություն և չկան այլևայլ շահեր: Իհարկե կան, ու պետք է նաև այդ կարծրատիպը վերացնել, որ շահերի շուրջ գործակցելը նույնպես դավադրություն է: Իրականում դա է առողջ համաշխարհային գործակցությունը, և հաջողության են հասնում այն ազգերը, որոնք հասկանում են, գիտակցում են համաշխարհային համակեցության այդ պարզ գաղափարը: Պարզապես պետք է տարբերակել պետական ու անձնական կամ խմբակային շահերը: Հայաստանում դրանք է, որ խառնվում են իրար, և խառնվում են հաճախ միանգամայն գիտակցված` օգտագործելով նաև այդ դավադրության տեսությունները:
